Autor
Stefan Żeromski (1864-1925) – pisarz, publicysta, dramaturg. Wychowany na Kielecczyźnie (Kielce były pierwowzorem Klerykowa), pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej. Pracował jako guwerner i korepetytor, bibliotekarz, wiele podróżował. Autor m.in. powieści (Przedwiośnie, Popioły, Ludzie bezdomni) i opowiadań (Echa leśne, ­Siłaczka, O żołnierzu tułaczu).

Geneza
U źródła powieści znalazły się osobiste przeżycia autora z czasów szkolnych, także polityka zaborców – czyli nasilenie rusyfikacji w latach siedemdziesiątych XIX wieku.

Gatunek
Powieść – ale oparta na własnej biografii, więc można powiedzieć, że autobiograficzna.

Tytuł
Jest nawiązaniem do mitologicznej opowieści o królu Syzyfie, który za swój podstęp wobec Zeusa został ukarany – w podziemiach Hadesu musiał wtaczać pod górę olbrzymi głaz. Gdy z wielkim trudem docierał do szczytu, głaz wymykał mu się z rąk. Za każdym razem Syzyf musiał swą pracę rozpoczynać od nowa. Dziś określenie syzyfowa praca oznacza bezowocny wysiłek, daremną pracę.

Tytuł powieści Żeromskiego odnosi się do pracy rusyfikatorów, którzy chcą zwalczyć patriotyzm wśród polskich uczniów. Jest to praca syzyfowa, ponieważ chłopcy nie poddają się i jak głaz wymykają im się z rąk. Pod górę wspinają się też młodzi bohaterowie – ciągle zmagają się z własnymi problemami i z rusyfikacją, ale cały czas mają nadzieję, że ich wysiłek przyniesie im zwycięstwo.

Czas akcji
Akcja toczy się w latach 1871-1881. Wspomnienia Szymona Nogi sięgają do powstania styczniowego.

Miejsce akcji
Wieś Gawronki (majątek Borowiczów), Owczary (szkoła elementarna), Kleryków (gimnazjum).

Rola literatury
Przełomowym momentem jest lekcja polskiego, na której Bernard recytuje Redutę Ordona Mickiewicza. Uczniowie klerykowskiego gimnazjum nie mogli czytać polskich książek, nie znali więc utworu Mickiewicza. Recytacja Zygiera wstrząsnęła chłopcami.

Jaka książka poza dziełami Mickiewicza zaważyła na poglądach bohaterów? Historia cywilizacji Anglii Buckle’a. Marcin i jego koledzy uświadomili sobie, że wiedza, jaką wpajano im w szkole, nie jest obiektywna i służy jedynie wynaradawianiu polskich uczniów.

 

Bohaterowie Syzyfowych prac

  • Pani Borowiczowa – chorowita i wrażliwa kobieta. Najbardziej na świecie kochała jedynego syna, dla niego zdolna była do największych poświęceń, to ona mobilizowała Marcina do pilnej nauki.
  • Pan Borowicz – zubożały właściciel ziemski, pracowity i troskliwy.
  • Profesor Sztetler – nauczyciel polskiego w klerykowskim gimnazjum, zastraszony, uległy wobec władz rosyjskich. W głębi ducha był nadal patriotą, wystąpienie Zygiera również na nim zrobiło ogromne wrażenie (nie zabronił chłopcu deklamować).
  • Anna Stogowska-Biruta – uczennica siódmej klasy gimnazjum żeńskiego. Córka polskiego lekarza i Rosjanki. Mimo starań matki, która szczerze sprzyjała polskości, Annę i jej rodzeństwo traktowano jak Rosjan. Biruta jest patriotką, zbuntowana, zamknięta w sobie, przez koleżanki uważana za dziwaczkę.
  • Antoni Paluszkiewicz – nazywany Kawką, korepetytor dworskich dzieci, pierwszy nauczyciel i opiekun Radka.
    To on odkrył zdolności chłopca, zmobilizował go do nauki, opłacił jego kształcenie w progimnazjum.
  • Pani Przepiórkowska – nazywana przez uczniów Przepiórzycą – starsza kobieta prowadząca stancję, znajoma pani Borowiczowej.
  • Szymon Noga – stary myśliwy mieszkający niedaleko Gawronek, często wspominał powstanie styczniowe.
  • Marcin Borowicz – główny bohater powieści, jedyny syn niezbyt zamożnych szlachciców. Jako ośmiolatek został wysłany do szkoły elementarnej w Owczarach, później do gimnazjum w Klerykowie. Akcja powieści kończy się, gdy Marcin zdaje maturę i podejmuje decyzję o wyjeździe na studia do Warszawy. Początkowo Marcin nie wzbudza sympatii – jest rozpieszczony, tchórzliwy, niezbyt bystry, egoistyczny. Ulegał wpływom inspektora Zabielskiego, bezwolnie poddawał się wynarodowieniu. Najgorszy moment to jego zdrada wobec Figi Waleckiego. Marcin zamiast udzielić koledze poparcia, przyznał rację rosyjskiemu nauczycielowi. Wyraźna zmiana następuje, kiedy Marcin poznaje Zygiera. Ale także wcześniejsze samodzielne decyzje o kształceniu się niezależnie od programu szkoły sprawiają, że Marcin stopniowo staje się wrażliwym, odważnym i odpowiedzialnym patriotą.
  • Andrzej Radek – syn ubogich fornali ze wsi Pajęczyn Dolny. Wyróżniał się od reszty chłopskich dzieci. Dzięki opiece nauczyciela Kawki skończył progimnazjum. Po śmierci opiekuna zdecydował się na kontynuację nauki w Klerykowie. Dumny, uparty, bardzo zdolny, nie znosił, kiedy koledzy wypominali mu jego chłopskie pochodzenie. Złośliwa uwaga Tomkiewicza omal nie była przyczyną wyrzucenia Radka z gimnazjum. Dopiero wstawiennictwo Borowicza zapobiegło surowej karze. Radek, podobnie jak większość kolegów, utrzymywał się z udzielania korepetycji. On jednak w przeciwieństwie do pozostałych uczniów nie mógł liczyć na pomoc finansową rodziny – od kiedy opuścił rodzinną wieś, nie nawiązywał kontaktu z rodzicami.
  • Bernard Zygier – najbardziej tajemniczy spośród chłopców. Przybył z Warszawy, wydalony z tamtejszego gimnazjum. Otrzymał tzw. wilczy bilet, czyli bardzo złą opinię. Był uważany za ucznia niebezpiecznego, obawiano się, że będzie buntował kolegów. Dlatego też był pod nieustanną kontrolą nauczycieli, nie pozwalano mu na żadne bliższe kontakty z innymi uczniami. Jego odważna recytacja Reduty Ordona udowodniła, że jest świadomym patriotą, znawcą literatury polskiej. Przewodniczył konspiracyjnej grupie, która spotykała się u Gontali. Najbardziej zaprzyjaźnił się z Radkiem.

 

Rusyfikatorzy:

  • Nauczyciel Wiechowski – kierownik szkoły elementarnej, zacofany, tchórzliwy. Rusyfikuje wiejskie dzieci, każąc im śpiewać rosyjskie pieśni i uczyć się na pamięć tekstów, których nie rozumiały. Ogromnie boi się wizytacji inspektora, jego naganę traktuje jak życiową porażkę.
  • Profesor Majewski – najgorsza postać w klerykowskim gimnazjum, kierował klasą wstępną. Polak, który świadomie uległ rusyfikacji. Szpiegował uczniów, karał za najmniejsze przewinienie (szczególnie za wszelkie objawy polskości), donosił na nich do dyrekcji szkoły, brał łapówki za zdanie wstępnych egzaminów.
  • Inspektor Zabielski – inteligentny, wykształcony rusyfikator. Otaczał specjalną opieką uczniów, którzy ulegali jego namowom i interesowali się kulturą i nauką rosyjską, uczęszczali do rosyjskiego teatru. Wielokrotnie gościł u siebie chłopców (także Marcina), stwarzał pozory przyjaźni, zaufania.
  • Dyrektor Jaczmiejew – Rosjanin, wizytator wiejskich szkół. W młodości pełen szlachetnych ideałów, po latach okazał się bezwzględnym rusyfikatorem.

