JAK ODPOWIADAĆ Z POLSKIEGO
Realizm powieści jest niezaprzeczalny Wierne przedstawienie obrazu społeczeństwa: środowiska arystokratycznego – pani Andrzejowa i Zygmunt Korczyńscy, ziemiańskiego – Korczyńscy, zaściankowego – mieszkańcy Bohatyrowicz. Stypizowanie postaci, wyrazistość i dokładność w przedstawieniu charakterów i tła obyczajowego. Eliza Orzeszkowa z drobiazgowością opisała Korczyn, Bohatyrowicze, Olszynkę, Osowce. Działania bohaterów umotywowane są nie tylko przyczynami współczesnymi, ale także dawnymi – występują odniesienia do historii, czyli nawiązania do niedawnych powstań i bardzo odległych w czasie dziejów Jana i Cecylii. Narracja w powieści realistycznej jest prowadzona
Proza Stefana Żeromskiego Opowiadania Doktor Piotr, Siłaczka, Zmierzch, Rozdzióbią nas kruki, wrony… Syzyfowe prace – o dojrzewaniu Marcinka Borowicza do patriotyzmu. Ludzie bezdomni – o dziejach doktora Judyma. Popioły – panoramiczna powieść historyczna o epoce Napoleona. Dzieje grzechu – śmiała, jak na owe czasy, opowieść o Ewie Pobratyńskiej. Róża, Sułkowski – dramaty. Uroda życia – powieść o miłości i patriotyzmie Piotra Rozłuckiego. Wiatr od morza – napisana już po odzyskaniu niepodległości historia walki o Pomorze. Wierna
Artysta Nie wierzę w nic, nie pragnę niczego na świecie, Wstręt mam do wszystkich czynów, drwię z wszelkich zapałów… Kazimierz Przerwa-Tetmajer To w Młodej Polsce temat numer jeden. Tworzenie „sztuki dla sztuki” jest marzeniem modernistów, których wzorem stał się Stanisław Przybyszewski. Literacki ideał stworzył przez przypadek… Sienkiewicz. Pisząc Bez dogmatu, chciał ośmieszyć typ artysty bezproduktywnego, zgnuśniałego, niepewnego siebie, obrazić młodopolskich cyganów tułających się po świecie bez konkretnego celu. Tymczasem artyści wcale nie zbulwersowali
Żeby łagodnie i z przyjemnością „przepłynąć” przez opowiadania Brunona Schulza, trzeba być wielbicielem lirycznej prozy poetyckiej. Tylko koneserzy nastrojowych, pełnych poetyckiego obrazowania i zaszyfrowanych znaczeń opowieści znajdą się w swoim żywiole – przeciwnicy lektury tego typu będą z męką brnąć przez zdania-strofy Schulza. Dorobek pisarza jest skromny – dwa tomy opowiadań: Sklepy cynamonowe i Sanatorium Pod Klepsydrą – to prawie wszystko. Biografia żydowskiego pisarza z Drohobycza jest tragiczna. W pamięci współczesnych: „niski, zakompleksiony nauczyciel”, wydobyty z otchłani kresów
Mianem Kolumbów, poetów podziemia, poetów apokalipsy spełnionej określa się młodych, urodzonych około roku 1920 poetów, którzy tworzyli w czasie wojny i okupacji, i najczęściej zginęli w czasie powstania warszawskiego. Wojna odcisnęła piętno na wszystkich, którzy musieli przez nią przejść – lecz to pokolenie odebrało ją specyficznie. Wojna określiła ich młodość, odebrała im dojrzałość, przyniosła śmierć. Byli poetami czynu – wcielali w działaniu i udowadniali w życiu prawdę głoszonych przez siebie słów. Byli to: Krzysztof Kamil Baczyński –
Jakie programy walki o wolność przedstawili romantycy w swojej twórczości? Romantyczni poeci wcielali się w role narodowych wieszczów, przewodników, historyków. Cierpieli niemalże na manię wyzwoleńczą, utożsamiali szczęście w życiu osobistym ze sprawami kraju, na kartach literatury dyskutowali o historii Polski, błędach popełnianych przez organizatorów powstań, przedstawiali też własne programy walki o wolność: Konrad Wallenrod Adama Mickiewicza – niemoralna droga walki z wrogiem, droga spisku i konspiracji nazwana sposobem lisa (motto z Machiavellego), użycie podstępu było sprzeczne z kodeksem
