ROMANTYZM
Cierpienia młodego Wertera są powieścią epistolarną, to znaczy napisaną w formie listów. Ich adresatem jest przyjaciel bohatera, Wilhelm. W czasach Goethego i Schillera ten model literatury nie był niczym nowym ani oryginalnym. Powieść epistolarna zaistniała już w oświeceniu, można by tu przypomnieć chociażby słynną książkę Jana Jakuba Rousseau Nowa Heloiza. Dzieło Goethego nie spełnia jednak do końca wymogów klasycznej epistolografii, która narzucała autorowi pewien rygor i dyscyplinę. W listach bohatera o
Nazywano tak grupę trzech poetów – piewców Ukrainy, jej folkloru i urody. Byli to: Antoni Malczewski, Seweryn Goszczyński, Józef Bogdan Zaleski. Antoni Malczewski to postać interesująca, owiana cieniem smutku. Nieszczęśliwie zakochany w mężatce (z którą zresztą podróżował po Europie), miłośnik alpinizmu (zaliczył Mont Blanc), samotnik w Wołyniu, zmarł młodo. Wierzył w teorię Mesmera o możliwościach leczenia magnetyzmem i sądził, że sam posiada takie zdolności – co pchnęło go w skomplikowany
Kostium mitologiczny („Odprawa posłów greckich”) i kostium historyczny („Konrad Wallenrod”) jako dwa sposoby mówienia o Polsce i Polakach. Odprawa posłów greckich Podtekst ukazanych zdarzeń Dramat Jana Kochanowskiego przywołuje zdarzenia z czasów antycznych – ukazuje jeden z epizodów mitu trojańskiego, wielokrotnie wykorzystywany przez literatów i przeróżnie interpretowany. Królewicz trojański Parys porwał Helenę – żonę władcy greckiego Menelaosa. Nic dziwnego, że Grecy żądają, by Helena wróciła do kraju. Prywatna sprawa będzie przyczyną wojny, która zrówna
Po męsku Chcąc przywdziać ubiór galowy, Sędzia czy Podkomorzy na białą koszulę wkładał żupan. Była to długa suknia męska z wąskimi rękawami zapinana na rząd gęsto umieszczonych haftek lub guziczków. Swoim krojem przypominała księżowską sutannę, lecz była nieco krótsza i wykonana z barwnych tkanin. Na żupan wdziewano długi, sięgający za kolano kontusz w kontrastowym kolorze. Ozdobą tej szaty były wyloty – rozcięte, swobodnie zwisające rękawy. Jedynie młodzi chłopcy mogli nosić
Pokaż, w jaki sposób Adam Mickiewicz wykorzystuje wzorce ludowe na przykładzie wybranej ballady. Zacznij: Ballada to krótki, wierszowany utwór nawiązujący do ludowych wątków, korzystający z ludowych wzorców wersyfikacyjnych i stylistycznych. W Polsce wzorcem tego gatunku stały się ballady z cyklu Ballad i romansów Adama Mickiewicza; stamtąd właśnie pochodzą Lilie. Rozwiń: Pełny tytuł utworu brzmi: Lilije. Ballada (z pieśni gminnej). Historia o niewiernej żonie, która zabiła męża, pochodzi z autentycznej pieśni ludowej. W pieśni zaczynającej się od słów Stała
Orientalizm – wskaż elementy orientalistyczne w wybranych utworach polskich romantyków. Zacznij: Zainteresowanie kulturą Wschodu miało związek z orientalnymi podróżami, które odbywali polscy romantycy (np. Adam Mickiewicz i Juliusz Słowacki) i z chęcią znalezienia alternatywnych wzorców wobec kultury Zachodu. Duży wpływ na rozwój orientalnej mody miała także twórczość François Chateaubrianda, George’a Byrona i Alphonse’a Lamartine’a oraz rozwój orientalistyki jako odrębnej nauki. Rozwiń: W Polsce, wzorem Byrona, często nawiązywano do Orientu arabskiego. Był on doskonałym tłem
Jak ukazana jest rewolucja w Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego? Zacznij: W dramacie Zygmunta Krasińskiego znajdziemy nawiązania do Wielkiej Rewolucji Francuskiej – to np. czerwona czapka wolności (nakrycie głowy jakobinów). Filozofowie francuscy na początku XIX w. spierali się o to, czym jest rewolucja – postrzegano ją jako karę Bożą za grzechy ludzkości albo próbę, której Bóg poddaje ludzi. Krasiński był przekonany o konieczności nadejścia rewolucji – ukazywał ją jako potworną, niszczącą siłę (która