 

Syzyfowe prace – zagadnienia

I. Rusyfikacja

Rusyfikacja to narzucanie języka, kultury, wpływów rosyjskich innym narodom lub grupom etnicznym. Cel rusyfikacji: zdobycie dominacji nad innymi narodami.

Jakie metody stosowali rusyfikatorzy w klerykowskim gimnazjum?

  • Wszystkie przedmioty wykładane były w języku rosyjskim.
  • Wprowadzono zakaz używania języka polskiego na terenie szkoły (także na przerwach).
  • Uczniowie byli nieustannie kontrolowani – na stancjach, w domach.
  • Namawiano uczniów na uczęszczanie do rosyjskiego teatru.
  • Lekcje języka polskiego traktowano jak przedmiot nieważny, pobłażano uczniom opuszczającym lekcje języka ojczystego, powierzono prowadzenie tego przedmiotu nauczycielowi zastraszonemu i nudnemu (prof. Sztetler).
  • Najważniejszych przedmiotów (rosyjski, historia) uczyli zagorzali rusyfikatorzy, najczęściej Rosjanie.
  • Szkalowano opinię o polskich księżach, dyskryminowano katolików.
  • Ingerowano w sprawy kościelne (wymagano, aby pieśni kościelne również były śpiewane po rosyjsku).
  • Uczniom konfiskowano polskie książki, rewidowano ich rzeczy osobiste.

II. Przyjaźń

Trudno mówić o wielkiej przyjaźni między chłopcami. Marcin jest samolubny i krytyczny wobec reszty kolegów. Publicznie występuje przeciwko Fidze Waleckiemu. Jedynie Radkowi okazuje zrozumienie i pomaga mu. Andrzej ze względu na swoje pochodzenie stroni od innych uczniów, nie zaprzyjaźni się z żadnym z nich. Bernard był pod specjalnym nadzorem nauczycieli i nie mógł sobie pozwolić na bliższy kontakt z którymkolwiek z chłopców. Tak jest do czasu jego wystąpienia na lekcji polskiego. Odważna deklamacja Reduty Ordona sprawia, że Bernard znajduje się w centrum uwagi i to on właśnie zjednoczy grupę chłopców. Pod wpływem Zygiera zakładają tajne stowarzyszenie patriotyczne. Wspólna konspiracja jednoczy ich, sprawia, że stają się prawdziwymi, wiernymi przyjaciółmi. Najbardziej zaprzyjaźnili się Radek z Zygierem.

Przebieg wydarzeń

1. Szkoła w Owczarach
Marcin rozpoczyna naukę. To jego pierwszy kontakt z rusyfikacją. Wizytacja dyrektora Jaczmiejewa ukazuje, jak żałosną osobą jest nauczyciel Wiechowski.

2. Egzaminy do gimnazjum
Marcin poznaje moc pieniądza – jedynie płatne lekcje u pana Majewskiego zapewniają chłopcu dostanie się do gimnazjum w Klerykowie (egzaminatorem był Majewski).

3. Początek nauki
Na stancji pani Przepiórkowskiej Marcin musi podporządkować się starszym uczniom. Podobnie jest w szkole. Rosyjscy nauczyciele wprowadzają reżim, bezwzględnie eliminują wszelkie objawy polskości.

4. Śmierć matki
Była dla Marcina zaskoczeniem. Dopiero po kilku miesiącach chłopiec uświadomi sobie, jak wielką poniósł stratę.

5. Strzelanie w parku
Niewinna zabawa zakończyła się porządną awanturą. Nauczyciele podejrzewali zawiązanie się spisku wśród uczniów. Na szczęście sprawa się wyjaśniła i zakończyła karą „kozy”.

6. Lato w Gawronkach – znajomość ze strzelcem Nogą
To pierwsze swobodne wakacje Marcina. I pierwszy kontakt z opowieściami o powstaniu styczniowym. Jak na razie, nie zrobiły one na bohaterze większego wrażenia.

