TEST 3
Starożytny Rzym
1. Przeczytaj tekst i odpowiedz na pytania.
Legendarna tradycja o Rzymie królewskim
Państwo rzymskie wywodzi swój początek od Romulusa, który wraz z bliźnim bratem swoim Remusem urodził się jako syn westalki Rei Sylwii i rzekomo boga Marsa. Chował się między pastuchami i trudnił się rozbojem, a mając 18 lat założył maleńkie miasto na wzgórzu palatyńskim 21 kwietnia w 3 roku 6 olimpiady. Po założeniu miasta, które od swego imienia nazwał “Roma”, takich mniej więcej czynów dokonał. Wielką liczbę sąsiadów przyjął do miasta swego, a spośród starszych wybrał stu mężów, nazwanych senatorami ze względu na wiek poważny, za których radą wszystkim zarządzał. Następnie, ponieważ i on sam, i poddani jego nie mieli żon, zaprosił na oglądanie igrzysk sąsiadujące z Rzymem ludy i porwał im córki. Z powodu tej krzywdy porwania wybuchły wojny, w których pokonał […] miasta leżące wokół Rzymu. Ponieważ zniknął nagle w czasie burzy w 37 roku panowania, rozpowszechniło się przekonanie, że poszedł do rzędu bogów i boską cześć mu przyznano. Potem rządzili Rzymem senatorowie, zmieniając się co 5 dni, a panowanie ich trwało rok.
(Eutropiusz, Zarys dziejów od założenia miasta)
a) Romulus był potomkiem bohatera trojańskiego …………………………………………………………………………………………………………………………., bohatera eposu Wergiliusza Eneida.
b) Matka Romulusa Rea Sylwia urodziła bliźnięta – Romulusa i ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
c) Niemowlęta, umieszczone w koszu, wrzucono do rzeki ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
d) Chłopców wykarmiła …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
e) Między braćmi doszło do konfliktu i ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
f) Rzym został założony w ……………………………………………………………………………………………….. roku p.n.e., tj. w …………………………………………………………………………………. w. p.n.e.
g) Rzymianie liczyli swoją historię od …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
h) Rzym został założony w krainie zwanej Lacjum, od której pochodzi nazwa języka, jakim mówili Rzymianie – ……………………………………………………………………………………………
2. Przyporządkuj określenia organom władzy w Republice Rzymskiej.
URZĘDNICY
a) Konsulowie ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
b) Pretorzy ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
c) Cenzorzy …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
d) Dyktator …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
ZGROMADZENIE
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
SENAT
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
a) powoływanie na 6 miesięcy w razie poważnego niebezpieczeństwa grożącego Rzymowi,
