Romantyzm w Polsce - Adam Mickiewicz
Jeśli chcemy znaleźć się w kręgu rozważań moralnych, wystarczy przypomnieć ballady: Lilie, Rybka i Świtezianka. Są to utwory, które poruszają moralne zagadnienia, chociaż werdykty ustalone w nich nie zawsze zgadzają się z naszymi współczesnymi poglądami. Prześledźmy wydarzenia fabularne tych ballad. Lilie ballada o mężobójstwie. Jedyna ballada faktycznie oparta na oryginalnym ludowym pierwowzorze. Rzecz dzieje się za czasów króla Bolesława Śmiałego, który to wydał srogi rozkaz kary śmierci dla niewiernych żon swoich wojów. Bohaterka ballady –
Warto potraktować Sonety krymskie jako cykl. Wówczas od razu zauważymy spoiwo łączące wszystkie utwory – jest nim obecność samotnego podróżnika, który podąża wśród „krymskich cudowności”, rejestruje je i snuje refleksje. Nawet gdy nie ujawnia się bezpośrednio – to jego oczami obserwujemy modlitwę muezina i ślady dawnej świetności Bakczysaraju, to on siedzi „wsparty na Judahu skale”, to on samotny obserwuje spienione w czasie burzy morze. Samotny, romantyczny, pełen tęsknot i bólu, wrażliwy – to indywidualna,
Warto uporządkować fakty z życia i twórczości Adama Mickiewicza, gdyż składają się one na typową, romantyczną biografię pokolenia i wyznaczają drogę polskiego romantyzmu. Etap wileńsko-kowieński 1820 – Oda do młodości; 1822 – Ballady i romanse; 1823 – Grażyna; 1823 – Dziadów część II i IV, tzw. wileńsko-kowieńskie. Etap rosyjski 1826 – Sonety odeskie i Sonety krymskie; 1828 – Konrad Wallenrod; 1829 – Poezje (t. 1–2, a w nich m.in. ballady Czaty i Trzech budrysów), poprzedzone polemiczną przedmową
Wprowadzenie Dziadów na scenę było wydarzeniem doniosłym dla polskiej kultury. Spotkało się z gorącym przyjęciem publiczności, ale wywołało jednocześnie lawinę pytań i wątpliwości. Aby przedstawienie mogło się odbyć, należało przede wszystkim skrócić tekst Mickiewicza. Dokonał tego Stanisław Wyspiański i z tej okazji po raz pierwszy w języku polskim użyto, właśnie wobec Wyspiańskiego, słowa inscenizator. Dramat Adama Mickiewicza był zresztą jedynym cudzym tekstem, jaki autor Wesela wystawił. Jego osobowość wywarła ogromny