7. Zmiany w gimnazjum
Pojawiają się inspektor Zabielski i dyrektor Kriestoobriadnikow. Rusyfikacja zaostrza się.

8. Teatr
Wizyta Marcina w teatrze jest dowodem jego lojalności wobec rusyfikatorów.

9. Andrzej Radek
W Klerykowie pojawia się Radek. Od początku musi zmagać się nie tylko z rusyfikatorami, ale i docinkami kolegów. Dzięki interwencji Marcina Andrzej nie został wyrzucony ze szkoły (miała to być kara za pobicie Tymkiewicza).

10. Uleganie rusyfikacji
Za namową Zabielskiego Marcin skupia wokół siebie kolegów – zwolenników kultury i nauki rosyjskiej.

11. Buckle’iści
Przypadkowo znaleziona książka angielskiego badacza całkowicie zmienia poglądy chłopców. Zaczynają wątpić w to, co jest im przedstawiane w szkole.

12. Figa Walecki
Figa zbuntował się przeciwko szkalowaniu katolickich zakonnic. Marcin publicznie potępił jego zachowanie i przyznał rację nauczycielowi.

13. Zygier – lekcja polskiego
Do klasy Marcina dochodzi nowy uczeń Bernard Zygier. Trzyma się na uboczu grupy, aż do czasu wyjątkowego wystąpienia na lekcji polskiego – recytacji Reduty Ordona.

14. Spotkania u Gontali
W patriotycznych zebraniach uczestniczą Marcin, Bernard i Andrzej oraz kilku innych chłopców. W drodze do Gontali Marcin napada na Majewskiego i mści się na nim za lata upokorzeń.

15. Biruta – miłość
To uczucie platoniczne. Marcin spotyka Birutę w parku, gdzie przygotowywał się do egzaminu maturalnego.

16. Pożegnanie z Klerykowem
Już po maturze i wakacjach spędzonych w Gawronkach Marcin po raz ostatni przed wyjazdem na studia przyjeżdża do Klerykowa. Odwiedza Przepiórzycę. Dowiaduje się o wyjeździe Biruty do Rosji. Powieść kończy się sceną pożegnania Marcina z Radkiem.

 

Serwis pytań:

Jak rozumieć tytuł powieści

Syzyfowa praca to praca beznadziejna, bez końca, bez efektu. Kiedy Syzyf skazany prze bogów na wtaczanie głazu na górę był już u szczytu – głaz staczał się do podnóża. W przypadku rzeczywistości, o której pisze Żeromski – to dobrze, że głaz spadał, tytuł ma wymiar optymistyczny. Dlatego, że praca, którą nazwał syzyfową to praca rusyfikatorów, zaborców pragnących wynarodowić młodzież polską. Czasem wydawało się ze już im się udało – przykładem Marcin Borowicz, świetny materiał na poplecznika władz – w ostatniej chwili nawrócony, zrozumiał, że jest Polakiem. Głaz Syzyfa spadł w dół.

Kto jest głównym bohaterem powieści?

Marcin Borowicz. Andrzej Radek. Bernard Zygier. Gdyby tytuł powieści pozostał w pierwszej wersji: „Wybawiciel”, chodziłoby o Zygiera, to on deklamacją Reduty Ordona wybawił Marcinka z męki niepewności, obudził młodzież, pokazał im co znaczy miłość ojczyzny. Tak, ale… Syzyfowe prace należą do utworów opisujących bohatera zbiorowego. Jest nim młodzież polska przeciwstawiająca się zaborcy i próbom wynarodowienia. (Inne: Pan Tadeusz – szlachta polska, Kamienie na szaniec – młodzież powstania warszawskiego).

jaki jest główny temat i przesłanie utworu?

Kluczowym tematem powieści jest obrona Polaków przed rusyfikacją – Żeromski pokazuje, że nie tak łatwo zdusić poczucie narodowości, patriotyzm młodych Polaków, nawet wychowanych z dala od ideałów polskości. Przykładem są uczniowie gimnazjum w Klerykowie, mała społeczność, ale twarda – nie ulegnie zakusom zaborców.

