Polityka zagraniczna Polski w XVI/XVII W.
Panowanie Stefana Batorego (1576-1586), drugiego elekcyjnego króle Polski charakteryzuje się zakończeniem reform podejmowanych w imię haseł ruchu egzekucyjnego. Szlachta wywalczyła ostatecznie oddanie w jej ręce najwyższego sądownictwa. W 1578 r. stworzono sądy apelacyjne – trybunały. W ich skład wchodzili corocznie wybierani sędziowie – deputaci. Przeprowadzono również re-formę wojskową – utworzono piechotę wybraniecką. Z każdych 20 łanów w do-brach królewskich powoływano 1 żołnierza – wybrańca. Wzmocniło to militarnie Rzeczpospolitą. W 1577 r. odnowiła się wojna o Inflanty z rządzoną przez Iwana IV Groźnego Moskwą. Po zwycięstwach odniesionych pod Połockiem i Wielkimi Łukami, Polska na mocy traktatu w Jamie Zapolskim (1582) uzyskała ziemię połocką i Inflanty.
Rządy Zygmunta III Wazy (1587-1632) to okres licznych wojen ze Szwecją, Rosją i Turcją.
Szwedzi pragnąc opanować wybrzeża Bałtyku, zaatakowali w 1600r. polskie Inflanty. Dało to początek wojnie polsko-szwedzkiej 1600–1629. Mimo zwycięstwa pod Kircholmem w 1605 r. Rzeczpospolita nie była w stanie przeciw-stawić się Szwedom, którzy zajęli prawie całe Inflanty. W 1626 r. Szwedzi wylądowali w Pilawie i opanowali wybrzeże pomorskie z wyjątkiem Gdańska. Mimo polskich zwycięstw pod Oliwą (1627) i Trzcianą (1629), rozejm za-warty w Starym Targu (1629) pozostawiał w rękach Szwedów wszystkie porty inflanckie i pomorskie, oprócz Pucka i Gdańska. Mieli oni również prawo do pobierania cła z handlu gdańskiego. W 1635 r. zawarto nowy traktat rozejmowy w Sztumskiej Wsi. Szwedzi zwrócili Polsce wszystkie porty, zachowali jednak Inflanty. Wojna polsko–rosyjska wybuchła na skutek walk wewnętrznych w Rosji. Po śmierci Iwana IV Groźnego i jego syna Fiodora władzę objął Borys Godunow. Nie miał on jednak poparcia społecznego. Wykorzystał to Dymitr Samozwaniec – podający się za cudem uratowanego syna Iwana Groźnego. Przy poparciu polskich magnatów w 1604r. wkroczył do Moskwy i koronował się na cara. Wkrótce jednak na skutek powstania ludowego carem obrano Wasyla Szujskiego, a Dymitr poniósł śmierć. Mimo to pojawił się nowy Samozwaniec. Próbował oblegać Moskwę. Wasyl Szujski sprzymierzył się przeciw niemu ze Szwecją.
Spowodowało to interwencję Polski. Jej wojska w 1609r. wkroczyły do Rosji, odnosząc wspaniałe zwycięstwo pod Kłuszynem (1610) i zajmując Moskwę. W 1611r. wybuchło powstanie przeciw Polakom. W 1613r. wyparto ich ostatecznie z Kremla, a carem obwołano Michała Fiodorowicza Romanowa. Po kilku latach dalszych walk zawarto w 1619r. rozejm w Dywilnie. Polska uzyskała w nim Smoleńszczyznę oraz ziemie czernihowską i siewierską. Wojnę wznowiono w 1632 r. Ta tzw. wojna smoleńska (1632-1634) zakończyła się pokojem pod-pisanym w Polanowie. Potwierdzał on polskie zdobycze terytorialne z rozejmu dywilińskiego, zaś Władysław IV (syn i następca Zygmunta III Wazy) zrzekł się pretensji do tronu moskiewskiego.
Wojna z Turcją (1620-1621) miała swe przyczyny w wyprawach Kozaków na ziemie tureckie i tatarskie oraz wyprawach polskich magnatów do Mołdawii – lenna tureckiego. W 1620r. wojska tureckie i Tatarzy zadały wojskom polskim klęskę pod Cecorą. W 1621 r. nie udało się im zdobyć Chocimia i zawarto układ pokojowy. Granicą miał pozostać Dniestr, Turcja zobowiązała się do powstrzymywania napadów Tatarów, Polska zaś Kozaków.
Daty do zapamiętania:
1576-1586 – panowanie Stefana Batorego
1577-1582 – wojna z Rosją o Inflanty
1582 – rozejm w Jamie Zapolskim
1587-1632 – panowanie Zygmunta III Wazy
1600-1629 – wojna ze Szwecją
1605 – bitwa pod Kircholmem
1609-1619 – wojna z Rosją
1619 – rozejm z Rosją w Dywilnie
1620-1621 – wojna z Turcją
1620 – bitwa pod Cecorą
1621 – bitwa pod Chocimiem
1627 – bitwa morska pod Oliwą
1629 –bitwa pod Trzcianą
1629 – rozejm w Starym Targu
1632-1648 – panowanie Władysław IV
1632-1634 – wojna smoleńska
1635 – rozejm ze Szwecją w Sztumskie Wsi