Autor

Ernest Hemingway (1899-1961) to jeden z najpopularniejszych pisarzy amerykańskich. Jego życie było bardzo barwne – gdy miał 19 lat, brał udział w I wojnie światowej, później jako reporter podróżował po Europie, polował na dzikie zwierzęta w Afryce, był korespondentem wojennym podczas wojny domowej w Hiszpanii. W czasie II wojny światowej tworzył załogę angielskich bombowców i zasłynął niepospolitą odwagą. Pisał powieści i opowiadania – za swoją twórczość otrzymał Nagrodę Nobla.

Miejsce akcji

Hiszpania – wojskowy most pontonowy na rzece Ebro, przez który przeprawiała się ludność cywilna kierowana przez żołnierzy.

Czas akcji

Nie jest podany, ale można go określić – niedziela wielkanocna. Czas wojny!

Tło historyczne
W latach 1936-1939 trwała w Hiszpanii wojna domowa (czyli walka toczona między obywatelami tego samego państwa, prowadzona przez grupy o przeciwstawnych poglądach politycznych). W roku 1936 Hiszpania była republiką. Po zwycięstwie lewicy w wyborach doszło do bardzo ostrych walk. Po jednej stronie wystąpiła armia generała Franco (wspierana przez faszystowskie Niemcy i Włochy), a po drugiej stronie zwolennicy republiki i ochotnicy z 54 krajów (w tym z Polski). Wynik – zwycięstwo doktryny Franco. Aż do 1973 roku był faktycznym przywódcą Hiszpanii.

Tytuł

Przypomina raczej tytuł obrazu – bo opowiadanie Hemingwaya to jedna krótka scenka, spotkanie starego człowieka z żołnierzem. Ich drogi prawdopodobnie nigdy się już nie zeszły.

Nieprzypadkowo spotkanie to odbyło się właśnie przy moście, bo most jest symbolicznym miejscem, oznacza jakąś granicę. W tym wypadku może to być granica między:

  • spokojną przeszłością a niepewną przyszłością,
  • kochanym domem ze zwierzętami a okrutnym światem wojny, gdzie śmierć jednego zwierzęcia nic nie znaczy,
  • pokojem a wojną.

Narrator!

Wypowiada się w 1 osobie, bierze udział w akcji, jest jednym z bohaterów opowiadania – żołnierzem, który ma ustalić pozycję wroga. Relacjonuje epizod, którego był świadkiem.

Bohaterowie

  • Narrator – żołnierz zwiadowca wojsk republiki (przeciwnik faszystów). Najprawdopodobniej młody, ciekawy świata. Ma dużo współczucia dla spotkanego starego człowieka, dostrzega jego nieszczęście. Ale wojna nauczyła go, że każdy musi sam sobie radzić i zmagać się z własnym nieszczęściem.
  • Stary człowiek – nie znamy jego imienia i nazwiska. Pochodzi z małego miasteczka San Carlos. Ma 76 lat i jest bardzo samotny. Nie miał żadnej rodziny, poświęcił się opiece nad zwierzętami (kot, dwie kozy i cztery pary gołębi). Wojna zmusiła go do rozstania z podopiecznymi i teraz starzec martwi się losem swoich zwierząt. Był ostatnim człowiekiem, który opuścił miasteczko.

Co to znaczy: bohater hemingwayowski?
Człowiek prosty, przeciętny, ale w jakiś sposób niezwykły. Kocha życie, lubi wyzwania, nie poddaje się. Często musi zmierzyć się z losem i na ogół wychodzi z tego zwycięsko. Najczęściej to mężczyzna – żołnierz, podróżnik albo prosty mieszkaniec małego miasta.

 

Charakterystyka starego człowieka

  • Imię i nazwisko: nieznane.
  • Rodzina: brak.
  • Miejsce zamieszkania: San Carlos.
  • Przyczyna opuszczenia miasta: z powodu ostrzału wojsk nieprzyjacielskich, mieszkańcy otrzymali rozkaz ewakuacji.
  • Wiek: 76 lat.
  • Wygląd głównego bohatera: mężczyzna w podeszłym wieku, w zakurzonym ubraniu i okularach w stalowych oprawkach. Wyglądał na zmęczonego – odpoczywał, bo nie mógł iść dalej.
  • Cechy charakteru i usposobienie: człowiek serdeczny, przyjazny, otwarty, miły, sympatyczny, życzliwy ludziom i zwierzętom, wrażliwy, bezinteresowny, ofiarny, dobry, uprzejmy, kulturalny, troskliwy, odpowiedzialny.
  • Zajęcia starca: opieka nad zwierzętami domowymi (dwie kozy, kot i cztery pary gołębi).
  • Poglądy polityczne: brak (jest zwykłym cywilem, a nie żadną stroną w wojnie).

Treść

Rozpoczęła się wojna domowa. Mieszkańcy terenów zagrożonych atakiem faszystów muszą się ewakuować. Wśród nich jest 76-letni starzec. Nie chce uciekać, bo musi pozostawić swoje zwierzęta. Posłuszny rozkazowi rozpoczyna jednak tułaczkę. Nie ma żadnej rodziny, nie ma dokąd się udać. Na drodze przy moście spotyka żołnierza i dzieli się z nim swoimi troskami. Niestety, żołnierz nie może mu pomóc, jedynie pocieszyć, że zwierzęta jakoś sobie poradzą. Jednak to marna pociecha – wie o tym i żołnierz, i starzec. To cała treść.

Zagadnienia

Samotność

  • Jedyni przyjaciele starego człowieka to zwierzęta, są całym jego światem. I nagle wojna ten cel życia mu odebrała.
  • Wojna przynosi strach i cierpienie, a stary człowiek nie ma nikogo bliskiego, kto by mu pomógł.
  • Dla dowództwa wojskowego jest tylko starym, zmęczonym człowiekiem, cywilem, którego trzeba ewakuować. Jego miłość do zwierząt nikogo nie obchodzi – bo jest zupełnie nieistotna wobec problemu wojny.

Człowiek – ofiara historii

Gdyby nie wybuchła wojna, stary człowiek nadal opiekowałby się swoimi zwierzętami. Najprawdopodobniej nie znał nawet przyczyny tej wojny ani przywódców walczących stron. Było mu to obojętne. Jego mały świat został zburzony i tylko to się dla niego liczyło. Stał się jedną z tysiąca niewinnych ofiar wojny, która wybuchła całkowicie mimo jego woli.

Wymowa opowiadania

Protest przeciw mieszaniu w wielką politykę, walkę o władzę, rozgrywki wojenne zwykłych ludzi, cywilów, których wojna pozbawia domostw i wszystkiego, co kochają. Dla każdego zwykłego człowieka wojna jest ogromną tragedią. Również szarzy ludzie z ich zwykłymi troskami są bohaterami wojennymi, choć nie walczą i nie giną na polach bitewnych.

 

Wypracowanie

„Nikt nie powinien zostawać sam na starość. Ale to nieuniknione”. Jak rozumiesz słowa Ernesta Hemingwaya?

Zobacz:

Stary człowiek i morze – Ernest Hemingway

Zaprezentuj sylwetkę Ernesta Hemingwaya

Stary człowiek i morze na egzaminie

Świat wartości i typy bohaterów w epice XX wieku na przykładzie twórczości Antoine’a de Saint-Exupéry’ego i Ernesta Hemingwaya.