Poeci nobliści

Czesław Miłosz w 1980 i Wisława Szymborska w 1996

 

Czesław Miłosz (1911-2004)

  • Twórczość: Traktat moralny, Traktat poetycki
  • Tomy: Światło dzienne, Gucio zaczarowany, Hymn o perle, Miasto bez imienia, Gdzie słońce wschodzi i kędy zapada
  • Powieści: Dolina Issy, Zniewolony umysł, Ziemia Ulro.

Cechy twórczości

  • Katastrofizm (związek z Żagarami) we wczesnej twórczości.
  • Motyw Litwy – krainy dzieciństwa powraca w jego literaturze.
  • Piękno pejzażu.
  • Motyw emigranta tęskniącego za ojczyz­ną.
  • Poszukiwanie trwałych wartości etycznych w odwołaniu do kultury śródziemnomorskiej, sztuki i historii ludzkości.
  • Poeta i poezja mają do spełnienia wielką misję we współczesnym świecie: obronę najistotniejszych wartości ludzkich.

 

Sylwetka twórcza Czesława Miłosza

Twórczość Miłosza jest bogata – twórca nie ograniczał się do poezji, równie ważną domeną jego działań były też proza i przekłady.

  • Dwudziestolecie międzywojenne

    Urodzony w Szetejniach w 1911 roku (na Litwie), w roku 1929 zdaje w Wilnie maturę i podejmuje ­studia na wydziale prawa. Wiąże się tu z grupą poetycką o katastroficznym programie – Żagary (1931-1934).

    Wczesne motywy

    • poglądy katastroficzne (wizja upadku świata, niepokoju);
    • wiersze prorocze, tzw. profetyczne – przewidujące przyszłość, wojnę, emigrację (np. W mojej ojczyźnie, do której nie wrócę);
    • utrwalenie litewskich krajobrazów, krainy dzieciństwa.
  • Twórczość okresu międzywojennego

    Tomy poetyckie – Poemat o czasie zastygłym, Trzy zimy

  • Wojna

    Miłosz działał w latach wojny w Warszawie, pseudonim konspiracyjny poety brzmiał Jan Syruć. Podziemie, walka, wojenny żywot przyniósł wiele obserwacji i doświadczeń: „Poeta ma być obiektywnym świadkiem swojej­ epoki.” Ten wniosek stał się mottem twórczości wojennej.

  • 1950 – emigracja, wyjazd z Polski

    Francja, a od 1960 – Berkeley w USA. Od tej pory był twórcą emigracyjnym, wliczanym w poczet „wrogów ustroju”, poetą, o którym się głośno w Polsce nie mówiło. Przełomem staje się rok 1980 – rok literackiej Nagrody Nobla przyznanej Miłoszowi.
    Zmarł 14 sierpnia 2004 roku.

 

Ważne cechy twórczości poetyckiej Miłosza:

  • poezja ta zakorzeniona jest w śródziemnomorskiej tradycji kulturowej; jej materią często są wartości pochodzące z kultury i historii antyku;
  • silna jest w poezji poety tradycja biblijna – zbiór zasad chrześcijańskich jako kodeks praw człowieka, zbiór przypadków opisanych w Biblii jako mądrość o człowieku,
  • Miłosz jest poetą natury. Obszary przyrody, pejzaż litewski jako święta kraina dzieciństwa są także źródłem poszukiwań prawdziwych wartości.

Czesław Miłosz – poeta kultury i poeta doctus – umysł renesansowy, a jednak współczesny – zajmował się w swojej twórczości człowiekiem, jego systemem wartości, sposobami na życie. Miłosz wciąż szukał wartości trwałych – poszukiwał ich w antyku, w Biblii, w tradycji romantycznej, w historii i we współczesności.