b) wybierani na jednoroczną kadencję,
c) odpowiadanie za utrzymanie porządku prawnego,
d) otrzymywanie pełni władzy,
e) kierowanie państwem,
f) dowodzenie armią,
g) było ich dwóch,
h) rada starszych,
i) układanie listy senatorów,
j) funkcja jednoosobowa
k) wybieranie urzędników,
l) mianowanie przez senat
ł) zwoływane przez urzędnika,
m) wybierani na pięcioletnią kadencję
n) przyjmowanie obcych poselstw,
o) sporządzanie spisu obywateli według klas majątkowych,
ó) decydowanie o wojnie i pokoju,
p) czuwanie nad moralnością obywateli,
r) udzielanie rad konsulom i innym urzędnikom,
s) przyjmowanie najważniejszych akt państwowych,
t) zatwierdzanie uchwał senatu
3. Wyjaśnij, na czym polegała różnica między patrycjuszami a plebejuszami.
Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
4. Ułóż encyklopedyczne wyjaśnienie terminu trybuni ludowi.
trybuni ludowi – …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
5. Podboje Republiki Rzymskiej były możliwe dzięki
A. armii zawodowej.
B. armii obywatelskiej.
C. najsprawniejszej armii w starożytnym świecie.
D. najpotężniejszej armii w starożytnym świecie.
Odp. ……………
6. Służbę wojskową w armii rzymskiej pełnili
A. tylko najubożsi obywatele .
B. tylko najbogatsi obywatele.
C. tylko właściciele wierzchowców.
D. żadna odpowiedź nie jest poprawna.
Odp. ……………
7. Rzymska armia
A. wykorzystywała falangę.
B. była zorganizowana w kilkusetosobowe legiony.
C. zrezygnowała z uzbrojenia typowego dla hoplitów.
D. była dowodzona przez trybunów wojskowych i centurionów
Odp. ……………
8. Legioniści rzymscy górowali nad przeciwnikami
A. dyscypliną.
B. umiejętnością posługiwania się machinami wojennymi.
C. umiejętnością zakładania ufortyfikowanych obozów.
D. umiejętnością przerzucania mostów pontonowych.
Odp. ……………
9. Przeczytaj tekst i na jego podstawie naszkicuj i opisz szyk bojowy Rzymian.
Falangę zastąpiono na przełomie IV i III w. przed Chr. szykiem manipułowym. Ciężkozbrojna piechota ustawiała się w 3 szeregach, w formacji przypominającej szachownicę. W każdym szeregu stawało 10 manipułów. Każdy z nich złożony był z 2 centurii. W pierwszych dwóch rzutach stawali młodzi żołnierze, nazywani hastati i principes, uzbrojeni w oszczepy. W trzeciej linii stawali najbardziej doświadczeni wojownicy – triarii, mający powyżej 30 lat. W czasie walki najpierw atakowali hastati, potem principes. Każdy z nich wyposażony był w dwa oszczepy (pila) o długości 2 m i wadze 1,2 kg. Najpierw rzucali jednym z nich na odległość do 60 m. Wbijały się one najczęściej w tarcze przeciwników. Były na tyle ciężkie, iż nieprzyjacielscy żołnierze opuszczali swoje tarcze. Wówczas na odsłoniętego wroga szybowały następne oszczepy legionistów. Potem przystępowano do walki wręcz. Rzymianie walczyli mieczami. Jeżeli ataki dwóch pierwszych szeregów zawiodły, do ataku ruszali triarii. Zamiast oszczepów mieli oni długie włócznie. Nie rzucali nimi, ale używali ich do walki wręcz. Kawaleria i lekka piechota wykonywała zadania rozpoznawcze, a w czasie bitew najczęściej osłaniała skrzydła ciężkozbrojnej piechoty.
(L. Mrozewicz, R. Śniegocki, Historia. Dzieje starożytne)
10. Zaznacz prawda (P) lub fałsz (F).
| TAK | NIE | |
| 1. W republice rzymskiej każdy obywatel w wieku 17– 46 lat mógł być powołany do wojska poprzez losowanie. | ||
| 2. Osoba, która nie zgłosiła sie do poboru stawała się niewolnikiem. | ||
| 3. Czas pełnienia służby wojskowej wynosił 6 miesięcy. | ||
| 4. Do służby wojskowej można było być wezwanym do 10 razy. | ||
| 5. Ze służby wojskowej zwalniano najuboższych obywateli. | ||
| 6. Poborowi musieli zgłosić się z własną bronią i ekwipunkiem. | ||
| 7. Kto nie służył w armii rzymskiej, nie mógł korzystać ze wszystkich uprawnień przysługujących obywatelowi. | ||
| 8. Za zasługi wojenne żołnierze otrzymywali łupy, niewolników, a nawet ziemię. | ||
| 9. Za niesubordynację legionistom groziły kary cielesne, a nawet śmierć (dziesiątkowanie). |
Wojny z Kartaginą.
11. Uporządkuj daty, przebieg działań wojennych oraz zdobycze Rzymian w trzech wojnach punickich.
| I wojna | II wojna | III wojna |
1 b. egzekucja bezbronnej Kartaginy
2 b. powstanie nowej rzymskiej prowincji – Afryki
3 b. dowodzenie armią kartagińską przez Hannibala
1 c. przeprowadzenie przez Alpy 40 słoni
2 c. rozbicie floty kartagińskiej
3 c. użycie “kruków”
1 d. podbicie Sycylii (bez Syrakuz), Sardynii, Korsyki
2 d. zwycięstwo kartagińczyków pod Kannami
3 d. przeniesienie przez Publiusza Korneliusza Scypio działań wojennych do Kartagińskiej Afryki
1 e. pokonanie Hannibala
2 e. utracenie przez Kartaginę wszystkich posiadłości poza Afryką – oddanie Rzymowi floty wojennej, zapłacenie kontrybucji
3 e. zbudowanie przez Rzym floty wojennej
Imperium Romanum.
12. Dokończ zdania.
a.
Na skutek zwycięskich, chociaż brutalnych, podbojów Rzym stał się światowym mocarstwem, czyli ……………………………………………………………………………………….
Na terytoriach zdobytych poza granicami Italii Rzym tworzył ………………………………………………………………………………………………………………………………………..
b.
Republika Rzymska nielitościwie eksploatowała podbite ziemie, zabierając do Rzymu ………………………………………………. i ………………………………………………………
c.
