W jakich ujęciach motyw zwycięstwa może się pojawić?
Zwycięstwo w wojnie – wojny toczyły się we wszystkich epokach, toczą się także współcześnie.
Zwycięstwo nad sobą samym, czyli nad własnymi słabościami, chorobą – to hasła wszystkich sportowców, podróżników, odkrywców. Aby coś osiągnąć, należy przede wszystkim uwierzyć we własne siły.
Zwycięstwo idei – nawet kiedy pozytywny bohater umiera, zwycięża idea, którą on głosił. Zwycięstwo dobra nad złem – wszystkie znane Ci bajki z dzieciństwa realizują to hasło. Dobrzy bohaterowie zawsze na końcu zwyciężają. Przypomnij sobie Królewnę Śnieżkę, Czerwonego kapturka, Królową Śniegu.
Niezbędne dzieła literackie
- Siłaczka Stefana Żeromskiego – Stasia umarła, ale nie mamy wątpliwości, że to ona miała rację, a nie Paweł Obarecki.
- Kamienie na szaniec (Aleksander Kamiński) – walka Szarych Szeregów z niemieckim okupantem przypomina walkę Dawida z Goliatem. Ale akcja pod Arsenałem to stuprocentowe zwycięstwo harcerzy. Chociaż Rudy i Alek przypłacili je życiem.
- Krzyżacy, Potop, Ogniem i mieczem, Pan Wołodyjowski – w historycznych powieściach Henryka Sienkiewicza ukazane zostały wielkie chwile z historii Polski (walka z zakonem krzyżackim, najazd Szwedów). Bohaterowie walczą honorowo, odważnie i zwyciężają. Czasem za cenę własnego życia (Michał Wołodyjowski wolał zginąć pod gruzami Kamieńca Podolskiego niż oddać miasto wrogom).
- Quo vadis – w tej powieści nie znajdziemy scen bitewnych. A jednak to opis walki dwóch światów – pogańskiego i chrześcijańskiego. Chrześcijanie cierpią i umierają w milczeniu ku zadowoleniu zepsutego dworu Nerona. Ale ostatecznie to właśnie chrześcijanie są zwycięzcami. Bo ich idea, wiara przetrwa następne tysiąclecia, a dla starożytnego Rzymu nie ma już przyszłości.
Zwycięstwo w walce
To zwycięstwa wszystkich wojowników, rycerzy i żołnierzy od starożytności po współczesność.
- Emilia Plater – bohaterka utworu Adama Mickiewicza Śmierć Pułkownika to jedna z najsłynniejszych walczących z bronią w ręku kobiet.
- Wojsko polsko-litewskie w Krzyżakach Henryka Sienkiewicza (wielkie zwycięstwo pod Grunwaldem).
- Jan Skrzetuski, Andrzej Kmicic, Longinus Podbipięta, Michał Wołodyjowski – to wielcy zwycięzcy z Trylogii Henryka Sienkiewicza. Pierwszy – zasłużył się w walkach z powstańcami Bohdana Chmielnickiego, Kmicic przyczynił się do obrony Jasnej Góry przed Szwedami. Podbipięta próbował dopomóc żołnierzom uwięzionym w twierdzy zbaraskiej – zginął ugodzony strzałami przez Tatarów. Wołodyjowski po wielu zwycięstwach odniesionych nad Turkami, Tatarami Szwedami zginął pod gruzami Kamieńca.
Inne sposoby na zwycięstwo
- Turnieje rycerskie – organizowano je na dworach w czasie pokoju. Rycerze walczyli o przychylność dam i sławę.
Zwycięstwo moralne
Dosyć często się zdarza, że ktoś przegrał bitwę, pojedynek, walkę o coś. Mimo to mówi się, że odniósł moralne zwycięstwo.
- Stasia Bozowska z Siłaczki Stefana Żeromskiego. Jej szlachetna postawa uświadomiła Pawłowi Obareckiemu, że zaprzepaścił swe młodzieńcze ideały.
- Tak samo chłopcy z Syzyfowych prac. Mimo przegranej pozycji w walce z rusyfikatorami nie poddali się, przegranymi stali się Rosjanie.
- Rybak Santiago ze Starego człowieka i morze Ernesta Hemingwaya wrócił z połowu bez ryby, ale odniósł moralne zwycięstwo – nad swoją starością, słabością fizyczną.