 

Wisława Szymborska (1923-2012)

  • Tomy: Dlatego żyjemy, Pytania zadawane sobie, Wołanie do Yeti, Sól, Sto pociech.
  • Wybrane wiersze: Dwie małpy Breughla, Radość pisania, Kobiety Rubensa, Obóz głodowy pod Jasłem.

Cechy twórczości

  • Indywidualne przypadki, zdarzenia, minifabułki są pretekstem do przesłania głębszych refleksji dotyczących życia ludzkiego.
  • Sceptycyzm wobec osiągnięć cywilizacji, poczucie jedności z naturą, poszukiwanie zagubionego humanizmu.
  • Motyw „niespełnionych”, „zaprzeczonych” wątków lub sytuacji ludzkiego życia.
  • Paradoks, żart, gra słowna, odwołanie się do dziedzictwa kultury – często bywają materią tej poezji.

Twórczość Wisławy Szymborskiej

Poetka zadebiutowała w roku 1945. Wiersze Szymborskiej cieszą się dużą popularnością, być może dlatego, że łatwo w jej utworach odnaleźć siebie, własne problemy, niepokoje, prawdę o naszym współczesnym świecie, który zagraża indywidualności jednostki, a o obronę swojego ja przed zawojowaniem wciąż walczy poetka.

Problematyka wierszy Szymborskiej

  • protest przeciw wszechwładnej technice i materializmowi świata, wołanie o ocalenie wartości humanistycznych (Eksperyment),
  • świat zwykłych drobiazgów, który otacza człowieka, staje się jego światem, tym naprawdę ważnym, najprawdziwszym (Przy winie),
  • refleksja filozoficzna o człowieku i jego miejscu we wszechświecie (Eksperyment, Pomyłka, Sto pociech),
  • wydarzenia wielkiej wagi – refleksja nad historią, ojczyzną i czynami bohaterskimi (Obóz głodowy pod Jasłem),
  • poczucie jedności z naturą, z przyrodą, miłość do świata zwierząt (Przemówienie w biurze znalezionych rzeczy, Szkielet jaszczura),
  • cykl wierszy o „rzeczach i sprawach niespełnionych”. Można wykryć w poezji Szymborskiej skłonność do podejmowania tematu o kwestiach potencjalnych, które mogłyby się wydarzyć, lecz nie zaistniały. Nieprzyjazd, niewygłoszone nigdy przemówienie, niewysłany list, puste miejsce, które mógł ktoś zająć – są to sytuacje pobudzające wyobraźnię i w pewien sposób wywołujące pytanie o definicję życia i zdarzeń: dlaczego właśnie tak się potoczyły? (Z nie odbytej wyprawy w Himalaje, Recenzja z nie napisanego wiersza, Dworzec).

Technika poetycka

  • mistrzowskie operowanie puentą, konceptem, zaskakującym pomysłem na ukazanie myśli, nawet komizmem językowym;
  • wykorzystywanie możliwości języka – dwuznaczności, dowcipu, gry słów, mowy potocznej;
  • intelektualizm i „ascetyzm” emocjonalny. Poetka rzadko daje upust wylewnym uczuciom. Woli zaznaczyć swój pogląd przez użycie ironii lub drwiny;
  • operowanie metaforą, która wydaje się być ulubionym zabiegiem poetyckim Szymborskiej.

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

Polscy nobliści – literaci

Czesław Miłosz

Poezja Czesława Miłosza

Poezja Miłosza obszarem zagadnień uniwersalnych. Rozwiń temat, odwołując się do twórczości poety.

Polska literatura współczesna – zestawienie

Czesław Miłosz – matura

Czesław Miłosz – praca domowa

Wypisz charakterystyczne cechy stylu poetyckiego Czesława Miłosza i zilustruj je przykładami (cytatami).

Szymborska Wisława

Wypisz w punktach charakterystyczne cechy poezji Szymborskiej

Wisława Szymborska – jak pisać o…

Walory twórczości polskich laureatów Nagrody Nobla

Człowiek i świat w wierszach Wisławy Szymborskiej