Ramy czasowe Europa W Europie nową po romantyzmie epokę liczy się od roku 1850 i zwie się realizmem – ze względu na nurt dominujący w literaturze i sztuce. Pamiętajmy jednak, że np. Stendhal – ojciec powieści realistycznej – żył i tworzył w pierwszej połowie XIX wieku. Balzak – pisarz odpowiedzialny za ukształtowanie tego nurtu w prozie – zmarł w roku 1850. Flaubert – trzeci wielki realista – umiera w 1859 roku. Mocne podwaliny pod realizm zostały zatem złożone.
Za początek modernizmu w Europie przyjmuje się wydanie Kwiatów zła Baudelaire’a w 1857 roku we Francji. Zbiór poezji wywołał wielki skandal, zarówno literacki, jak i obyczajowy. Baudelaire zaprzeczył w nim obowiązującym normom artystycznym i moralnym. Ukazywał najtrudniejsze problemy egzystencji, jej absurd i brzydotę, pokazując ludzkie życie przez pryzmat katastrofy, do której, zdaniem autora, ludzkość nieustannie zmierza. A wszystko to uczynił, posługując się dodatkowo ekspresyjnymi sformułowaniami i obrazami, na które publiczność
Co się dzieje? Akcja Folwarku zwierzęcego rozgrywa się na fermie pana Jonesa, zwanej folwarkiem dworskim. Zaniedbane i wyzyskiwane zwierzęta wzniecają powstanie przeciw człowiekowi. Potem same muszą poradzić sobie z organizacją nowego porządku. Rozpoczyna się rywalizacja o władzę – kolejne przewroty, manipulacja ideami rewolucji, w końcu zwycięża państwo totalitarne – powrót starej niesprawiedliwości, komitywa z człowiekiem. Koleje akcji Najpierw sędziwy i najmądrzejszy ze wszystkich knur Major, czując nadchodzącą śmierć, zebrał zwierzęta, przemówił do całej folwarcznej rzeszy, ukazując
Pamiętaj! – Staffa zwykło się nazywać poetą trzech pokoleń, gdyż w czasie swojego 79-letniego życia ogarnął Młodą Polskę, dwudziestolecie międzywojenne i współczesność (czasy powojenne). W tradycji polskiej poezji pozostał poetą klasykiem – jednym z najważniejszych XX wieku. I. Debiutował w epoce Młodej Polski (w 1901 r.) – i w tym okresie można w jego twórczości wyróżnić następujące prądy: Nietzscheanizm – tom Sny o potędze, aprobata filozofii Nietzschego, siły jednostki. Wyrazem
Sonety krymskie Mickiewicz Sonety krymskie – to swoisty poetycki pamiętnik z podróży, jaką Adam Mickiewicz odbył w 1825 roku. Osiemnaście utworów cyklu to wspaniałe opisy przyrody i zapis przeżyć poety – zachwyconego pięknem przyrody i tęskniącego za ojczyzną wygnańca. Sonety Krymskie należy traktować jako cykl – łączy je tematyka i osoba bohatera lirycznego. Jest nim romantyk, obserwator świata, nie zawsze wypowiada się jako podmiot liryczny, to samotny Pielgrzym, podróżnik, wędrowiec
Oświecenie w Polsce W oświeceniu pierzchną ideały barokowe, rozmyślania o śmierci zastąpią programy poprawy życia, a Sarmatę – wolnomyśliciel i reformator. Oczywiście nie z dnia na dzień. W roku 1696 zmarł Jan III Sobieski, ostatni „czysto barokowy” król. Tron polski zajęli Sasi: August II i August III Mocny i rządy ich trwały od 1697 po 1763 rok, czyli sześćdziesiąt sześć lat. Możemy nazwać je „jesienią baroku” lub jak chcą inni – wczesnym oświeceniem. Choć wciąż jeszcze panuje
Miłość jako motyw w utworach literackich to temat rzeka. Pojawia się w kulturze wysokiej – to znaczy u Szekspira, Woltera, Mickiewicza, w dziełach uznanych, o wysokich walorach literackich, takich, których autorów można nazwać artystami. W literaturze niskiej – w sentymentalnych romansidłach wywołujących łzy mało wybrednych czytelników, w seryjnych książkach z serduszkami, kopiujących Trędowatą Mniszkówny itp. też występuje. W jakich ujęciach może występować pojęcie – miłość? Z obserwacji tematów wynika, że wymagane są: Prezentacje – czyli przywołaj, przedstaw słynne,