Tematem także ważnym jest dojrzewanie młodego człowieka i poszukiwanie swojej tożsamości narodowej i ważnych dla siebie wartości. Oba tematy się łączą – Marcin Borowicz, dorastając szuka siebie, przynależności do kraju. Znajduje się jako Polak, człowiek który rozumie gdzie jest jego miejsce a co ważne –co jest dobre a co złe.

Na czym polegała przemiana Marcinka Borowicza?

Marcin Borowicz nie mógł się odnaleźć – nie wiedział do końca kim jest, ulegał wpływom wychowujących go pedagogów, nie umiał ocenić prawidłowo ich zamiarów. Dlatego prawie uległ rusyfikacji – czytał rosyjska literaturę, mówił i myślał po rosyjsku. Przełomowym punktem przemiany Borowicza stała się lekcja polskiego, na której Zygier zadeklamował Redutę Ordona. Recytacja wstrząsnęła Marcinem, przypomniał sobie opowieści starego powstańca Sowy, poczuł się Polakiem.

Z jaką inną literacką lekcją skojarzysz lekcję polskiego z recytacją Zygiera w Syzyfowych pracach? Co je różni?

Z lekcją polskiego z Ferdydurke. To zupełnie inne lekcje, w powieści Gombrowicza mamy do czynienia z parodią lekcji i poezji patriotycznej – w powieści Żeromskiego spotykamy obraz poważnej lekcji i potęgi romantycznej poezji.

 

Syzyfowe prace Żeromskiego – treści związane z lekturą, potrzebne do egzaminu:

Obraz szkoły

Obraz szkoły w literaturze – motyw bardzo możliwy, bo bliski uczniom gimnazjów. Lektury gimnazjalne poruszają temat szkoły kilkakrotnie, w polskiej kulturze ważne miejsce zajmują lekcje polskiego. Przynajmniej trzy różne łatwo zapamiętać:

  • Obraz szkoły zwariowanej, absurdalnej i mocno skrytykowanej znajduje się w Ferdydurke Witolda Gombrowicza.
  • Obraz szkoły angielskiej, także pozostawiającej wiele do życzenia, zwłaszcza w zakresie metod wychowawczych – zamieścił w Dawidzie Copperfieldzie świetny realista Karol Dickens
  • Obraz szkoły w Polsce XIX wieku – młodzieży opierającej się rusyfikacji dał właśnie Żeromski w Syzyfowych pracach.

Czytelnicy literatury młodzieżowej odwiedzili zapewne także sporo innych szkół; urokliwą, czarodziejski Hogwart Harrego Pottera, przedwojenną, młodzieńczą szkole bohaterów Kornela Makuszyńskiego (Szatan z siódmej klasy lub Bezgrzeszne lata), klimat współczesnych szkół oddaje Małgorzata Musierowicz w serii powieści młodzieżowych zwanych Jeżycjadą… W ewentualnej pracy pisemnej o szkole można śmiało korzystać z takich doświadczeń czytelniczych.

Co pamiętać w kontekście lektur obowiązkowych:

  • Szkoła to miejsce o różnych znaczeniach: kojarzy się raczej jako nielubiany przybytek młodzieńczej męczarni, ale także z przyjaźniami, przygodami, żartami – tym co trafnie nazwał Makuszyński bezgrzesznymi latami. Nawet w negatywnych obrazach szkoły – upupiającej jak gombrowiczowska, posługującej się koszmarnymi metodami jak szkoła pana Creakle w której przyszło cierpieć Copperfieldowi – zawiązują się przyjaźnie na cale życie, mają miejsce wygłupy i dyskusje młodzieńcze (nawet jeśli przedstawione karykaturalnie) i odwieczny podział społeczności szkolnej na dwie opozycyjne grupy: uczniowie i nauczyciele.
  • Szkoła jest miejscem, w którym kształtują się młode umysły. Ludzie są u progu dorosłości, szukają odpowiedzi na nurtujące ich pytania. To ważne zagadnienie – może prowokować autorów testów do pytań. Jak kształtowała człowieka taka szkoła jak gimnazjum klerykowskie? Żeromski świetnie pokazuje starcie w tej placówce działań niedobrych z pozytywnymi. Oto szkoła fałszuje, usiłuje zrusyfikować polskich uczniów – ale im bardziej urzędnicy zaborcy się o to starają tym bardziej narasta bunt młodych. I to szkoła staje się w końcu miejscem w którym zwycięża w Borowiczu poczucie polskości – dzięki recytacji Zygiera. Wnioski – szkoła jest miejscem, w którym znajduje się wartości, wszystko zależy od ludzi, od tego kto jest autorytetem.
  • Postacie nauczycieli – bardzo różnorodne. Są wśród nich prawdziwi pedagodzy, przyjaciele młodzieży. Bywają zastraszeni z różnych względów – Sztetter z Syzyfowych prac z powodów politycznych, dickensowski Mell z tej przyczyny, że był biedny i zależało mu na pracy. Są wśród nich także źli nauczyciele, używający wstrętnych metod, gnębiący uczniów psychicznie i fizycznie. W Syzyfowych pracach negatywne postacie nauczycieli są wyrazem sytuacji politycznej – to rusyfikatorzy, ich misją jest wynarodowienie polskiej młodzieży, bunt wobec nich yo cos więcej niż szkolne utarczki – to już walka polityczna.
  • Gimnazjum klerykowskie to szkoła w której źle się dzieje – panuje tu reżim, donosicielstwo, zakłamanie. Do cech szkoły zaborców należy zakaz używania języka polskiego, propagowanie kultury i literatury rosyjskiej, polski nie jest obowiązkowy, nauczyciele żądają posłuchu i faworyzują tych, którzy sprzyjają rusyfikacji. To niedobra szkoła, polityczna, ale skutek działań rusyfikatorów tu okazuje sie odwrotny. Szkoła staje się miejscem przyjaźni chłopców, przemiany Marcinka, zalążkiem organizacji antyrosyjskich.

Praca z tekstem:

Krótka wypowiedź pisemna:

Wyobraź sobie, że jesteś dyrektorem nowatorskiej, bezstresowej imienia ucznia Gałkiewicza szkoły niepublicznej – i sformułuj tekst reklamowy, zachęcający posłanie rodziców do zapisania dziecka do twojej szkoły. Tekst reklamy nie może zawierać więcej niż pięć zdań.

Tylko Gałkiewicz!

Gimnazjum im. Galkiewicza w Łomży( ul Gombrowicza 13 ) to najlepszy start w przyszłość! U nas – język obcy na najwyższym poziomie, przygotowanie do egzaminów po gimnazjum i całkowicie bezstresowe nauczanie. U nas uczeń ma prawo myśleć a pedagodzy stanowią twórczy zespół. Czesne bardzo przystępne, zapisy tylko do 22 sierpnia!

Czy sformułowałeś dokładnie pięć zdań? Czy podałeś takie informacje o szkole, aby można ją było odnaleźć? Czy użyłeś argumentów zachęcających, eksponujących zalety szkoły? Jeśli tak – zdobyłeś wszystkie punkty.

Wypracowanie gimnazjalne:

Rola poezji i literatury w życiu narodów i jednostek. Odwołaj się do Syzyfowych prac i dwóch innych tekstów kultury.

Notatka wstępna:

Teza: Poezja i literatura mają ogromny wpływ na dzieje narodów i jednostek – potrafią całkowicie zmienić ludzkie życie, potrafią wpłynąć na historię.

Pierwszy dowód z Syzyfowych prac – przemiana Marcinka Borowicz, który odnajduje siebie i zaczyna rozumieć uczucia wobec ojczyzny dzięki recytacji Reduty Ordona. Nie tylko o Borowicza chodzi- naród polski jest w niewoli od ponad stu, lat, a jednak wciąż dąży do niepodległości, patrioci pielęgnują pamięć powstań, kultywują narodową tradycje . to także zasługa poezji i literatury – dzięki niej poczucie polskości trwa, jest przypominane młodszym pokoleniom.

