Średniowiecze (Historia)

Ekspansja turecka w Europie w XIV-XV w.

Geneza konfliktu Turcy osmańscy byli jednym z wielu ludów tureckiego pochodzenia zamieszkujących Azję Środkową. Na arenę dziejową wkroczyli na przełomie XIII i XIV w. po upadku państwa Seldżuków. Emirat pod przywództwem Osmana uzależnił od siebie sąsiadów w Anatolii Zachodniej. Wkrótce Turcy zagrozili Bizancjum, chylącemu się już wyraźnie ku upadkowi (zajęcie Nikomedii, Bursy, Nicei). W 1356 roku zajęli przyczółek po europejskiej stronie, forsując Dardanele pod Gallipoli. Stało się ono bazą do podboju Tracji i zdobycia Adrianopola (1360 rok),

Jakie cele przyświecały polityce zagranicznej i wewnętrznej Kazimierza Wielkiego?

Polityka zagraniczna Kazimierz Wielki, jedyny syn Władysława Łokietka, objął tron w 1333 roku. Zastał co prawda kraj zjednoczony, ale zagrożony przez potężnych sąsiadów. Jedynym przyjaznym krajem i sojusznikiem, chociaż nie zawsze konsekwentnym, okazały się Węgry. Zjazd wyszehradzki W latach 1335 i 1339 Kazimierz dwukrotnie uczestniczył w tzw. zjazdach wyszehradzkich, spotykając się z królem czeskim Janem Luksemburskim i węgierskim – Karolem. Jan Luksemburski, w zamian za znaczną sumę pieniędzy, zrzekł się pretensji do tronu polskiego, zaś Kazimierz zrezygnował ze

Wskaż czynniki działające na korzyść sprawy zjednoczenia Polski w II połowie XIII w.

Czynniki sprzyjające idei zjednoczenia: wspólnota kulturowa i językowa; dążenie mieszczaństwa, przede wszystkim polskiego, do likwidacji wewnętrznych granic i barier celnych; dążenie drobnego rycerstwa do stworzenia silnej drużyny pod przewodnictwem władcy centralnego; starania hierarchii kościelnej, szczególnie prymasów Polski, którym „ubywało” obszarów i dochodów pod własną kontrolą, poprzez odrywanie kawałków, a potem już całych diecezji na rzecz innych ośrodków kościelnych (w Brandenburgii, Czechach itd.); patriotyzm części hierarchii kościelnej, np. arcybiskupa Jakuba Świnki; mit o św. Stanisławie, kanonizowanym biskupie,

Jaką politykę zagraniczną prowadzili pierwsi Piastowie?

Stałym strategicznym celem w polskiej polityce zagranicznej pierwszych Piastów było zapewnienie krajowi bezpieczeństwa oraz dbałość o rozszerzanie polskich wpływów w Europie. Najważniejsze wydarzenia w Polsce pierwszych Piastów (od Mieszka I do Bolesława Krzywoustego) Chrzest w 966 roku, który miał nie tylko znaczenie wewnętrzne, ale również międzynarodowe – podkreślał suwerenność państwa i stanowił swojego rodzaju przepustkę do ówczesnej społeczności europejskiej. Wielkie znaczenie dla Polski miały stosunki z Niemcami, najpotężniejszym w tamtych czasach mocarstwem na kontynencie: za panowania Mieszka I kontakty polsko-niemieckie były poprawne.

Jak funkcjonowała zasada senioratu? Czy miała ona szansę przetrwania?

Zasada senioratu to typowy kompromis między potrzebą silnej władzy centralnej a dążeniami możnych i juniorów. Zakładała ona zgodną współpracę seniora z młodszymi książętami, nie brała jednak pod uwagę ambicji, namiętności i gry interesów. Seniorzy nie chcieli wyzbywać się władzy, a juniorzy prowokowani przez możnych chcieli zwiększać swoje wpływy. Przebieg konfliktu. Na tym tle doszło do wojny Władysława II z młodszymi braćmi. Władysław II wojnę przegrał i w 1146 roku musiał uchodzić z kraju. Seniorem został drugi z kolei syn Krzywoustego,

Dzieje Polski za panowania Bolesława Chrobrego

Początki panowania Bolesława Chrobrego Po kilku latach walki z Odą Bolesław Chrobry, pierworodny syn Mieszka I, objął władzę w kraju. W 997 roku Bolesław Chrobry zorganizował wyprawę o charakterze misyjnym do Prus. Na jej czele stał wygnany z Pragi czeski biskup Wojciech, który zginął potem z rąk pogan. Wyprawa odbiła się głośnym echem w ówczesnym świecie – biskup został wyniesiony na ołtarze, a jego szczątki złożone w Gnieźnie. Gród stał się dzięki temu ważnym ośrodkiem pielgrzymowania. W 1000

Przyczyny załamania monarchii wczesnopiastowskiej?

