Uwaga, wiersz Ernesta Brylla Wciąż o Ikarach głoszą, Różewicza Prawa i obowiązki i opowiadanie Iwaszkiewicza Ikar korespondują ze słynnym obrazem Pietera Bruegela pt. Upadek Ikara.
- Wyobraźmy to sobie: słońce wschodzi i zachodzi, ludzie pracują, toczą się tysiące spraw – choć gdzieś tam Ikar upada. Bruegel pokazuje tylko chłopięcą nogę – w centrum umieszcza oracza i wołu. Czyżby więcej szacunku miał dla trudu prozaicznej pracy niż wzniosłych uniesień?
- Podobnie można wnioskować z wiersza Ernesta Brylla Wciąż o Ikarach głoszą. Autor odwołuje się w nim nie tylko do postaci mitycznych, ale także przywołuje obraz Pietera Bruegela Upadek Ikara.
Breughel, co osiwiał
pojmując ludzi, oczy im odwracał
od podniebnych dramatów. Wiedział, że nie gapić
trzeba nam się w Ikary, nie upadkiem smucić
– choćby największy…
Czyja postawa jest w takim razie słuszniejsza? Na to pytanie poeci próbują odpowiedzieć od wieków…
- I w opowiadaniu Jarosława Iwaszkiewicza Ikar okupacyjny Ikar ginie niezauważony przez tłum Warszawy.
- Inny utwór przywołujący postacie Dedala i Ikara to Prawa i obowiązki Tadeusza Różewicza.
dawniej myślałem że mam prawo obowiązek
krzyczeć na oracza
patrz patrz słuchaj pniu
Ikar spada
Ikar tonie syn marzenia (…)
lecz teraz kiedy teraz nie wiem
wiem że oracz winien orać ziemię
pasterz pilnować trzody
przygoda Ikara nie jest ich przygodą
Jakie to prawa i obowiązki?
Widać u Różewicza taki sam konflikt jak między postawą Ikara i Dedala. Uczucia przeciwko rozwadze, wrażliwość przeciwko rozsądkowi. Czy można potępiać tego, kto zamyka się w kręgu przyziemnych życiowych czynności? Czy powinien porzucić wszystko, bo właśnie spada Ikar? Różewicz nie daje jednoznacznej odpowiedzi. Czy powinniśmy być realistami, czy raczej – cytując sonet Leopolda Staffa – „módlmy się cicho na klęczkach – o skrzydła?”.
Oto wszystkie te dzieła ukazują motyw znikomości tragedii jednostki w perspektywie codziennego zwykłego życia. Czyżby więc ludzkość była obojętna wobec ikarowych lotów?
Zobacz:
Topos Ikara i Dedala – jak został zrealizowany w wierszu Zbigniewa Herberta Dedal i Ikar?
Na czym polega uniwersalizm mitów? Omów na wybranych przykładach.
Dedal czy Ikar? Która postawa jest ci bliższa? Rozważ na wybranych przykładach