Obywatele rzymscy zaczęli żyć na koszt podbitych …………………………………………………….., z których urzędnicy ściągali olbrzymie …………………………………………
13. Wymień 3 pozytywne i 3 negatywne skutki utworzenia Imperium Romanum.
pozytywne skutki ………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3 pozytywne i 3 negatywne skutki …………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Cesarstwo rzymskie.
14. Uzupełnij kolejne punkty przedstawiające drogę Juliusza Cezara do władzy.
1. Kryzys polityczny i społeczny w Rzymie.
2. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
3. Reforma wojskowa konsula Mariusza.
4. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
5. Wojny domowe.
6. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
7. Śmierć dyktatora Sulli.
8. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
9. Podbicie Galii przez Julisza Cezara.
10. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
a) Próby zaprowadzenia dyktatury przez ambitnych wodzów.
b) Upadek znaczenia senatu.
c) Zasilanie przez bankrutujących rzymskich rolników szeregów proletariatu
d) Przekroczenie w 49 r. p.n.e. rzeki Rubikon i wkroczenie do Italii.
e) I triumwirat – zawarcie porozumienia pomiędzy Gajuszem Juliuszem Cezarem, Pompejuszem i Krassusem.
15. Przeczytaj tekst i wykonaj związane z nim polecenie.
Początki cesarstwa
[…] Kiedy po gwałtownej śmierci Brutusa i Kasjusza zabrakło już armii powołanej przez państwo, kiedy Pompejusza zgnieciono koło Sycylii, a po rozbrojeniu Lepidusa i śmierci Antoniusza nawet stronnictwu juliańskiemu nie pozostał inny przywódca prócz Cezara Oktawiana, złożył on tytuł tryumwira, chcąc tylko za konsula być uważany i za takiego, któremu do obrony praw ludu władza trybuńska wystarcza. Lecz skoro przynęcił żołnierzy darami, lub rozdawnictwem zboża, a wszystkich słodyczą pokoju, powoli zaczął się wzbijać i zagarniać w swe ręce przywileje senatu, urzędów i praw. Nikt mu w tym nie stawiał oporu, gdyż najbutniejsi padli w bojach albo wskutek proskrypcji, a z pozostałej arystokracji im bardziej kto był gotowy do służalstwa, tym więcej wyróżniano go bogactwami i zaszczytami; wyniesieni więc przez zmianę stosunków, woleli bezpieczną teraźniejszość niż niebezpieczną przyszłość. Także prowincje nie były temu stanowi rzeczy przeciwne: wszak podejrzliwie patrzyły one na rządy senatu i ludu z powodu sporów potężnych jednostek i chciwości urzędników, a bezskuteczna im była pomoc praw, które mąciła przemoc, zabiegi, wreszcie przekupstwo […].
[…] Wewnątrz panował spokój, nazwy urzędów zostały te same; młodsi urodzili się już po zwycięstwie pod Akcjum, a także większość starców podczas wojen domowych: jakżesz niewielu z tych pozostało, co rzeczpospolitą widzieli!
(Tacyt, Roczniki, tłum. S. Hammer)
• Brutus i Kasjusz – członkowie sprzysiężenia przeciwko Cezarowi;
• Pompejusz (Młodszy), Lepidus, Antoniusz – rywale Oktawiana, członkowie komisji trzech, czyli tryumwiratu;
• proskrypcje – procedura, na mocy której obywatele rzymscy mogli być postawieni poza prawem, konfiskowano im dobra, a za ich zabicie przyznawano nagrody.
Przyczyną powodzenia Oktawiana Augusta w założeniu Cesarstwa było
A. przekazanie różnym grupom Rzymian realnych korzyści.
B. prowadzenie skutecznej polityki.
C. pokonanie spiskowców.
D. poparcie przez ludność prowincji.
Odp. ……………..
16. Wymień 2 podobieństwa i 2 różnice w sprawowaniu władzy przez Juliusza Cezara i Oktawiana Augusta.
podobieństwa ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
różnice ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
17. Na podstawie wyjaśnień wpisz nazwy pojęć.
a) ………………………………………………………………………………………………………. – pierwszy w senacie; forma rządów wprowadzona po 27 r. p.n.e. przez Oktawiana Augusta w Cesarstwie Rzymskim; skupienie władzy w rękach jednostki przy jednoczesnym zachowaniu pozorów władzy republikańskiej; cesarz był princepsem, “pierwszym obywatelem republiki”, piastującym jednocześnie funkcje imperatora, przywódcy senatu, prokonsula, najwyższego kapłana, trybuna ludowego, cenzora.
b) ………………………………………………………………………………………………………………………………….. – pokój rzymski ogłoszony przez cesarza Oktawiana Augusta.
c) ………………………………………………………………………………………………………… – system rzymskich umocnień granicznych wznoszonych na krańcach imperium szczególnie narażonych na najazdy; linie fortyfikacji utworzone przez obozy legionowe, wieże strażnicze, wały, palisady i kamienne/ceglane mury.
d) ………………………………………………………………………………………………………….. – przejmowanie przez ludność mieszkającą w prowincjach zachodnich rzymskiej kultury, sposobu życia oraz języka.