Rządy Mieszka II Syn Bolesława Chrobrego Mieszko II koronował się na króla polskiego w 1025 roku – tuż po śmierci ojca; Wyprawił się w głąb Niemiec, wykorzystując panujące tam zamieszanie, ale nie odniósł żadnych liczących się zwycięstw; W 1030 roku równocześnie na Polskę najechali: Niemcy, Czesi, Ruś Kijowska i Węgrzy. Polska utraciła wszystkie dotychczasowe zdobycze, a Mieszko II został pozbawiony tronu; W wyniku buntu władzę objął starszy brat Mieszka II – Bezprym, który odesłał insygnia koronacyjne do Niemiec;

Początki państwa polskiego

Od przełomu VIII-IX w. na ziemiach polskich istniało kilka organizacji plemiennych. Utworzyły one dwa państwa plemienne: Wiślan i Polan. Państwo Wiślan – z ośrodkiem w Krakowie – obejmowało obszar dzisiejszej Małopolski. U schyłku IX w. zostało ono podporządkowane państwu Wielkomorawskiemu, a na początku. X w. wraz ze Śląskiem znalazło się pod panowaniem książąt czeskich. Państwo Polan obejmowało ziemie wokół Gniezna, Kruszwicy i Poznania. To właśnie ono pod władzą dziedzicznych książąt

Ekspansja turecka w Europie i na Bliskim Wschodzie między XIV a XVI w.

Gdy seldżucki sułtanat Ikonium na przełomie XIII i XIV w. uległ rozkładowi na 10 odrębnych jednostek państwowych, na czoło ludów tureckich w Anatolii wysunął się emirat Osmana, który nadał nazwę swemu narodowi. Plemię, któremu przewodził, pojawiło się w XIII w. w Azji Mniejszej. Wywodziło się spośród uciekinierów z Turkiestanu (Chorezmu), szukających nowych siedzib po niszczącym najeździe Czyngis-chana. Początkowo było seldżuckim lennikiem. Osman I obdarzony talentami wojskowymi i politycznymi, władający od

Konflikt polsko-krzyżacki

Sprowadzony do Polski w 1226 r.  przez Konrada Mazowieckiego zakon krzyżacki, po sfałszowaniu bulli papieskiej, przyznającej mu (nadaną przez księcia) Ziemię Chełmińską i po podboju bądź eksterminacji pruskich plemion, stworzył na wschód od ujścia Wisły potężne państwo. Jeżeli weźmiemy też pod uwagę obszary Zakonu Kawalerów Mieczowych w Inflantach (tj. dzisiejszej Łotwie i Estonii), to nad Bałtykiem wyrosło mocarstwo o dużych ambicjach (oba zakony zawarły unię w 1237 r.). Na początku

Nauki czeskiego reformatora religijnego Jana Husa i przebieg wojen husyckich.

Geneza konfliktu – nauka Jana Husa U schyłku XIV w. w silnie już zgermanizowanych Czechach, Niemcy zajmowali najwyższe funkcje świeckie, duchowne, dominowali ekonomicznie w miastach, w których podział klasowy często pokrywał się z narodowościowym. Na podatny grunt trafiły więc teorie profesora praskiego uniwersytetu Jana Husa, który rozpoczął walkę o wprowadzenie języka czeskiego do liturgii kościelnej. Jan Hus zdobył wielu zwolenników, ale też miał i możnych przeciwników – hierarchię kościelną, papiestwo, cesarza Wacława. Wiele tez Husa nawiązywało

Wojny husyckie

Przyczyny Podłożem husytyzmu były zarówno sprzeczności społeczne, jak i konflikty narodowościowe, pogłębione krytyką stosunków w Kościele. W Czechach istniał silny żywioł miejski, w dużej mierze ubogi, skory do radykalnych wystąpień. Niezadowolona była drobna i średnia szlachta, uzależniona od zniemczonych bądź wręcz niemieckich wielmożów. Wśród niższego kleru potęgowała się krytyka gorszących układów wewnątrzkościelnych i nadużyć zniemczonej hierarchii. Również czeskie elity intelektualne protestowały przeciwko dominacji języka niemieckiego. Prekursorami ruchu oraz idei Husa

Rywalizacja papiestwa z cesarstwem.

Papiestwo, zagrożone w niespokojnej Italii przez zwalczające się stronnictwa, zapłaciło wysoką cenę za militarne i polityczne wsparcie udzielane mu przez władców niemieckich z dynastii saskiej i ich następców (od 962 r. począwszy, Otton I): Stolica Piotrowa stała się praktycznie podległa kolejnym królom i rzymskim cesarzom w jednej osobie (koronacja Ottona I na cesarza przez papieża Jana XII i następne…). Niemieccy monarchowie nie tylko narzucili zwierzchnictwo Italii, ale i uzależnili od

Ekspansja niemiecka na wschodzie Europy (X-XIV w.)

