Wybierz z Pieśni IX jeden z aforyzmów (złotych myśli) i postaraj się wykazać jego słuszność (bądź fałsz).
Nasza baza, czyli wiadomości z lekcji
Bazą i punktem wyjściowym tej lekcji była Pieśń IX z Ksiąg wtórych Jana Kochanowskiego. W utworze tym Kochanowski zmiany w życiu człowieka, niespodzianki losu, który nazywa Fortuną, porównuje do zmian w przyrodzie. Człowiek jest częścią przyrody i dlatego jego życie podlega rytmicznym zmianom. Świat przyrody ma swoje odzwierciedlenie w życiu człowieka (rytm pór roku jest jak zmienność nastrojów, wydarzeń losowych). Żadna z pór roku nie trwa wiecznie – po zimie zawsze w końcu muszą być cieplejsze dni. Tak samo w życiu człowieka po smutnych chwilach muszą nadejść lepsze czasy. Ale i na odwrót – nie należy za bardzo cieszyć się szczęściem, bo i ono w każdej chwili może nas opuścić.
Najlepiej uwierzyć w Boski plan wobec człowieka, zaufać Bogu. Wiara w Boską wszechmoc da bowiem człowiekowi nadzieję i spokój – człowiek nie będzie się zamartwiał pogorszeniem losu.
W starożytności podobne poglądy wyznawali stoicy, którzy namawiali do spokojnego przyjmowania wszystkich niespodzianek losu.
Zanim napiszesz…
Masz wybrać aforyzm. Przeczytaj uważnie utwór. Zauważyłeś, że w Pieśni IX (Księgi wtóre) aż jeży się od aforyzmów? Można wybrać następujące:
Nie porzucaj nadzieje,
Jakoć się kolwiek dzieje.
A po złej chwili piękny dzień przychodzi.
Nic wiecznego na świecie:
Radość się z troską plecie.
Lecz na szczęście wszelakie
Serce ma być jednakie.
Ty nie mniej za stracone,
Co może być wrócone.
Siła Bóg może wywrócić w godzinie;
A kto mu kolwiek ufa, nie zaginie.
Forma wypracowania
Ponieważ masz wykazać słuszność czegoś, musisz napisać rozprawkę.
- WSTĘP
Teza = aforyzm, który wybierzesz, i komentarz do niego (że jest słuszny albo że jest fałszywy).
- ROZWINIĘCIE
Zbieramy argumenty, które potwierdzą aforyzm lub zaprzeczą mu.
W rozwinięciu używaj zwrotów:
Jestem pewna, że…
Jestem przekonana, że…
Argumentów potwierdzających tezę jest dużo, ale za najważniejszy uważam…
Po pierwsze,….
Po drugie,…
Po trzecie,…
…oto kolejny argument
Argumentem potwierdzającym tezę, że…
- ZAKOŃCZENIE
Potwierdzamy tezę postawioną we wstępie.
Wypracowanie
Wstęp (Wybór i przywołanie cytatu)
Nie porzucaj nadzieje,
Jakoć się kolwiek dzieje
– tej myśli pochodzącej z Pieśni IX Jana Kochanowskiego przyznałabym Złote Pióro, gdyby przyznawano takie w kategorii najlepsze pocieszenia. Zgadzam się z nią w pełni i chciałabym, żeby inni też uwierzyli w te optymistyczne słowa.
Rozwinięcie (Omówienie cytatu i wykazanie jego słuszności)
Słuszności tego aforyzmu dowodzą ci, którzy nawet w najtrudniejszych chwilach wierzą, że ich los się odmieni. Mimo biedy, bezrobocia ludzie szukają pracy – cały czas z wiarą, że ją znajdą. I często tak się dzieje. Mimo kryzysów między rodzicami często udaje się im dogadać, uratować swoją miłość i ocalić rodzinę. Ale nie stałoby się tak bez nadziei. Dzięki niej wielu ludzi odzyskuje zdrowie, życie, miłość. Wiara w lepsze jutro sprawia cuda.
Potwierdzają to także przykłady z literatury, np. los niewidomej dziewczynki z Katarynki Bolesława Prusa. Wydaje się, że nic nie zmieni jej losu. Dziewczynka jest smutna, skazana na samotność, zniewolona przez swoje kalectwo. Nadzieja na zmianę w jej życiu pojawia się z przybyciem na warszawskie podwórko kataryniarza. Wywołuje on złość starszego, zdziwaczałego pana Tomasza, który na widok uradowanej dziewczynki zmienia zdanie na temat katarynek, a przy okazji zmienia swoje życie i życie swojej małej sąsiadki. Budzi się w nim nadzieja, że żaden los nie jest przesądzony, że wszystko może się zmienić. A dzięki niemu zapewne obudzi się także nadzieja dziewczynki, że odzyska zdrowie, że będzie widziała i że będzie mogła cieszyć się pełnią życia.