Geneza i problematyka dyskusja – ocena powstania listopadowego i jego przywódców, polemika z Mickiewiczem, temat dojrzewania i poznawania świata przez młodego człowieka, mesjanizm narodowy (przenośnia Winkelrieda), ocena społeczeństwa polskiego, temat poezji i jej roli w życiu narodu, psychologiczny portret Polaka – w tym dylemat moralny (próba królobójstwa), hamletyzm (niemoc czynu), miłość i rozczarowanie światem, wątki szekspirowskie: konstrukcja bohatera, Przygotowanie. Gatunek Dramat romantyczny Bohaterowie Bohater romantyczny – Kordian, który łączy wątki i różne miejsca dramatu (motyw podróży). Przywódcy powstania:
Gatunek – powieść poetycka. Tytuł: Giaur – niewierny, tytułowy bohater – to innowierca w oczach Turków, a akcja rozgrywa się w okupowanej przez nich Grecji. Co się dzieje? Jest to historia miłości Giaura i pięknej niewolnicy Turka Hassana – Leili. Zakochani zamierzają uciec, lecz basza Hassan dowiaduje się o romansie najpiękniejszej żony. Kara za zdradę jest w Turcji okrutna – Hassan topi Leilę w morzu. Zrozpaczony Giaur mści się i zabija Hassana (napada go w wąwozie), po czym
Charakterystyka oświecenia Nazwa – oświecenie Ogólnie oświeceniem nazywamy osiągnięcia kultury i nauki wieku XVIII. Po raz pierwszy użyto tej nazwy w Niemczech. Sugerowano w ten sposób, iż po wieku ciemnoty i zacofania nowa myśl wnosi światło rozjaśniające noc baroku. Uwierzono bowiem w siłę nauki i wiedzy. Mówiono też o tej epoce: wiek rozumu lub wiek filozofów. Nazwa wywodzi się zatem od światła, inaczej niż poprzednia – od klejnotu (barok), a
Człowiek igrzysko Boże Cóż jest świat? Szachownica. Właśnie mu to służy. (1) A ludzie co są? Szachy rozmaitej struży. Tu żywot białe pole, czarne śmierć zaswoi. (2) Skoro hufce ze strony postawią obojej, Dwaj doświadczeni gracze usiędą za stołem; O, jakie bezpieczeństwo: pokusa z aniołem. Białym anioł, czarnym czart, i słusznie, hetmani, Nieproszona fortuna przyświeca i na niej Siła należy, ona nadzieją i strachem Miesza graczów, u niej met często w ręku z szachem. Prostą drogą stateczne
Pierwsza dama w salonie polskiej poezji. Mistrzyni poetyckiej miniatury. Potrafi budować kunsztowne metafory i zaskakiwać pointą. Jest dowcipna, błyskotliwa, ironiczna. Nie lubi patosu, tragiczności, kasandrycznego tonu. Woli raczej tonację „buffo”. Stać ją na wisielczy humor, nawet wówczas, gdy w grę wchodzą rzeczy najbardziej poważne. Również gorzką dla poety prawdę – „tylko niektórzy lubią poezję” – przyjmuje z podziwu godną wyrozumiałością i… pisze nadal znakomite wiersze. W 1996 roku odebrała w Sztokholmie literacką Nagrodę Nobla. Wisława Szymborska
Uczył się w liceum Batorego i zwyczajnie zdał maturę. Wówczas wybuchła wojna. Wyobraźcie to sobie: czekacie na rok akademicki, snujecie plany na przyszłość, już czujecie się studentami – a tu 1 września – Niemcy bombardują stolicę. Losy Baczyńskiego W okupowanej Warszawie życie toczyło się dalej , młodzież kontynuowała naukę na tajnych kompletach. Baczyński też – ukończył Szkołę Podchorążych na Agrykoli. Brał udział w życiu konspiracyjnym, zdążył się zakochać i ożenić, zdążył też