II połowa XIX wieku była prawdziwą rewolucją we wszystkich niemal dziedzinach życia ludzkiego. Już nie świece płonęły wieczorami w domach, lecz lampy naftowe. Podróże odbywano nie konno, lecz najzwyczajniej w świecie – pociągiem. Piękne pióro poety poszło do lamusa – pisarz pozytywista używa maszyny do pisania. Ludzie porozumiewają się na odległość, mają telegraf, a od 1876 roku – telefon. Nie doceniamy dziś wagi tych wynalazków, a przecież to one zmieniły
Dobra pani Elizy Orzeszkowej Tytułowa dobra pani to zamożna ziemianka, członkini stowarzyszenia dobroczynności Ewelina Krzycka, która ma dużą potrzebę czynienia miłosierdzia, ale wyłącznie z myślą o własnym zadowoleniu. Postanawia zaopiekować się osieroconą pięcioletnią Helenką. Zajmuje się nią jednak dopóty, dopóki nie znudzi się strojeniem dziecka w piękne sukienki. Uczy dziewczynkę francuskiego, rozpieszcza ją, obsypuje prezentami, wyjeżdżają nawet razem w podróż do Włoch. Po kilku latach jednak Helenka nudzi już swoją opiekunkę. Krzycka odnosi się
Po wielkim, bluźnierczym buncie przeciw Bogu przyszedł w poezji Kasprowicza czas wyciszenia i uspokojenia – zgodnie z nauką św. Franciszka – brata ptaków i ryb, świętego, który w swojej filozofii niósł miłość wszelkiemu żyjącemu istnieniu. W duchu tej filozofii spróbował Kasprowicz znaleźć pozytywne odpowiedzi na pytania nurtujące człowieka. I tak: zło – nazwał rezultatem sprzeniewierzenia się człowieka Bogu, cierpienie – koniecznym warunkiem zrozumienia szczęścia, istotę świata – odnalazł w harmonii kontrastów, w pochwale pokory, przyrody i mądrości prostego człowieka. Najlepszym
Po hasłach typu „bezprogramowość”, „młodość jako program”, „a wiosną niechaj wiosnę, nie Polskę zobaczę” – ten wiersz Lechonia może dziwić. A jednak! Okazuje się, że istniało zapotrzebowanie na symbole narodowe, że polski sentyment do tradycji romantycznej jest wieczny i trwały. Utwór Lechonia – to poetycki opis koncertu, na którym jako solista wystąpił Mochnacki. Taki koncert odbył się rzeczywiście w roku 1832 w Metzu. Utwór Lechonia zaczynają słynne słowa: „Mochnacki jak trup blady siadł przy
Średniowieczny stary alchemik – doktor Faust – całe życie spędził na poszukiwaniu prawdy, posiadł całą wiedzę książkową, lecz nie dało mu to prawdziwej znajomości świata, nie poznał tajemnicy życia, definicji dobra, zła ani sensu istnienia. Ów rozgoryczony i rozczarowany płytkością nauki człowiek jest tytułowym bohaterem wielkiego dramatu Johanna Wolfganga Goethego. Poeta „organizuje” w swoim dziele wielki eksperyment – daje bohaterowi szansę poszukiwania prawdy. Oto w Prologu Bóg zezwala Szatanowi, by
Czym charakteryzuje się polski sentymentalizm? Sentymentalizm to drugi główny, obok klasycyzmu, prąd literacki w polskim oświeceniu. Jest to typ poezji lirycznej kładącej nacisk na przeżycia osobiste człowieka – miłosne i erotyczne, religijne, a czasem patriotyczne – źródło wszystkich jego działań. Inne mają być według sentymentalistów źródła twórczości literackiej – są nimi przeżycia wewnętrzne człowieka. Inny cel – poezja powinna wzruszać czytelnika przeżyciami bohaterów wywodzących się spośród prostych ludzi, moda na pasterki i pasterzy, którzy
Większość nie doczekała się publikacji za życia autora, musiały czekać do następnego stulecia na działalność Zenona Przesmyckiego i współczesnych badaczy, by dotrzeć do powszechnego odbioru i kanonu lektur szkolnych. Najpełniej talent Norwida rozwinął ujawnił się w liryce W latach 1857-1865 powstał cykl stu wierszy zatytułowany Vademecum (po łacinie znaczy to „idź ze mną”). Najbardziej znane spośród około 250 wierszy poety to: Pióro – wiersz z 1842 r., przedstawiający własny, osobisty program twórczy autora; Moja
