Zastąp anonimowego autora utworu i dopisz krótki fragment zaczynający się od pytania mistrza „Śmierci, czy ciebie należy się bać?”
Możesz pisać współczesną prozą albo – jeśli czujesz się na siłach – zastosować archaizowaną składnię i staropolskie słownictwo.
Zanim napiszesz
Zdecyduj, czy czujesz się na siłach! Stosowanie archaizacji jest naprawdę trudne, wymaga polotu i umiejętności naśladowania innych. Jeśli więc obawiasz się, czy sobie z tym poradzisz, zdecyduj się na pisanie wersji współczesnej. Dobrze dobrane argumenty, sprawnie skonstruowana praca są o wiele więcej warte niż mierzenie się z zadaniem ponad siły.
Wskazówki dla stosujących stylizację
Jeśli chcesz upodobnić swój tekst do staropolszczyzny, czyli go archaizować, przyjrzyj się dawnej polskiej składni, kolejności części zdania, budowie zdań złożonych. Pamiętaj o użyciu dawnych form gramatycznych różnych części mowy.
Argumenty
- Argumenty na tak (powinniśmy bać się śmierci) .
Strach przed śmiercią uczy nas szanować życie, nie narażać się bez potrzeby.
Powinniśmy bać się śmierci, ponieważ jest ona najsmutniejszym i najpoważniejszym wydarzeniem w życiu ludzkim.
- Argumenty na nie (nie powinniśmy bać się śmierci).
Strach przed śmiercią niczego nam nie daje, jest dowodem ciemnoty.
Strach przed śmiercią jest dowodem słabości charakteru, człowiek bowiem powinien mężnie znosić wszystko – cierpienie i smutek.
Strach przed śmiercią jest wynikiem wiary w zabobony i słabej wiary w Boga
O czym pisać?
O ludzkich obawach związanych ze śmiercią:
- Boimy się własnej śmierci, ponieważ nie jesteśmy pewni, czy coś nas po niej czeka. Uwaga! To dosyć kontrowersyjny temat: chrześcijanie wierzą przecież, że czeka nas wszystkich zbawienie i długie życie pośmiertne. Ale prawda jest taka, że czasem nasza wiara okazuje się zbyt mała, zbyt krucha i śmierć wydaje się nam być ostatecznym końcem wszystkiego.
- Boimy się rozstania z tym wszystkim, co pokochaliśmy na ziemi, do czego jesteśmy przywiązani i na czym nam tak bardzo zależało. Mamy wrażenie, że nie zdążymy zrealizować wszystkich swoich marzeń, nie wypełnimy „ziemskiego planu”.
- Boimy się także śmierci bliskich nam osób. Nie chcemy być samotni, opuszczeni, mamy wrażenie, że kiedy zabraknie tych, których kochamy, nie damy sobie rady w życiu.
- Boimy się cierpienia związanego ze śmiercią. Ponieważ nie jesteśmy wcale pewni, co takiego człowiek czuje w momencie śmierci (czy jest świadomy tego, że umiera?), w jaki sposób odczuwa się moment umierania.
- Boimy się śmierci również dlatego, że jej wizerunek (w literaturze, sztuce, w filmach) jest po prostu przerażający. Śmierć to zazwyczaj odrażająca postać (szkielet), czasem przedstawiana też jest jako ktoś niezwykle groźny, tajemniczy (np. postać w długim czarnym płaszczu, która nie chce ujawnić swojej twarzy). Tak czy tak pojawienie się upostaciowanej śmierci w dziele sztuki ma wywoływać strach wśród odbiorców.
Jak to rozumieć, czyli co takiego musisz zrobić w swoim tekście:
Spróbuj prześledzić tekst Rozmowy mistrza Polikarpa ze śmiercią i znaleźć w nim wszystkie archaiczne słowa, także te, które zostały użyte w archaicznej formie. Przykładowo: ociec zamiast dzisiejszego ojciec, barzo zamiast bardzo, wszech zamiast wszystkich.
Zdania w staropolszczyźnie były zbudowane według podobnego schematu. Przyjrzyj się zdaniom ze sobą sąsiadującym:
„Pan Bog tę rzecz tako nosił, (podmiot, dopełnienie lub okolicznik, orzeczenie)
Iżyś Go o to barzo prosił” (podmiot, dopełnienie lub okolicznik, orzeczenie)
lub
„Gdy Bog będzie grzeszne sędzić, (podmiot, dopełnienie lub okolicznik, orzeczenie)
ja je mam do piekła pędzić.” (podmiot, dopełnienie lub okolicznik, orzeczenie).
Jeżeli swoje zdania również zbudujesz konsekwentnie według jednego schematu prawdopodobnie uda Ci się właściwie zastosować archaizację w składni.
Absolutnie nie może pojawić się w tekście żadne nowoczesne słowo, związane z cywilizacją.
Przykładowe wypracowanie
Wersja współczesna
Chyba tylko małe dzieci nie zdają sobie sprawy z twojego istnienia i z ogromnej władzy, jaką masz nad całym światem. Zawsze jednak przychodzi moment, gdy uświadamiamy sobie, czym jest śmierć. Poznajemy smutek rozstania, rozpacz spowodowaną odejściem kogoś, kogo kochaliśmy. Kiedy bliscy umierają, nie potrafimy powstrzymać łez. Wcześniej czy później każdy człowiek uświadamia sobie, że śmierć jest nieuchronna i że czeka nas wszystkich.