Rozpad karolińskiego imperium tylko przejściowo zahamował ekspansję wschodnio-frankijską (niemiecką) na wschodzie Europy. Monarchowie dynastii saskiej (Henryk I i dwaj Ottonowie) podporządkowali sobie plemiona serbołużyckie, a także przejściowo Słowian połabskich w połowie X wieku (bitwa pod Regnicą-Rzeknicą w 955 r.). Wielkie powstanie w 983 r. wykorzystujące okres zamieszania po nagłej śmierci Ottona II, doprowadziło do zrzucenia niemieckiej zwierzchności przez mieszkających na Połabiu Słowian. Wcześniej w kręgu wpływów niemieckich znalazły się plemiona

Wzloty i upadki Bizancjum

Korzenie podziału cesarstwa rzymskiego tkwiły nie tylko w sławnej decyzji cesarza Teodozjusza z 395 r. n.e., ale i we wcześniejszych wydarzeniach w dziejach imperium. Do problemów związanych z zarządzaniem rozległym imperium, dochodziły ambicje polityków i wodzów, bunty i lokalne powstania, jak też pogłębiające się różnice etniczne, gospodarcze, kulturalne między zubożałym łacińskim zachodem a bogatszym, zhellenizowanym wschodem. Podziały państwa zapoczątkował Dioklecjan, a choć wracało ono jeszcze do jedności, to ostateczny rozwód

Wyprawy krzyżowe

Geneza wypraw krzyżowych Genezy krucjat należy szukać na Półwyspie Iberyjskim w tzw. rekonkwiście, czyli odzyskiwaniu ziem zajętych przez Arabów w VIII w. Działania te zapoczątkował już Karol Wielki. Sukcesy rekonkwisty natchnęły papieży do podjęcia podobnych działań w odniesieniu do Bliskiego Wschodu (Aleksandra II, Grzegorza VII, a zwłaszcza Urbana II). Również w wielu zjawiskach życia społecznego. Niezależnie od religijnej gorliwości czy wręcz fanatyzmu w imię odzyskania świętych miejsc chrześcijaństwa, zagarniętych przez wyznawców islamu, istniały też inne

Ekspansja mongolska

Mongołowie do XIII w. byli jednym z koczowniczych ludów zamieszkujących obszary na pograniczu Chin i bezkresnej Syberii. Walczyli między sobą bądź z plemionami tureckimi. Dzięki kontaktom z wyżej stojącymi pod względem cywilizacyjnym społecznościami oraz w wyniku narastającego wśród nich samych rozwarstwienia, w drugiej połowie XII w. weszli Mongołowie w fazę wczesnego, koczowniczego feudalizmu i tworzenia ponadpaństwowych form politycznych. Zjednoczenia stepowych plemion dokonał na początku XIII w. Temudżin (Temudżyn), wywodzący się

Przywileje szlacheckie – zestawienie

Zapamiętaj! Przywileje to akty wydawane przez króla, nadające poszczególnym osobom lub całym stanom określone uprawnienia. Zapamiętaj najważniejsze przywileje! Przywilej budziński – 1355 r. Przywilej koszycki – 1374 r. Przywilej piotrkowski – 1388 r. Przywilej czerwiński – 1422 r. Przywilej jedlneński – 1430 r. Przywilej krakowski – 1433 r. Przywileje cerekwicko-nieszawskie – 1454 r. Przywilej piotrkowski – 1496 r. Konstytucja nihil novi – 1505 r. To jest ważne! Polska szlachta zdobyła w okresie późnego średniowiecza takie prawa, które umożliwiły jej

Unie – związki państw

Czym jest unia? To związek państw (z języka łacińskiego unio = zjednoczenie, jedność) Unia personalna – połączenie dwóch państw osobą monarchy (taka była np. unia polsko-węgierska za panowania króla Ludwika czy unia polsko-saska). Unia realna – państw nie łączy tylko wspólny król, ale oba kraje mają też wspólne pewne instytucje, np. sejm i senat, jak to ustalono w akcie unii lubelskiej z 1569 roku. Nie tylko Ludwik… …władał jednocześnie Polską i Węgrami. Tak rządził

Geneza i ewolucja ustroju feudalnego

Okres zamętu, niepokoju i najazdów na Europę we wczesnym średniowieczu, dokonywanych przez różne, głównie koczownicze, ludy (Hunów, Awarów, Węgrów, Arabów i Wikingów, choć ci ostatni koczownikami w sensie dosłownym nie byli), zrodził potrzebę zbudowania nowych, stabilnych więzi społecznych i prawnych. Na tym właśnie tle wyrósł feudalizm i w miarę dojrzałą formę osiągnął w państwie karolińskim (VIII-IX w.). Podstawową cechą ustroju feudalnego był agraryzm, związek z ziemią i produkcją rolną. Grupę