18. W tabeli zapisano 6 zdań odnoszących się do upadku cesarstwa rzymskiego. Zakreśl TAK, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub NIE, jeśli jest niezgodne z prawdą.
| TAK | NIE | |
| 1. Początku upadku cesarstwa rzymskiego należy upatrywać w wędrówce Gotów. | ||
| 2. W III w. państwo rzymskie znalazło się w poważnym kryzysie wewnętrznym, potęgowanym przez tendencje decentralistyczne. | ||
| 3. Chaos w cesarstwie rzymskim powstrzymał cesarz Dioklecjan, wprowadzając epokę dominatu. | ||
| 4. Końca jedności Imperium Romanum upatruje się w przeniesieniu stolicy z Rzymu do Konstantynopola przez Konstantyna Wielkiego. | ||
| 5. Na początku V w. Rzym został kilkakrotnie splądrowany przez plemiona germańskie, zwłaszcza Wandalów. | ||
| 6. W 467 r. germańscy żołnierze zdetronizowali ostatniego cesarza rzymskiego Romulusa Augustulusa i obwołali własnego króla Odoakra. |
Kultura rzymska
19. Wyjaśnij pochodzenie przysłowia Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu.
Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
20. Starożytna Grecja i starożytny Rzym – co im zawdzięczamy? Wpisz we właściwe miejsca w tabeli.
| GRECJA | RZYM |
demokracja, prawo, alfabet łaciński, podstawy gramatyki, nazwy planet Układu Słonecznego, olimpiada, teatr, komedia, tragedia, filozofia;
słowa: adwokat, kolega, uniwersytet, polityka, mit, matematyka, historia, stadion, gimnastyka;
imiona: Marek, Wiktor, Julian, Helena, Andrzej.
21. Objaśnij znaczenie dat
a) 753 p.n.e. p.n.e. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
b) 264-146 p.n.e. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
c) 44 p.n.e. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
d) 30 p.n.e. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
e) 395 n.e. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
f) 476 n.e. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
22. Dopasuj odpowiedni termin.
| 1. Największy rzymski amfiteatr. | |
| 2. Maszerowały pod nim zwycięskie legiony. | |
| 3. Budynki, w których dokonywano transakcji gospodarczych, odbywały się procesy sądowe oraz zebrania polityczne. | |
| 4. Łaźnie. | |
| 5. Place publiczne. | |
| 6. Przeznaczone do wyścigów wozów konnych, ulubionej rozrywki Rzymian. | |
| 7. Świątynia poświęcona wszystkim bogom, zwieńczona kopułą. | |
| 8. Najważniejsze osiągnięcie cywilizacji rzymskiej. | |
| 9. Najwybitniejszy rzymski dramaturg. | |
| 10. Mistrz wygłaszania mów. | |
| 11. Budowle z miejscami dla publiczności i z arenami, na których odbywały się walki gladiatorów oraz inne krwawe widowiska. | |
| 12. Nieodłączny element rzymskiej religii. | |
| 13. Ich budowę Rzymianie doprowadzili do perfekcji. | |
| 14. Wodociągi |
a. łuk triumfalny, b. cyrki, c. bazyliki, d. forum, termy, f. koloseum, g. Terencjusz, h. akwedukty, i. Panteon, j. wróżbiarstwo, k. kamienne drogi,
l. Cyceron, ł. amfiteatry, m. prawo
23. Połącz bogów rzymskich z zakresem ich panowania oraz utożsam ich z bóstwami greckimi.
| Bóg rzymski | Zakres panowania | Odpowiednik grecki |
| A. Jowisz | ||
| B. Saturn | ||
| C. Mars | ||
| D. Neptun | ||
| E. Wenus | ||
| F. Merkury | ||
| G. Minerwa |
1. bóg handlu, opiekun kupców, 2. bóg chmur, deszczu, wód, 3. bóg wojny, 4. bóg urodzaju i zasiewów, 5. najwyższy bóg, władca nieba i przyrody,
6. bogini sztuki, rzemiosła, mądrości, 7. bogini miłości, roślinności i wiosny
a) Afrodyta, b) Posejdon, c) Zeus, d) Atena, e) Uranos, f) Ares, g) Hermes
Odpowiedzi
Starożytny Rzym
1.
a) – Eneasza; b) – Remusa; c) – Tyber; d) – wilczyca; e) – Romulus zabił Remusa; f) – 753 roku p.n.e., tj. w VIII w. p.n.e.; g) – założenia miasta Rzymu; h) – łacina
2.