Dlaczego więc tak bardzo się jej boimy, dlaczego nie potrafimy się z nią pogodzić?
Zapewne jednym z powodów naszego strachu przed śmiercią jest obawa przed cierpieniem i bólem. Bo przecież często śmierć jest efektem choroby lub wypadku. Nie chcemy cierpieć, nie chcemy ciężko chorować. Bardziej więc niż samej śmierci boimy się tego, co ją bezpośrednio poprzedza. Boimy się również dlatego, iż nie wiemy, co jest po śmierci. Według wiary chrześcijańskiej, wszyscy ludzie po śmierci cieszą się życiem wiecznym. Chcemy w to wierzyć, modlimy się więc do Boga o zbawienie dla dusz tych, którzy już odeszli i za nasze zbawienie. Ale wiadomo przecież, że w życiu każdego człowieka pojawiają się chwile zwątpienia, czy faktycznie po śmierci „coś” jest. Nasze obawy przed śmiercią potęgują również niestworzone historie, jakie na temat śmierci wymyślamy i jakimi raczą nas twórcy wszelkich sztuk. Kiedyś przodowali w tym malarze, prezentując przerażające wizerunki śmierci w obrazach typu danse macabre. Dziś rolę malarzy przejęli filmowcy – nie ma dnia, aby w telewizji nie był emitowany jakiś horror czy thiller, którego nadrzędnym przesłaniem jest przerażenie widza i zarażenie go bezrozumnym strachem przed śmiercią.
Czy więc powinniśmy bać się ciebie, Śmierci? Tak, jeżeli strach ten sprawi, że nasze życie będzie lepsze, pobożne, sprawiedliwe. Nie, jeżeli będzie to bezrozumny strach, wywołany przerażającymi wizerunkami, a nie świadomością nieuchronnego końca naszego istnienia.
Wersja z archaizacją
Wszak władza twoja granic nie ma i człek słaby z tobą nie wygra. Dosięgniesz każdego, na nic wszelkie starania. I ten, kto o zdrowie swe dba ponad wszelką miarę, zimnych kąpieli co dnia zażywając i jadło zdrowe tylko spożywając; i ten, kto za nic ma wszelkie nauki, ze złym losem nieustannie i grając – obaj wszak umrą. I ty to sprawiasz.
Jestli więc czekasz wszytkich ludzi, jestli nie masz sposobu, by przed tobą umknąć, czemu tak barzo się ciebie lękamy? Dzień wszak ustępuje miejsca nocy, zima bierze świat we władanie, gdy wsze listki barwę swą stracą. Żaden człek ni żadne stworzenie nie lęka się takowej odmiany, Boski plan w niej upatrując. I tak człek pobożny, Bogu ufający, za nic winien mieć strach i bojaźń wszelką. Bóg potężny prowadzi go przez życie i od strachu i cierpienia wszelkiego wybawia. A ty, Śmierci wszechwładna, chociażeś jako i noc nieuchronna, sprawiasz, iż strach nas ogarnia i słabość w sercu człowieczym zamieszkuje.
Ludzkie to błędy sprawiły, iż tak barzo się ciebie lękamy. Kto serce ma czyste, kto wstydu nie zaznał i żywot swój chwalebnie wypełnia, ten Śmierci nie powinien się bać. Kto zaś li tylko o zbytkach pamiętał, za nic mając Boskie upomnienia, ten słusznie się lęka z tobą spotkania.
Forma wypowiedzi
Nie została ściśle określona w temacie. Możesz więc napisać:
Swoje luźne refleksje na temat śmierci i ludzkich obaw z nią związanych.
Cały czas jednak pamiętaj, że Twoja wypowiedź jest skierowana do śmierci, musi mieć więc adresata, musi zawierać zwroty w drugiej osobie.
Pamiętaj także o tym, że jesteś proszony o krótką wypowiedź. Krótka wypowiedź to około dziesięciu, dwunastu zdań. I w tych zdaniach musisz zawrzeć zarówno swoje przemyślenia, jak i odpowiednią ilość zwrotów do adresata.
Ale uwaga! Ponieważ w poleceniu wypracowania zawarte jest pytanie, możemy odebrać to jako zachętę do napisania rozprawki (a raczej minirozprawki, ponieważ praca ta nie może być zbyt długa).
Czego absolutnie nie może w niej zabraknąć.
- Wyraźnego zaznaczenia tezy – w tym przypadku to nasza odpowiedź na pytanie, czy należy bać się śmierci („tak, należy się bać, ponieważ….” lub „nie, nie powinniśmy się jej bać”).
- Zebraniu i przedstawieniu odpowiednich argumentów, które poparłyby tę tezę.
- Trójdzielnej kompozycji: wstęp – postawienie tezy, rozwinięcie – przedstawienie argumentów, zakończenie – podsumowanie rozważań.
Zobacz:
Motyw tańca śmierci (danse macabre) w literaturze i malarstwie.