Zwycięstwo w mitologii
- Nike (rzym. Victoria) – bogini zwycięstwa.
- Herakles (Herkules) – zasłynął zwycięstwem nad hydrą, której „łeb urwał” jeszcze w kolebce, a potem wykonał dwanaście prac, które były uważane za niewykonalne.
- Odyseusz – podróżnik, zwycięzca spod Troi, w czasie swej podróży do domu musiał walczyć z wolą bogów, przeciwnościami losu i własnymi pokusami. W końcu zwyciężył – wrócił do Itaki.
Zwycięstwo w Biblii
- Dawid – starotestamentowy król odniósł słynne zwycięstwo nad olbrzymem Goliatem, którego zabił z procy.
- Chrystus – odniósł największe zwycięstwo: nad złem, grzechem i śmiercią. Wytyczył drogę wszystkim chrześcijanom.
Zwycięstwo w sporcie
Od razu przychodzi na myśl bohater dwóch ostatnich zim: Adam Małysz. Ale przychodzą na myśl i inne nazwiska: snowboardzistka Jagna Marczułajtis, żeglarz Mateusz Kusznierewicz, bokser Dariusz Michalczewski, chodziarz Robert Korzeniowski.
Zdobywcy szczytów gór
To często szaleńcy, którzy ryzykują życiem. Po co? Może po to, by zwyciężyć własne słabości, ułomności. Niektórzy nie wracają, jak Wanda Rutkiewicz czy Jerzy Kukuczka. Inni, jak Marek Kamiński, wciąż wytyczają sobie nowe cele.
Zwycięskie symbole
Laur
W antycznej Grecji i Rzymie – wieniec z gałązek wawrzynu, który stanowił symbol zwycięstwa i sławy. Laurem dekorowano zwycięzców zawodów sportowych, turniejów poetyckich. Od słowa laur pochodzi wyrażenie laureat – czyli zwycięzca, nagrodzony oraz laurka – życzenia, pochwała wypisana na ozdobnym papierze.
łuk triumfalny
Budowla w kształcie bramy, wzniesiona dla uczczenia i upamiętnienia doniosłego wydarzenia, najczęściej triumfalnego powrotu z wojny. Budowlę dekorują zwykle napisy dedykacyjne i płaskorzeźby.
Medal
Wykonany z okazji jakiegoś ważnego wydarzenia, np. zawodów sportowych. Wręczany wybitnym osobom, zwycięzcom. Najcenniejszy to oczywiście medal złoty, kolejno srebrny i brązowy.
Puchar
To ozdobna czara, z której pije się wykwintne alkohole. Ale ogromne wykonane z kryształu lub szlachetnego metalu puchary są również nagrodą za zwycięstwo w zawodach sportowych. Często mówi się, że puchar jest przechodni – oznacza to, że zwycięzcy nie otrzymują go na zawsze, ale ten sam puchar jest przekazywany kolejnym zwycięzcom na następnych zawodach. Wiele ważnych imprez sportowych zyskało nazwę pucharu i tak np. zamiast mówić „zawody tenisowe imienia Davisa” mówimy Puchar Davisa.
Zwycięstwo w języku
- odnieść, wywalczyć zwycięstwo
- ponieść klęskę
- przechylić szalę zwycięstwa na czyjąś stronę – przyczynić się do zwycięstwa
Minisłowniczek:
- Pyrrusowe zwycięstwo – zwycięstwo okupione ogromnymi stratami, takie, które w efekcie nie wychodzi na zdrowie wygranym.
- Wrócić z tarczą lub na tarczy – czyli zwyciężyć lub umrzeć. Takimi słowami żegnano spartańskich wojowników. Klęska (powrót bez tarczy) nie wchodził w grę. Prawdziwy wojownik nigdy nie przegrywa, walczy do końca.
- Laur zwycięstwa – w starożytności przyznawany zwycięzcom igrzysk oraz wielkim wojownikiem.
- Podium dla zwycięzcy – miejsce wywyższone, na którym staje zwycięzca. Współcześnie dobrze znane ze wszystkich zawodów sportowych.
Cytaty:
- Człowiek nie jest stworzony do klęski, człowieka można zniszczyć, ale nie można pokonać.
Ernest Hemingway - Podejmuje więc walkę z żywiołem, pokonuje słabość swych mięśni, zwycięża w zmaganiach z ogromną rybą i morzem.
Ernest Hemingway - Człowieka można zniszczyć, ale nie pokonać.