Walterskotyzm – podaj definicje terminu, omów jego znaczenie w literaturze polskiego romantyzmu. Zacznij: Walterskotyzm to tendencja nawiązująca do wzorów literackich ukształtowanych przez szkockiego pisarza Waltera Scotta, autora powieści i powieści poetyckich o tematyce historycznej. Najbardziej znane utwory Scotta to Rob Roy i Ivanhoe. Stworzył nowy model powieści historycznej, który wywarł duży wpływ na literaturę romantyzmu. Rozwiń: Cechy powieści Waltera Scotta to żywa, bardzo dynamiczna fabuła, wyraźnie zarysowani główni bohaterowie, a przy tym duża dbałość
Najwybitniejsi twórcy romantyzmu zyskali sobie miano wieszczów. Ich dorobek literacki stał się klasyką literatury polskiej, czyli wzorcem, ciągłym punktem odwołań, stałym źródłem inspiracji. Stało się tak nie tylko ze względu na artyzm dzieł tego okresu. Romantyzm uderzył w nutę narodową w chwili, gdy ojczyzna była w niewoli, postulował walkę, głosił postulaty patriotyczne, przedstawiał wzorce postępowania. Późniejsze pokolenia przywoływały romantyzm w chwilach zagrożenia, wskrzeszały mit poświęcenia życia ojczyźnie, walki nawet wbrew realnym szansom powodzenia. Wszystkie
Walory artystyczne Zemsta, podobnie jak Śluby panieńskie, została napisana wierszem. To ośmiozgłoskowiec trocheiczny (wiersz składający się z ośmiu sylab ze średniówką po czwartej sylabie). W komedii tej zwraca uwagę, podobnie jak w innych sztukach Fredry, obecność mowy potocznej i indywidualizacja języka postaci. Wacław i Klara mówią w patetycznym stylu wczesnej poezji romantycznej, Cześnik używa latynizmów i makaronizmów, Rejent latynizmów. Cześnik stosuje też charakterystyczne porównania z języka myśliwskiego („Rejent siedzi jak
Śluby panieńskie są nazywane komedią intrygi, oznacza to, że pisarz główny akcent kładzie na rozwój wydarzeń. Są również komedią miłości (pierwszym takim utworem były Igraszki trafu i miłości Piotra Marivaux), gdyż uczucie jest centralnym tematem utworu, akcja opowiada o jego narodzinach. Podobnie jak w innych utworach tego typu (w czasach Fredry pisał je Musset) autor koncentruje się na przeszkodach, jakie stają na drodze przyszłych kochanków do szczęścia. Przeszkody te nie
Śluby panieńskie są komedią o narodzinach uczucia. Podtytuł: „magnetyzm serca” to nawiązanie do modnej na przełomie XVIII i XIX wieku, stworzonej przez Franciszka Mesmera teorii magnetyzmu, tj. zdolności oddziaływania na innych za pomocą duchowej siły, fluidu, istniejącego rzekomo w ludzkim ciele (takiej siły użyje właśnie Gucio, by rozkochać w sobie Anielę). Tematem komedii Fredry jest zatem, podobnie jak wielu utworów romantycznych, miłość. Jednakże Fredro ukazuje to uczucie inaczej niż np. Mickiewicz w IV części Dziadów,
Obraz szlachty w Panu Tadeuszu Obraz tej warstwy społecznej jest bardzo zróżnicowany – występują tu przedstawiciele: arystokracji (Hrabia), zamożnego ziemiaństwa (Soplicowie), szlachty sprawującej urzędy (Rejtan, Asesor, Gerwazy), szlachty zaściankowej (zaścianek Dobrzyńskich), której styl życia w niczym nie odbiegał od zwykłego, chłopskiego bytowania, poza tym, że szlachcianki pełły w rękawiczkach. Mimo wad i licznych przywar portret szlachty zawarty w Panu Tadeuszu jest jednak sielankowy.Trudno znaleźć wśród szeregu świetnie zindywidualizowanych osób postać wyraźnie negatywną, antypatyczną lub
Elementy lekkie i komediowe odnajdziemy w: Wątku miłosnym, który oparty jest po trosze na schemacie powieści Waltera Scotta, można by go w sposób ironiczny nazwać „biegiem z przeszkodami do ołtarza”, albowiem bohaterów na drodze do szczęścia bez przerwy spotyka coś, co niweczy ich zamierzenia. Śmieszyć mogą miłosne perypetie młodego Tadeusza, który z przerażeniem odkrywa zbyt grubą warstwę pudru na twarzy sporo starszej od siebie Telimeny i zwraca się ku Zosi, adorowanej z kolei przez Hrabiego.