Konsulowie: b. e. f. g.
Pretorzy: b. c. g.
Cenzorzy: b. i. m. g. o. p.
Dyktator: a. j. d. l.
ZGROMADZENIE k. ł. t. s.
SENAT h, n, ó, r.
3.
Patrycjusze to Rzymianie szlachetnego pochodzenia, grupa nieliczna.
Plebejusze to ci, których było wielu, czyli lud zmuszony do korzystania z opieki patrycjuszy.
Początkowo tylko patrycjusze mogli sprawować najwyższe urzędy, w tym zostawać senatorami.
4. trybuni ludowi – dwaj obrońcy ludu wybierani przez plebejuszy, mający prawo weta.
5. B. C. D.;
6. D.;
7. C. D.;
8. A. B. C. D.
9.
I szereg – hastati
II szereg – principes,
III szereg – triarii , walczyli tylko w sytuacjach największego zagrożenia
10.
1. P; 2. P; 3. F; 4. F; 5. P; 6. P; 7. P; 8. P; 9. P
Wojny z Kartaginą
11.
I wojna punicka
1a. (264 r.p.n.e. – 241 r. p.n.e.) 3 e., 3 c., 1 d., 2 c.
II wojna punicka
3a. (218 r. p.n.e. – 201 r. p.n.e.) 3 b., 1 c., 3 d., 2 d., 1e. 2 e.
III wojna punicka
2a. (149 r. p.n.e. – 146 r. p.n.e.) 1 b., 2 b.
Imperium Romanum
12.
a. – Imperium Romanum / prowincje, b. – bogactwa / niewolników c. – prowincji / podatki
13.
Skutki negatywne
– upadek drobnych gospodarstw
– powstawanie latyfundiów
– powstania niewolników
Skutki pozytywne
– dochody z prowincji
– utrzymywanie potężnej armii
– zwolnienie rzymskich obywateli z płacenia podatków
14.
1. Kryzys polityczny i społeczny w Rzymie.
c) Zasilanie przez bankrutujących rzymskich rolników szeregów proletariatu
3. Reforma wojskowa konsula Mariusza.
a) Próby zaprowadzenia dyktatury przez ambitnych wodzów.
5. Wojny domowe.
b) Upadek znaczenia senatu.
7. Śmierć dyktatora Sulli.
e) I triumwirat – zawarcie porozumienia pomiędzy Gajuszem Juliuszem Cezarem, Pompejuszem i Krassusem.
9. Podbicie Galii przez Juliusza Cezara.
d) Przekroczenie w 49 r. p.n.e. rzeki Rubikon i wkroczenie do Italii.
15. A. B. C. D.
16.
Podobieństwa
– skupienie dożywotnio najwyższej władzy w państwie
– opieranie rządów na armii
Różnice
– pozorne okazywanie szacunku dla Republiki przez Oktawiana
– przywrócenie autorytetu senatowi przez Oktawiana
17.
a) princeps; b) Pax Romana; c) limes; d) romanizacja
18.
1. TAK; 2. TAK; 3. TAK; 4. NIE; 5. TAK; 6. TAK
Kultura rzymska
19. Rzymianie, wzdłuż budowanych przez siebie kamiennych dróg, umieszczali kamienie milowe informujące o odległości od Rzymu.
20.
GRECJA:
demokracja, olimpiada, teatr, komedia, tragedia, filozofia
słowa: polityka, mit, matematyka, historia, stadion, gimnastyka,
imiona: Helena, Andrzej
RZYM:
prawo, alfabet łaciński, podstawy gramatyki, nazwy planet Układu Słonecznego
słowa: adwokat kolega, uniwersytet
imiona: Marek, Wiktor, Julian
21.
a) – założenie Rzymu
b) – trzy wojny punickie
c) – śmierć Cezara
d) – początek Cesarstwa Rzymskiego
e) – podział na Cesarstwo Wschodnie i Zachodnie
f) – detronizacja ostatniego cesarza.
22.
1. f.; 2 .a.; 3. c.; 4. e.; 5. d.; 6. b.; 7. i.; 8. m.; 9. g.; 10. l.; 11. ł.; 12. j.; 13 k.; 14. h.
23.
A. 5. c); B. 4. e); C. 3 f.; D. 2. b); E. 7. a); F. 1. g); G. 6. d)