„Nie porzucaj nadzieje!” – takimi słowami mogli się zwracać przyjaciele do Jana Skrzetuskiego – bohatera powieści i filmu pt. Ogniem i mieczem. Jego ukochaną Helenę porwał Bohun i tak ją ukrył, że Skrzetuski prawie stracił wiarę w jej odnalezienie. Gdzieś tliła się jednak mała iskierka nadziei. I faktycznie udało się dziewczynę odzyskać.
Zakończenie (Aktualność aforyzmu w dzisiejszych czasach)
Wiara w zmianę losu, nadzieja, że będzie lepiej, powinna nam zawsze towarzyszyć. Nawet gdy źle się dzieje, gdy wszystko wali się nam na głowę, należy wierzyć, że Jan Kochanowski miał rację, gdy w Pieśni IX namawiał nas do wiary w lepsze jutro.
Przykłady z literatury
- Hiob wierzył, że kochający go Bóg – mimo najbardziej bolesnych doświadczeń – nie opuści swego wiernego sługi. Nadzieja w boską opatrzność pozwoliła mu przetrwać ból po stracie dzieci oraz własne cierpienie w chorobie. Dotknięty trądem Hiob powraca do zdrowia i ma rodzinę.
- Nadzieją w odmianę losu żył Odyseusz. Chociaż bogowie odwrócili się od niego i wszelkimi możliwymi sposobami próbowali utrudnić mu powrót do domu, on wierzył, że w końcu dopłynie do Itaki.
- Bohater Opowieści wigilijnej – Bob Cratchit – miał straszną sytuację materialną i ciężko chorego synka, ale potrafił cieszyć się ze świąt Bożego Narodzenia, uśmiechać się i wierzyć, że los jego rodziny może się odmienić. Jego nadzieje mogły się ziścić – dzięki nawróceniu Ebenezera Tim otrzymał szansę wyleczenia.
- Nadzieja i silna wiara Ligii z Quo vadis Henryka Sienkiewicza zaowocowały przemianą Marka Winicjusza, który z zarozumiałego, pyszałkowatego, zapalczywego poganina stał się człowiekiem w pełni szczęśliwym i zdolnym do prawdziwej miłości.
- Gdy Zbyszko z Bogdańca stracił ukochaną Danusię, wydawało się, że los mu nie sprzyja. Ale nie tracił nadziei, zawierzył bożej opatrzności i znalazł szczęście rodzinne u boku kochającej go Jagienki.
- Niepowodzenia w miłości, a w końcu śmierć narzeczonej popychają Michała Wołodyjowskiego zwanego Małym Rycerzem do wstąpienia do klasztoru. Ale gdy Zagłobie udaje się podstępem wyciągnąć pana Michała z zakonu kamedułów, budzi się w nim na nowo nadzieja na ułożenie sobie życia. Los szybko podsuwa mu kandydatkę na ukochaną. Krzysia nie spełnia jednak nadziei Wołodyjowskiego, który przeżywa kolejne miłosne rozczarowanie i załamanie. Ale znajduje w końcu szczęście przy wesołej i rezolutnej Basi.
Skojarz z filozofią!
- Stoicyzm – doktryna filozoficzna wywodząca się ze starożytnej Grecji (III w. p.n.e.). Jej autorem był Zenon z Kition, twórca szkoły stoików. Za najwyższą cnotę i warunek szczęścia stoicy uznawali życie zgodne z rozumem i opanowanie namiętności. Namawiali do zachowania spokoju niezależnie od sytuacji (dobrej lub złej, radosnej lub smutnej) i opanowania w trudnych chwilach.
- Stoikiem nazywa się człowieka bardzo spokojnego, opanowanego, nieporuszonego zmiennymi kolejami losu, niedającego się wyprowadzić z równowagi.
- Stoicki spokój, stoicka cierpliwość, stoicka obojętność – niezmącone, niezachwiane, niewzruszone (spokój, cierpliwość, obojętność).
Zobacz:
Jaką filozofię zawarł Jan Kochanowski w pieśniach i fraszkach?