Był twórcą poezji stricte awangardowej. Nie chciał, by język poetycki nazywał myśli i uczucia, dlatego zakwestionował wszelkie reguły tradycyjnej mowy lirycznej. Traktował ją jako tworzywo do budowania pięknych, wycyzelowanych zdań. Miała być – nie narzędziem do opowiadania, wyrażania, odtwarzania – ale celem samym w sobie, piękną formą. W ten sposób rozumiał nową sztukę i konsekwentnie realizował jej założenia jako poeta Awangardy Krakowskiej, stając się jednym z najbardziej nowatorskich twórców poezji
Proces spadł na Józefa K. jak grom z jasnego nieba – nie wiadomo skąd, za co i dlaczego. Podobnie jak życie ludzkie – człowiek otrzymuje je nie wiadomo skąd, za co i dlaczego. Wyrok jest do końca nie poznany, a wszelkie pytania w tej sprawie pozostają bez odpowiedzi. Może więc, śledząc dzieje udręczonego Józefa, obserwujemy własny los? W każdym razie akcja słynnej powieści Franza Kafki rozgrywa się w świecie przypominającym
Stanisław Ignacy Witkiewicz (pseudonim Witkacy) to jedna z bardziej kontrowersyjnych osobowości dwudziestolecia międzywojennego. Ekscentryczny, osobliwy, a przede wszystkim nieprzeciętnie inteligentny syn słynnego, ówczesnego malarza Stanisława Witkiewicza. Od najmłodszych lat wychowywany był w przeświadczeniu, że powinien zostać geniuszem. Miały w tym dopomóc niekonwencjonalne metody pedagogiczne ojca, który manifestował wrogość wobec systemu szkolnego, bo ten, jego zdaniem, hamował swobodny rozwój i wypaczał psychikę. Dlatego też młody Stanisław Ignacy kształcił się w domu,
Autor Adam Mickiewicz – jeden z trzech wielkich, romantycznych wieszczów. Wychowanek powiatowej szkoły ojców dominikanów w Nowogródku, późniejszy student Uniwersytetu Wileńskiego wywarł ogromny wpływ na swoich współczesnych. Stworzył fundamenty polskiego romantyzmu, wskazał nowe sposoby postrzegania świata. W całej swej twórczości pozostał niezmiennie wyrazicielem romantycznego przekonania, że istota rzeczy mieści się poza porządkiem rozumu: w mrocznych sferach metafizyki, w najskrytszych tajemnicach natury. Jako artysta był poetą – rewolucjonistą (Oda do młodości),
Geneza utworu Kandyd (pełny tytuł Kandyd, czyli optymizm) to najsławniejsza powiastka filozoficzna Woltera. Została wydana w 1759 r. – w początkach zamieszkiwania przez autora zamku w Ferney, gdzie spędził ostatnich 20 lat życia. Tytułowy bohater podczas długiej podróży (której celem jest odnalezienie i poślubienie utraconej Kunegundy) przeżywa najrozmaitsze przygody – fantastyczne i tzw. życiowe. Towarzyszą mu dwaj filozofowie antagoniści – Pangloss (który uważa, że nie ma skutku bez przyczyny i że wszystko zawsze dzieje się jak
Mit jest strukturą fabularno-znaczeniową. Wychodzi od tego, co nieznane, obce i próbuje to wyjaśnić; sięga w sferę rzeczy przekraczających rozum i doświadczenie człowieka. Podstawowe cechy mitu to: Sakralny charakter. Symboliczność – mit komunikuje określone znaczenia, posługując się symbolem. Narracyjność – mit jest opowiadaniem, ale narracja ma specyficzny charakter – brak narratora personalnego. Fabularność – mit opowiada pewną historię, np. o początkach świata, narodzinach Ateny, rywalizacji Apollina z Marsjaszem. Czasowość –
„Słowo stało się ciałem a Wallenrod Belwederem” – te słowa wypowiedziane przez nieznanego już dzisiaj autora w dniu wybuchu powstania listopadowego najlepiej dokumentują związek Mickiewiczowskiej poezji z dziejącą się wówczas historią. Dla młodych konspiratorów z warszawskiej Szkoły Podchorążych, którzy w noc listopadową ruszyli szturmem na Belweder, poezja romantyczna znaczyła bardzo wiele, a Konrad Wallenrod był tekstem niemalże instruktażowym, utwierdzającym w przekonaniu o słuszności działań spiskowych. Jesteśmy w romantyzmie… A to