Jest to oraz arkadyjski, idylliczny, sielankowy. W świecie Soplicowa chciałoby się znaleźć chociaż na chwilę, poczuć magię i czar tego miejsca, odnaleźć urodę litewskiego krajobrazu, doświadczyć uroków życia z taką intensywnością, jak jego mieszkańcy. Jest bowiem Mickiewiczowskie Soplicowo symbolem i oazą polskości oraz ładu ziemiańskiego. W opisie przestrzeni wyraźnie podkreśla narrator rekwizyty o arkadyjskim charakterze – ruczaj, wzgórze, gaj, pola, ich dopełnieniem jest dworek o pobielanych ścianach, którego wnętrze wypełnione jest znakami polskości. Wśród takich
Jakie cechy wskazują, że Pan Tadeusz jest eposem? Epos to utwór, który kreśli panoramiczną wizję społeczeństwa w przełomowym dla niego momencie historycznym. Dzieło Mickiewicza niewątpliwie tę definicję spełnia. Wprawdzie przedstawia tylko społeczność szlachecką, ale pamiętajmy, że w dawnej Polsce jedynie szlachta pretendowała do miana narodu. Obserwujemy formy życia polskiego, które wkrótce ulegną dekompozycji, dlatego też autor próbuje utrwalić w pamięci, ocalić od zapomnienia dawny kształt. Stąd częsty zabieg hiperbolizacji, idealizacji postaci, które w rzeczywistości ze
Charakterystyczne cechy dramatu romantycznego przemieszanie scen realistycznych z fantastycznymi, nieprzeciętny bohater, którego monologi stają się samodzielnymi partiami lirycznymi, w niezależnych opowieściach bohaterów dramat splata się z liryką i epiką, odrzucenie wymogów dramaturgii klasycznej – nierespektowanie trzech jedności, nieprzestrzeganie zasady decorum przez przemieszanie partii tragicznych z komicznymi, otwarta kompozycja. Nowa, forma dramatu służyła romantycznemu postrzeganiu rzeczywistości, historii i człowieka. Odmienność tego spojrzenia na świat wynikała z odrzucenia racjonalizmu. Zobacz: 46. Wymień cechy dramatu romantycznego Udowodnij, że Dziady Adama
Akcja utworu rozgrywa się nad jeziorem otoczonym ciemnym borem Płużyn. Właśnie tutaj dochodzi każdej nocy do niezwykłego spotkania dwóch światów. Przestrzeń cudów, czarów i dziwów przenika w sferę realną, nadając jej wymiar kosmiczny. Nad gładką taflą wody rozgrywa się jakiś szatański spektakl – unoszą się w blasku księżyca senne mary, bucha gęsty dym, słychać wrzaski i bicie dzwonów. Grozę sytuacji potęguje jeszcze ujęcie przestrzeni. Oto rozgwieżdżone niebo odbija się w zwierciadle wody, tworząc efekt zamkniętej
Ludowa moralność surowo potępia zdradę, kłamstwo, i zbrodnię. Oto trzy ballady, które tego dowodzą. Lilie – ballada o mężobójstwie Rzecz dzieje się za czasów króla Bolesława Śmiałego, który to wydał srogi rozkaz kary śmierci dla niewiernych żon swoich wojów. Bohaterka ballady – Pani – „nie dochowała wiary”, gdy mąż jej był na wojnie. Nie zamierzała jednak przyznać się do winy i zabiła męża, pochowała go głęboko, a na grobie zasiała lilie (stąd tytuł).
Jest balladą programową. W sposób niezwykle prosty, ale jakże dramatyczny, objaśnia, czym tak naprawdę jest romantyczne widzenie świata. Zawiera ponadto wiele reprezentatywnych dla ballady romantycznej elementów. Materia fabularna utworu organizuje się na dwóch płaszczyznach: realistycznej i fantastycznej. Oto w zwyczajną rzeczywistość małego miasteczka wkracza sfera niezwykłości i cudowności. Efekt niesamowitości potęguje fakt, iż cała rzecz rozgrywa się nie w nocy przy poświacie księżyca, ale w biały dzień. Właśnie wtedy młodej dziewczynie, Karusi, ukazuje się „białe jak