Dowód drugi – zdarzenia z Konrada Wallenroda. Jeśli znasz utwór – to bardzo dobry przykład. Mickiewicz przenosi akcję w dawne czasy, bo do średniowiecza. Konrad Wallenrod porwany za młodu z Litwy wychowywał się u Krzyżaków. Być może zapomniałby o swoim pochodzeniu, gdyby nie stary Wajdelota, który pieśnią przypominał Konradowi kim, jest, opiewał tragedie narodu i wzniecał pragnienie zemsty. To z Konrada Wallenroda pochodzi piękny cytat, który mówi, ze poezja łączy pokolenia:

O pieśni gminna…
Tyś arką przymierza miedzy starymi a młodszymi laty…

Trzeci dowód – los Skawińskiego z Latarnika Henryka Sienkiewicza. Lektura Pana Tadeusza odmieniła jego życie – Musila pożegnać latarnię i udać się na tułaczkę, ale też przypomniał sobie kim jest, powróciła doń tęsknota za ojczyzną. Pan Tadeusz odgrywał wielką rolę dla narodu poprzez lata niewoli, także potem , po dziś dzień jest narodowa lekturą. Dzieje się tak dlatego, że to dzieło jak żadne inne utrwala obraz narodowej kultury, przypomina historię, pozwala poczuć polskość i dumę z przeszłości kraju.

Uwaga!
Punkty dodatkowe – możesz dostać za tyrteizm. Termin dość znany – poezja tyrtejska, to taka, która zagrzewa do boju, wznieca w słuchaczach uczucia patriotyczne, wolę walki. Poeta Tyrteusz – to taki, który nie tylko porywa żołnierzy pieśnią, ale sam walczy, tak właśnie jak Tyrteusz – poeta starożytnej Grecji, od niego i jego postaw pochodzi termin.

Punkty dodatkowe można też zdobyć za ładny cytat, ideę tematu wyrażają słowa:

Więcej niźli chleba, poezji trzeba w czasach, gdy wcale jej nie trzeba…

 

W jakich motywach egzaminacyjnych może pojawić się bohater Syzyfowych prac, Marcin Borowicz?

  • Młodość
    W czasach zaborów nie należała do najszczęśliwszych. Dlaczego tym bardziej liczyła się przyjaźń Marcina z Radkiem, jednocząca grupę uczniów patriotyczna konspiracja, miłość do Biruty – te wydarzenia ukształtowały psychikę Marcina.
  • Szkoła
    Do takiej szkoły jak gimnazjum w Klerykowie chyba nikt nie chciałby chodzić. Nauczyciele, w większości Rosjanie, traktowali polskich uczniów bardzo źle. Za używanie języka polskiego, czytanie polskich książek groziły surowe kary. Surowa dyscyplina obowiązywała nie tylko w czasie lekcji – niezapowiedziane inspekcje zdarzały się także w mieszkaniach, w których uczniowie wynajmowali pokoje.
  • Przyjaźń
    Marcin to nie najlepszy kandydat na przyjaciela. Zdradza Figę Waleckiego, jest egoistą, tchórzy. Ale staje w obronie Radka. I w końcu, pod wpływem Zygiera, okazuje się odpowiedzialnym i odważnym patriotą.
  • Przemiana wewnętrzna
    Słynna lekcja polskiego, czyli recytacja Reduty Ordona, to dla Marcina moment przełomowy. Uświadamia sobie, jak wiele stracił, ślepo wierząc i słuchając rusyfikatorów podczas swojej nauki w gimnazjum. Zaczyna nienawidzić nauczycieli, którzy chcieli go (i jego rówieśników) zniewolić, pozbawić poczucia polskości. Staje się buntownikiem.

Wypracowanie

Bohaterowie „Syzyfowych prac” to twoi rówieśnicy. Z którym z nich chciałbyś się zaprzyjaźnić?

 

Zobacz:

Syzyfowa praca – motyw literacki

Syzyfowe prace Żeromskiego jako powieść o dorastaniu

Syzyfowe prace – pytania i odpowiedzi

Syzyfowe prace Stefana Żeromskiego

Bohaterowie Syzyfowych prac to twoi rówieśnicy. Z którym z nich chciałbyś się zaprzyjaźnić?