A ANTYK - Lektury

Mit

Mit jest strukturą fabularno-znaczeniową. Wychodzi od tego, co nieznane, obce i próbuje to wyjaśnić; sięga w sferę rzeczy przekraczających rozum i doświadczenie człowieka. Podstawowe cechy mitu to: Sakralny charakter. Symboliczność – mit komunikuje określone znaczenia, posługując się symbolem. Narracyjność – mit jest opowiadaniem, ale narracja ma specyficzny charakter – brak narratora personalnego. Fabularność – mit opowiada pewną historię, np. o początkach świata, narodzinach Ateny, rywalizacji Apollina z Marsjaszem. Czasowość –

Mitologia antyku

Mitologia antyku a literatura – ważne, ale odrębne działy kultury antyku Mitologia – obrazuje wierzenia, nie ma autora. Mitologia to zbiór mitów, w które wierzyli starożytni. Mity to opowieści o bogach, o powstaniu świata i człowieka, o wielkich czynach herosów. Zawierają wierzenia religijne ówczesnych ludzi, odpowiadają na odwieczne pytania, takie, wobec których bezradna jest nauka. Wyrażają ludzkie tęsknoty, obrazują odwieczne postawy, najważniejsze uczucia. Nikt nie napisał mitologii. Mity rodziły się wraz z kulturą grecką, gdy ludzie

Mitologia

Autor Autorzy mitologii giną w mrokach dziejów. Mity były od wieków przekazywane ustnie, przekształcane i modyfikowane (dlatego istnieje wiele ich różnych wersji) i tak przetrwały do czasów współczesnych. Wciąż wielu autorów podejmuje się trudnego zadania spisania mitów. Najbardziej znane realizacje są autorstwa Jana Parandowskiego, Zygmunt Kubiaka czy Roberta Gravesa. W szkole zwykle omawia się mity Parandowskiego. Tytuł Mitologia to po prostu określenie na zbiór tekstów konkretnego gatunku. Samo słowo nie

Mitologia – źródło kultury

Mitologia jako źródło kultury europejskiej Mit to przekazywana ustnie opowieść. Pradawna, ważna dla danej społeczności, święta, bo wyrażająca jej wierzenia, objaśniająca tajemnice świata, niezwykła opowiastka – lecz historia sięgająca do początków istnienia, do bogów, do początków znakomitych rodów. Najistotniejszy dla nas zbiór to mity greckie. Dla współczesnych po prostu piękne, zawierające rozmaite mądrości, ale jednak baśniowe i fantastyczne teksty. Dla starożytnych – źródło wiedzy i sposób postrzegania świata. Mitologia zaś

Najważniejsze mity

Najważniejsze mity Przez stulecia malarze, poeci, pisarze nawiązywać będą do poszczególnych mitów, przywoływać postacie i zdarzenia. Orientacja w mitologii świadczy wciąż o erudycji człowieka. Warto więc pamiętać takie mity i nawiązania: Mit prometejski – opiewa dzieje Prometeusza, który ukochał ludzkość (stworzył człowieka z gliny i łez) i ukradł ogień z Olimpu. Ukarano go – został przykuty do skał Kaukazu, a tam zgłodniały sęp wyjadał mu wciąż odrastającą wątrobę. Prometeusz po dziś dzień symbolizuje postawę poświęcenia się dla ludzkości oraz

Epos

Czym jest epos? Epos to pierwszy przez wiele lat najważniejszy gatunek epiki, dopiero w XVIII wieku zastąpi go powieść i powoli zaniknie. Jest to rozbudowany utwór – rytmiczny, wierszowany – wielki poemat o czynach bohaterów, który ukazuje ich dzieje na tle przełomowych wydarzeń, zmieniających życie danej społeczności. Źródłem eposu są mity i podania, np. Iliada wywodzi się z mitu o jabłku niezgody. Stworzył go Homer, tym samym raz na zawsze ustalił wzorzec gatunku.