Ernest Hemingway - Walczą, by przezwyciężyć słabość, strach, by odnieść zwycięstwo nad sobą.
James Joyce - Być zwyciężonym i nie ulec to zwycięstwo, zwyciężyć i spocząć na laurach – to klęska.
Józef Piłsudski - Nie daj się zwyciężyć złu, ale zło dobrem zwyciężaj.
List św. Pawła Apostoła do Rzymian
Frazeologia
bezapelacyjne zwycięstwo – pewne, całkowite zwycięstwo
coś zostało ukoronowane (uwieńczone) zwycięstwem,
coś zostało uhonorowane (uwieńczone) zwycięstwem – coś zakończyło się zwycięstwem
laur zwycięstwa – chwała, sława dzięki zwycięstwu
pyrrusowe zwycięstwo – zwycięstwo osiągnięte zbyt wielkim kosztem
Wypracowania
List
Wyobraź sobie, że jesteś naukowcem, który od wielu lat pracuje nad projektem. W liście do przyjaciela opisz swoje marzenia o zwycięstwie idei, której się poświęciłeś.
Rada: Nie zapomnij o wyjaśnieniu chociaż pobieżnie, na czym polega Twoja praca. Napisz, jak wyobrażasz sobie przyszłość, czego najbardziej się obawiasz i na co liczysz. Pracując nad czymś mamy zmienne nastroje – od radości i nadziei po zwątpienie i zniechęcenie. Odbicie tych nastrojów musi się znaleźć w Twoim wypracowaniu.
Rozprawka
Leonid Teliga udowodnił, że: „(…) jeśli się naprawdę czegoś pragnie, jeśli się do tego dąży, laur zwycięzcy musi do nas należeć”. Uzasadnij słuszność tego stwierdzenia, odwołując się do innej, wybitnej postaci współczesnej, historycznej lub literackiej.
Ten temat krył haczyk: zwróć uwagę na ten fragment polecenia „odwołując się do innej, wybitnej postaci współczesnej”. Nie należy pisać o Telidze, ale o Małyszu, himalaistach, Dedalu, Marii Skłodowskiej-Curie.
Opis
Jakie uczucia towarzyszą zwycięzcy? Opis przeżyć wewnętrznych.
- Pierwsza sprawa: musisz zdecydować, o jakie zwycięstwo chodzi. Czy bohaterem Twojego wypracowania będzie wojownik, sportowiec, może podróżnik lub naukowiec.
- Druga sprawa: przemyśl, w jaki sposób bohater osiągnął zwycięstwo – nieoczekiwanie czy po latach starań, czy było to zwycięstwo zasłużone, czy może przypadkowe?
Jakie emocje powinieneś opisać? Na pewno radość, dumę, także zdziwienie, wzruszenie, satysfakcję, poczucie bycia lepszym od innych, marzenia o dalszych zwycięstwach, wiarę we własne możliwości.
Krótkie formy wypowiedzi na egzaminie
Zaproszenie
Napisz zaproszenie na rozgrywające się w Twojej szkole zawody sportowe.
Pamiętaj o stałych elementach zaproszenia (Kto? Kogo? Gdzie? Kiedy? Z jakiej okazji?). Aby Twoje zaproszenie było ciekawe, napisz w punktach, jakie konkurencje będą rozgrywane, kto będzie gościem honorowym uroczystości (może jakiś znany sportowiec), o co walczą młodzi zawodnicy, czy przewidziane są jakieś atrakcje dla widzów.
Ogłoszenie
Wyobraź sobie, że jesteś mieszkańcem starożytnego Rzymu. Napisz ogłoszenie do mieszkańców Rzymu o organizowanym triumfalnym wjeździe do miasta wielkiego wodza.
Ogłoszenie musi zawierać niezbędne informacje: kiedy i gdzie odbędzie się wjazd, który wódz będzie bohaterem, jakie atrakcje przewidziano.
Dedykacja
Twój przyjaciel jest laureatem konkursu przedmiotowego. Z tej okazji chcesz mu ofiarować książkę. Zaproponuj treść dedykacji.
Twój przyjaciel odniósł sukces – pogratuluj mu. I życz mu dalszych osiągnięć, z pewnością o nich marzy. Możesz też porównać jego małe zwycięstwo do czyjegoś wielkiego sukcesu, np. Adama Małysza. Na pewno będzie mu przyjemnie.