Zapamiętaj najważniejsze konstytucje!

  • Stany Zjednoczone – konstytucja – 1787 r.
  • Polska – Konstytucja 3 maja – 1791 r.
  • Polska – konstytucja – 1807 r.
  • Polska – konstytucja – 1815 r.
  • Polska – konstytucja marcowa – 1921 r.
  • Polska – konstytucja kwietniowa – 1935 r.
  • Polska – konstytucja lipcowa – 1952 r.

 

Kraj: Stany Zjednoczone

Kiedy podpisano konstytucję? 1787 r.

Dlaczego ta konstytucja jest ważna?
Była to pierwsza konstytucja na świecie.

Co zapamiętać o tej konstytucji?
Uchwalono ją w Filadelfii. Konstytucja ta, do której później wprowadzano uzupełnienia, obowiązuje do dziś.

Najważniejsze uchwały:

  • władzę ustawodawczą powierzono Kongresowi składającemu się z Izby Reprezentantów i Senatu;
  • prezydent stojący na czele państwa otrzymuje władzę wykonawczą; wybierany co cztery lata;
  • naczelnym organem sądowym jest Sąd Najwyższy;
  • wszystkie stany tworzące państwo mają dużą autonomię.

Kraj: Polska

Kiedy podpisano konstytucję? 3 maja 1791 r.

Dlaczego ta konstytucja jest ważna?
Była to pierwsza konstytucja w Europie, a druga na świecie (po Stanach Zjednoczonych).

Co zapamiętać o tej konstytucji?
Została uchwalona w okresie obrad Sejmu Czteroletniego (1788-1792).
Konstytucja miała zapoczątkować głębokie przemiany polityczne i społeczne, które wzmocniłyby Polskę i dały jej sprawnie działający rząd. Miał to być pierwszy krok umożliwiający uwolnienie się od zaborców (Rosji, Prus, Austrii).

Najważniejsze uchwały:

  • naczelnym organem władzy był sejm, który miał pełnię władz ustawodawczych;
  • zniesiono liberum veto (czyli poseł nie mógł już zer-wać obrad sejmu i w ten sposób doprowadzić do obalenia już powziętych uchwał);
  • o ważności głosowania decydowała większość głosów;
  • zniesiono wolną elekcję;
  • zakazano tworzenia konfederacji (czyli związków szlachty, które wysuwały własne żądania polityczne i mogły doprowadzić do niepokojów w państwie);
  • ministrowie mieli odpowiadać za naruszenie praw przed sądem sejmowym;
  • mieszczanie z miast królewskich otrzymali prawo do sprawowania urzędów.

Kraj: Polska

Kiedy podpisano konstytucję? 1807 r.

Co zapamiętać o tej konstytucji?
W 1806 r. wojska francuskie po pokonaniu Prus wkroczyły na ziemie polskie. Po raz pierwszy od trzeciego rozbioru Polski (1795 r.) zarysowała się możliwość odbudowy państwa. Z woli cesarza Francuzów, Napoleona Bonapartego, utworzono Księstwo Warszawskie. Napoleon też nadał temu niewielkiemu państwu konstytucję.

Najważniejsze uchwały:

  • zniesiono poddaństwo chłopów bez ich uwłaszczenia;
  • wprowadzono obowiązujący we Francji kodeks cywilny, który głosił wolność osobistą każdego człowieka i równał wszystkich wobec prawa (niezależnie, czy ktoś był szlachcicem, mieszczaninem, czy chłopem);
  • Księstwo Warszawskie było monarchią konstytucyjną związaną unią personalną z Saksonią (na tronie zasiadł król saski Fryderyk August);
  • władzę sprawował monarcha, rząd i Rada Stanu;
  • sejm miał prawo dyskutowania i uchwalania projektów rządowych;
  • prawo wyborcze miała szlachta, bogaci mieszczanie, chłopi oczynszowani i zasłużeni żołnierze;
  • kraj na wzór francuski podzielono na departamenty;
  • ostateczny głos w sprawach Księstwa miał Napoleon.

Kraj: Polska (Królestwo Polskie)

Kiedy podpisano konstytucję? 1815 r.