Słynne są trzy koncepcje naprawy kraju zawarte w powieści Żeromskiego, która ma przede wszystkim wymiar polityczny. Rzeczywistość młodego państwa rozczarowała wielu, którzy czekali na odzyskanie niepodległości. Do grona krytyków należał także Żeromski. Oto trzy programy zaprezentowane w powieści: Wizja szklanych domów. Tę idealistyczną koncepcję głosił ojciec Cezarego – stary Baryka. Opowiadał o Polsce jako o krainie dobrobytu, w której robotnicy mieszkają w estetycznych, higienicznych, ciepłych – szklanych domach. Tę szklaną arkadię zamieścił Żeromski w powieści nie bez
Bolesław Leśmian był absolutną indywidualnością epoki, twórcą o oryginalnej filozofii i poetyce. Debiutował w 1912 r. (więc jeszcze w Młodej Polsce), lecz cała jego dojrzała twórczość zawiera się w dwudziestoleciu międzywojennym. Mieszkał na prowincji, w Hrubieszowie, i nie związał się z żadną z grup poetyckich, zresztą poezja jego wyrasta z poprzedniej epoki, a izolacja jest cechą charakterystyczną tego poety. Oto tytuły tomików, które wydał Leśmian: 1920 – Łąka, 1936 – Napój cienisty, 1938 – Dziejba leśna – było to już wydanie pośmiertne,
Poezja międzywojnia to domena wielkich indywidualności i konkretnych grup poetyckich. Zacznijmy może od rejestru mniej lub bardziej awangardowych ugrupowań. Oto one: Skamander Warszawskie ugrupowanie zorganizowane przez: Juliana Tuwima, Jana Lechonia, Kazimierza Wierzyńskiego, Antoniego Słonimskiego, Jarosława Iwaszkiewicza. Program: bezprogramowość, młodość, radość. Poeta to – zwykły człowiek wciśnięty w tłum. Poezja – pole wszystkich tematów. Futuryści W Warszawie Aleksander Wat i Anatol Stern w Krakowie Stanisław Młodożeniec i Bruno Jasieński. Program: Futuryści zrywają z przeszłością i tradycją narodową, wierzą w maszynę,
Jak Mickiewicz charakteryzuje szlachtę w Panu Tadeuszu? Mimo wad i licznych przywar portret szlachty zawarty w Panu Tadeuszu jest jednak sielankowy. Trudno znaleźć wśród szeregu świetnie zindywidualizowanych osób postać wyraźnie negatywną, antypatyczną lub odpychającą. Na przykład Stolnik Horeszko – niby pyszny, zadufany w sobie magnat, a jednak patriota, wróg zaborcy. Podobnie mściwy Gerwazy – okrutny, lecz wierny swojemu panu, także patriota, waleczny i odważny. Asesor i Rejent – dwa okazy kłótliwości są w swoich psich afektach sympatyczni
Oczywiste dziś przekonanie, że teatr jest autonomiczną dziedziną sztuki – niezależną od wszelkich innych sztuk – wcale nie było powszechne na początku XX wieku i dość długo trzeba mu było torować drogę do zbiorowej świadomości odbiorców. Czynili to artyści, którzy bardzo wyraźnie odczuwali kryzys teatru pod koniec wieku XIX i uważali, że dotychczas stosowane w nim formy zdecydowanie się przeżyły i nie dają możliwości wyrażenia tego, co w sztuce najważniejsze – prawdy. Dotychczas istniejący teatr
Zaprezentuj nowe hasła polskiej poezji międzywojennej oraz wydarzenia, które określiły atmosferę epoki. Nowe oblicze poezji oraz młodzieńczą i nastrojowo-radosną atmosferę nowej epoki łatwo zrozumieć, gdy uświadomimy sobie, że jest to poezja kraju, który odzyskał niepodległość po ponadstuletniej niewoli. Rok 1918 zadecydował o tym, że nowa poezja będzie inna – bo inne są realia historyczne. Drugim czynnikiem kształtującym wymiar i temat poezji stał się gwałtowny rozwój techniki. Oto młodzi poeci zapragnęli położyć kres tematyce
Czesław Miłosz to trzeci po Reymoncie i Sienkiewiczu laureat literackiej Nagrody Nobla (otrzymał ją w 1980 r.). Twórczość Miłosza jest bogata – twórca nie ogranicza się do poezji, równie ważną domeną jego działań jest też proza i przekłady. Był profesorem języków i literatur słowiańskich w Berkeley w USA. W latach 90. na stałe zamieszkał w Krakowie. Zmarł 14 sierpnia 2004 r. Cały obszar jego życia spróbujmy podzielić sobie według epok i wydarzeń, które następowały, bo przecież zaczął tworzyć Miłosz jeszcze przed wojną.
