17. Jak rozumiesz terminy złożenie, zrost?

  • W złożeniach dwa tematy słowotwórcze nie są połączone ze sobą bezpośrednio. Spaja je interfiks (najczęściej -o-, -i-, -y-). Poza tym mogą pojawić się inne elementy słowotwórcze: przyrostek lub formant paradygmatyczny. Ze względu na podobieństwo łatwo można pomylić złożenia z wyrazami złożonymi. Tymczasem złożenie jest terminem węższym. W złożeniach pierwszy człon może być:
    • rzeczownikiem: lat-o-rośl, desk-o-rolka, bałw-o-chwalczy,
    • przymiotnik: wielk-o-miejski, mał-o-rolny, nisk-o-podłogowy,
    • zaimek: sam-o-sąd, sob-o-wtór,
    • liczebnik: drug-o-rzędny, ośmi-o-letni.
    • czasownik: dus-i-grosz, wyrw-i-dąb, pędz-i-wiatr, męcz-y-dusza,włócz-y-kij.
  • Natomiast zrosty to wyrazy złożone, w których nie ma tak wyraźnego elementu słowotwórczego, jak interfiks. Oba wyrazy podstawowe po prostu łączą się ze sobą bezpośrednio – znika pauza międzywyrazowa. W wyniku takiego „zrośnięcia się” dwóch wyrazów nowa całość jest inaczej akcentowana – ma jeden akcent wyrazowy, ponieważ ortograficznie jest już jednym wyrazem.
    • w niebo + wzięty = wniebowzięty
    • z martwych + wstanie = zmartwychwstanie
    • Wielka+ noc= Wielkanoc
    • Biały+ stok= Białystok
  • W poleceniu nie pytano o zestawienia – trzeci rodzaj wyrazów złożonych. Przykładowe zestawienia to:
    • boża krówka (biedronka),
    • woda sodowa,
    • Zielona Góra,
    • wieczne pióro,
    • rzut dyskiem (dyscyplina sportu)
    • attaché kulturalny – połączenia wyrazów bliższe frazeologii niż słowotwórstwu.

Facebook aleklasa 2