Co zapamiętać o tej konstytucji?
W wyniku obrad kongresu wiedeńskiego w 1815 r. na mapie Europy pojawiło się Królestwo Polskie. Konstytucję państwu nadał car Aleksander I.

Najważniejsze uchwały:

  • Królestwo zostało połączone unią personalną z Rosją (car był jednocześnie polskim królem);
  • władzę sprawował car, a w jego zastępstwie – namiestnik, który był szefem rządu (Rady Administracyjnej);
  • sejm, składający się z dwu izb, mógł podejmować uchwały w sprawach przedstawianych przez monarchę i oceniać działalność rządu;
  • Królestwo nie prowadziło własnej polityki zagranicznej;
  • Królestwo miało polski sejm, rząd i wojsko; działały również niezawisłe sądy.

To jest ważne!
Konstytucja zastąpiona została Statutem organicznym (1832 r.), który znosił odrębność Królestwa od Rosji.

Kraj: Polska

Kiedy podpisano konstytucję? 17 marca 1921 r.

Dlaczego ta konstytucja jest ważna?
Była to pierwsza polska konstytucja uchwalona po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r.

Co zapamiętać o tej konstytucji?
Zgodnie z postanowieniami konstytucji marcowej Rzeczpospolita Polska była republiką z ustrojem parlamentarno-
-gabinetowym. Oznaczało to, że powołany przez prezydenta rząd (gabinet) sprawował władzę, jeżeli posiadał zaufanie większości parlamentu.

Najważniejsze uchwały:

  • władzę ustawodawczą sprawował sejm i senat (kadencja – 5 lat);
  • o prawomocności powziętych uchwał decydowała zwykła większość, ale przy obecności co najmniej 1/3 liczby posłów;
  • władzę wykonawczą powierzono prezydentowi powoływanemu przez sejm i senat na 7 lat; to on mianował i odwoływał rząd, czyli Radę Ministrów;
  • ministrowie tworzący rząd byli odpowiedzialni za swoją działalność przed parlamentem;
  • wszyscy obywatele byli równi wobec prawa;
  • wolność słowa i prasy, sumienia i wyznania, nietykalność własności.

Kraj: Polska

Kiedy podpisano konstytucję? 23 kwietnia 1935 r.

Co zapamiętać o tej konstytucji?
Konstytucja kwietniowa wprowadziła tzw. system prezydencki, czyli znacznie wzmocniła stanowisko prezydenta w stosunku do organów państwa.

Najważniejsze uchwały:

  • prezydent powoływał rząd, mógł rozwiązać sejm i senat; powoływał też 1/3 składu senatu; miał prawo do wydawania dekretów, przez co powiększyły się jego kompetencje ustawodawcze i prawo veta (czyli sprzeciwu) w stosunku do uchwał (czyli mógł je zawiesić);
  • premier i ministrowie byli teraz odpowiedzialni przed prezydentem, a nie przed sejmem;
  • konstytucja ograniczyła bardzo prawa parlamentu: m.in. nie mógł wpływać na organizację rządu, administracji państwowej i wojska.

Kraj: Polska

Kiedy podpisano konstytucję? 22 lipca 1952 r.

Co zapamiętać o tej konstytucji?
Władzę w kraju przejęli komuniści popierani przez ZSRR – totalitarne mocarstwo obejmujące swymi wpływami Europę Środkową i Wschodnią. Konstytucja określała PRL jako państwo demokracji ludowej, w którym władza należy do ludu pracującego miast i wsi. Rzeczywistość wyglądała jednak inaczej. Społeczeństwo nie miało żadnego wpływu na decyzje władzy, działalność wszelkich stowarzyszeń i związków poddana została ścisłej kontroli. Władzę sprawowała niepodzielnie Polska Zjednoczona Partia Robotnicza.

 

Zapamiętaj!
Konstytucja to taka ustawa, która określa zasady ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego danego państwa. Formułuje także podstawowe prawa i obowiązki obywateli. Istniejące w państwie zasady prawne muszą być zgodne z konstytucją.

Zobacz:

Polskie konstytucje – zestawienie

Konstytucje, rewolucje i ważne daty w teście