Mity, które trzeba pamiętać

Mity, które trzeba pamiętać Mit prometejski Prometeusz był tytanem, a jego imię znaczy „przewidujący”. Według niektórych podań Prometeusz z gliny i łez stworzył człowieka – nauczył go wielu zajęć m. in. polować. Wykradł bogom z Olimpu ogień, by podarować go człowiekowi. Za dar ognia srodze zapłacił. Rozgniewany Zeus kazał przykuć go do skał Kaukazu, tam zaś zgłodniały sęp (lub orzeł) wyjadał mu odrastającą wątrobę. Po setkach lat męki tytana Herak­les za zgodą Zeusa

Antygona – tragedia Sofoklesa

Treść Antygony Na czym polega tragizm Antygony? Antygona jako przykład tragedii klasycznej Budowa dramatu Źródło tragedii Sofoklesa Komu przyznać rację? Kilka słów o bohaterach Treść Antygony Antygona jest córką Edypa a siostrą Polinejkesa i Eteoklesa oraz Ismeny. Sofokles umieszcza akcję tragedii w chwili, gdy obaj bracia już nie żyją. Walcząc o władzę, doprowadzili do wojny – Eteokles nie dopełnił umowy i po roku panowania nie odstąpił tronu bratu Polinejkesowi, a Polinejkes, uzyskawszy w królestwie Argos pomoc, napadł na

Król Edyp, Sofokles

Autor Sofokles – jeden z trzech wielkich twórców tragedii greckiej. Żył w V w. p.n.e. (496-406), wtedy tworzył i przyczynił się do ukształtowania klasycznego typu tragedii. Jego najważniejsze dzieła to Król Edyp i Antygona – te są wciąż obecne w repertuarach teatrów, bo stanowią wyzwanie dla najambitniejszych reżyserów. W ciągu 90-letniego żywota napisał Sofokles ponad 120 sztuk! Do naszych czasów przetrwało osiem. Uwaga! Do osiągnięć Sofoklesa zalicza się wprowadzenie na scenę trzeciego aktora. Epoka Antyk V

Prometeusz i mit prometejski

Prometeusz – najważniejszy z tytanów Według mitologii greckiej to Prometeusz stworzył człowieka z gliny i łez. Nauczył go wielu zajęć m. in. polować a na koniec podarował wykradziony bogom ogień, dzięki czemu ludzkość wydobyła się z mroków ciemności, nie tylko dosłownej ale i w sensie rozwoju cywilizacji. Za dar ognia srodze zapłacił. Rozgniewany Zeus kazał przykuć go do skał Kaukazu, tam zaś zgłodniały sęp (lub orzeł) wyjadał mu odrastającą wątrobę. Po setkach lat męki tytana

Prometeusz – bohater mitologii

Prometeusz – bohater mitologii Garść faktów z życia Prometeusza Terminy i pojęcia związane z Prometeuszem Prometeusz jako bohater utworów literackich Prometeizm w literaturze polskiej Wątki prometejskie w kulturze   Prometeusz – bohater mitologii Dobroczyńca ludzkości, w imię jej dobra gotowy do najwyższych poświęceń. Wzór bohaterskiego buntu przeciwko systemowi wartości tolerującemu istnienie zła. Kwestionariusz osobowy Imię: Prometeusz – po grecku znaczy: przezorny, przewidujący. Koneksje rodzinne: syn tytana Japeta i okeanidy Klimene, zaliczany do boskiej ge­neracji ty­tanów; brat

Homer – twórca eposu

Pierwsze dzieła literatury greckiej powstały około VIII w. p.n.e. Wcześniejsze źródła pisane, zachowane na glinianych tabliczkach z okresu cywilizacji kreteńskiej, świadczą jedynie o wydatkach i sprawach gospodarczych pałacu w Knossos. Prawdziwą literaturę, co prawda mówioną, przekazywaną ustnie, stworzył dopiero niewidomy aojda, czyli pieśniarz, Homer. Dwa przypisywane mu poematy epickie: Iliada i Odyseja – stały się najważniejszymi tekstami kultury zarówno dla samych Greków, jak i dla całej późniejszej cywilizacji europejskiej. Iliada i Odyseja to eposy bohaterskie: poematy narracyjne

Poezja Horacego

Horacy i liryka starożytna Liryka starożytna, podobnie jak tragedia, wywodzi się z religijnych obrzędów. Przy wtórze różnych instrumentów kapłani i wierni wygłaszali zaklęcia i modlitwy skierowane do nieśmiertelnych bogów. Z czasem przerodziły się one w coraz bardziej skomplikowane i kunsztowne pieśni, które przestały pełnić wyłącznie funkcję religijną. Dzielono je na dwa rodzaje, w zależności od liczby wykonawców. Do pieśni chóralnych zaliczono podniosłe hymny, sławiące bogów i bohaterów. Zmarłych opłakiwano zbiorowo za pomocą żałobnych trenów. Pieśniami wykonywanymi indywidualnie były przede

