Przedstaw podział związków frazeologicznych.
Zwroty
(z czasownikiem)
Zwrotami nazywamy te związki frazeologiczne, które posiadają czasownik.
- kłamać jak z nut
- wpaść w tarapaty
- zatopić się w książce
- daleko zajść
Wyrażenia (bez czasownika)
Wyrażenia – te związki frazeologiczne, które nie posiadają czasownika.
- skok na głęboką wodę
- kość niezgody
- złoty środek
Frazy (dłuższy związek: zdanie albo równoważnik zdania)
Frazy – to takie związki frazeologiczne, które stanowią zdanie lub równoważnik zdania.
- Wpadł jak śliwka w kompot.
- Komu w drogę, temu czas.
- Daj kurze grzędę, a ona: wyżej siędę.
Wątpliwość:
Jak rozpoznać i odróżnić frazę od zwrotu, skoro i tu, i tu jest czasownik?
Patrz na długość. Zwrot jest króciutki i właściwie nie stanowi zdania, fraza to rozbudowane wypowiedzenie. Zwrot: „drzeć koty” sam jeszcze nic nie mówi, trzeba dodać, kto z kim.
Fraza:
„Na pochyłe drzewo każda koza skacze” – jest całością i nic dodawać nie trzeba. I uwaga – fraza też może nie mieć czasownika, bo przecież równoważniki zdania go nie mają. „Gość w dom, Bóg w dom” – oto przykład takiej frazy.
Przykłady:
Z dziedziny brzydkich zależności:
1. Ręka rękę myje. (fraza)
2. Kruk krukowi oka nie wykole. (fraza)
3. Trzeba posmarować. (zwrot)
4. Dać w łapę. (zwrot)
5. Z rączki do rączki. (wyrażenie)
O upodobnianiu się do innych:
1. Kto z kim przestaje, takim się staje. (fraza)
2. Kiedy wejdziesz między wrony, musisz krakać jak i one. (fraza)
3. Swój ciągnie do swego. (fraza)
4. Niedaleko pada jabłko od jabłoni. (fraza)
O pewnym osobniku z rogami:
1. diabelskie nasienie (wyrażenie)
2. Diabli nadali. (fraza)
3. Diabli wiedzą. (fraza)
4. Co nagle, to po diable. (fraza)
5. Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle. (fraza)
6. Nie taki diabeł straszny, jak go malują. (fraza)
7. mieć w sobie diabła (zwrot)
8. Mróz jak diabli. (fraza)
Przypominamy – frazeologia to nauka, która zajmuje się związkami, w jakie wchodzą ze sobą wyrazy. Związki te mogą być bardzo silne i nienaruszalne albo przypadkowe – częste, ale naruszalne. Te pierwsze to związki frazeologiczne STAŁE. Te drugie to związki frazeologiczne LUŹNE.
Zobacz: