Zdanie złożone
Zdaniem złożonym nazywamy zdanie, które ma więcej niż jedno orzeczenie.
Podział zdań złożonych
Zdania złożone współrzędnie
W zdaniu złożonym współrzędnie żadne ze zdań składowych nie określa drugiego (nie ma tu zdania określanego i określającego, o żadne z nich nie możemy zapytać), ale jedno uzupełnia drugie.
- łączne
Spójniki i, oraz, a, ani
– Marek rysuje i śpiewa.
– Podczas wycieczki zwiedziliśmy muzeum oraz obejrzeliśmy wystawę sztuki nowoczesnej.
– Magda pisze list a Agata słucha radia.
– Anka nie jest ani zdolna ani pracowita
- Rozłączne
Spójniki albo, lub, czy, bądź
– Zjem to jabłko albo poczekam na gruszkę.
– Kup arbuzy lub mandarynki. - Przeciwstawne
Spójniki ale, lecz, zaś, jednak, natomiast, a.
– Potężne gmachy milczą, lecz niektóre głośno się nam skarżą.
– Nasz zawodnik był pierwszy na mecie, jednak nie zdołał pobić rekordu świata. - wynikowe
Spójniki więc, zatem, toteż, dlatego.
– Chmurzy się, więc będzie deszcz.
Zdania złożone podrzędnie
- podmiotowe
Odpowiada na pytanie:
kto? co?
– Kto pod kim dołki kopie, ten sam w nie wpada.
- dopełnieniowe
Odpowiada na pytania przypadków oprócz mianownika i wołacza.
Bałem się, bym nie został wyśmiany.
- Przydawkowe
Odpowiada na pytania przydawki:
jaka? który? czyj? ile?
Zły to ptak, który własne gniazdo kala.
- Orzecznikowe
Pytamy:
kim jest? czym jest? jakie jest? jaka jest?
Efekt był taki, że wszyscy pospadali z krzeseł.
- Okolicznikowe
Odpowiada na pytania różnych okoliczników.- Poszedłem tam, bo chciałem coś kupić. (przyczyny).
- Byliśmy tam, skąd teraz wracasz. (miejsca).
- Jak sobie pościelesz, tak się wyśpisz. (sposobu).
Zobacz:
https://aleklasa.pl/gimnazjum/gramatyka/c172-skladnia/14-zdanie-zlozone-podrzednie
https://aleklasa.pl/gimnazjum/gramatyka/c172-skladnia/13-zdanie-zlozone-wspolrzednie
https://aleklasa.pl/gimnazjum/gramatyka/c172-skladnia/1-skladnia-informacje-podstawowe