Nawiązania do eposu homeryckiego w późniejszych epokach

Nawiązania do eposu homeryckiego w późniejszych epokach Eposy były to zwykle rozbudowane, wierszowane utwory ukazujące dzieje bohaterów legendarnych lub historycznych na tle wydarzeń przełomowych dla danej społeczności. Cechami charakterystycznymi eposu są także: jednoczesność dwóch fabuł – jednej toczącej się w świecie ludzi i drugiej, toczącej się w świecie bogów, mającej wpływ na pierwszą. W eposie występuje obiektywny i wszechwiedzący narrator. Opisy cechuje realizm i szczegółowość. Bardzo bogate tło obyczajowe. Średniowiecze – epos rycerski Wśród literatury średniowiecznej

Mityczna historia rodu Labdakidów

Król Teb, Lajos, i jego żona otrzymali z Delf straszną wyrocznię, która głosiła, iż ich syn zabije ojca i ożeni się z matką. Gdy więc urodził im się syn, Lajos kazał porzucić go w górach, by tam niemowlak zginął. Jednak sługa, któremu to zlecono, ulitował się nad niewinnym dzieciątkiem i zamiast porzucić chłopca, oddał go pasterzowi z Koryntu. Ten zaś zaniósł go na dwór koryncki i oddał bezdzietnej parze królewskiej, która przyjęła chłopca za swojego syna, nadając mu

Cechy bohatera tragicznego

Bohater tragiczny Najbardziej znany model antycznego tragizmu znajduje się w Antygonie Sofoklesa. To konieczność wyboru spośród dwóch równorzędnych racji; konflikt między nimi nieuchronnie prowadzi do katastrofy. Antygona mogła pochować brata i zapłacić życiem za złamanie zakazu Kreona, mogła też uszanować prawo państwowe i narazić się na wyrzuty sumienia i karę bogów. Zauważ, że tragizm Edypa (Król Edyp) jest inny, nie ma swojego źródła w konflikcie tragicznym! Według Arystotelesa warunkiem tragizmu

Król Edyp jako przykład tragedii antycznej

Zasada trzech jedności Wydarzenia Króla Edypa rozgrywają się (przed pałacem królewskim w Tebach). To, co się dzieje w innych miejscach, jest opowiadane przez bohaterów, np. Kreon relacjonuje swą wizytę u wyroczni, posłaniec z Koryntu informuje Edypa o śmierci jego przybranego ojca (jedność miejsca). Akcja tragedii obejmuje jeden dzień (jedność czasu). Utwór jest jednowątkowy – koncentruje się na docieraniu przez Edypa do prawdy o własnym losie i konsekwencjach zdobytej wiedzy (jedność

Odyseusz, bohater Odysei

Odyseusz bohater Odysei Jedna z najpopularniejszych postaci cyklu trojańskiego – bohater Iliady i Odysei. Ta ostatnia zawdzięcza mu swój tytuł, opisuje bowiem przygody Odysa w drodze powrotnej spod Troi do ojczystej Itaki. Imię: greckie – Odyseusz lub Odys, łacińskie – Ulisses. Imiona rodziców: Antikleja i Laertes Stan cywilny: żonaty Żona: Penelopa. Kim jest? Królem Itaki, małej, skalistej wysepki na Morzu Jońskim. Synowie: z Penelopą Telemach; z Kirke Telegonos. Znaki szczególne: szrama na udzie (gdy jako młody chłopak

Jakie cele stawiano literaturze w antyku, dlaczego uważamy antyk za źródło norm?

Jakie cele stawiano literaturze w antyku, dlaczego uważamy antyk za źródło norm? Dla nas antyk – jego kultura literacka – to okres od czasu zapisania pierwszych dzieł po upadek Rzymu. Ogrom czasu, ale też źródło późniejszej europejskiej kultury. Co więcej, przez szereg lat najwyższy autorytet i wyznacznik norm dla twórców literatury. To antyczni poeci i pisarze ustalali założenia, według których należy tworzyć literaturę, wyznaczali jej cele, oceniali artystów. Dlatego antyk stał się

Jakie reguły obowiązują w tragedii greckiej?

Reguły obowiązujące w tragedii greckiej 1. Zasada trzech jedności Jedność miejsca – wszystkie zdarzenia rozgrywały się w jednym miejscu (w komnacie, na placu przed pałacem itd.) To, co się działo poza tą przestrzenią, było relacjonowane – np. przez posłańca. Jedność czasu – wszystko musiało odbyć się w jak najkrótszym czasie (w ciągu jednej doby). Dążono do tego, by czas akcji pokrywał się z czasem spektaklu. Jedność akcji – prezentowano jeden wątek akcji, bez rozwijania epizodów