Rodzaje wypowiedzeń

Ze względu na cel wypowiedzi:

Wypowiedzenie oznajmujące (orzekające)

Przy ich pomocy:

  • oznajmiajmy nasz sąd o czymś lub o kimś
    – Janek jest zdolnym uczniem.
    – Ładną pogodę mamy tej wiosny.
  • opowiadamy o tym, co się dzieje
    – Chłopcy grają w piłkę.
    – Samochód skręcił w boczną uliczkę.
  • przekazujemy informacje
    – W roku mamy 365 dni.
    – Pociąg do Łodzi odchodzi z drugiego peronu.
  • Zawsze w trakcie mówienia obniżamy ton głosu na końcu takiego wypowiedzenia.
    – Nie pojadę więcej do Jolki.

Wypowiedzenie pytające

Rozpoznajemy je po znaku graficznym (?) umieszczanym na końcu zdania.
Tego typu wypowiedzeń używamy zwracając się do kogoś z pytaniem i oczekując odpowiedzi:

– Dokąd idziesz?
– O której jest mecz?
– Kiedy jedziesz na ferie?

  • W tego typu zdaniach obowiązuje intonacja wznosząca.
    – Masz zamiar mnie okłamać?

Wypowiedzenie rozkazujące

Przy ich pomocy formułujemy:

  • prośby
    – Zrób to dla mnie!
  • propozycje
    – Odwiedzimy go w niedzielę!
  • rozkazy
    – Posprzątaj szybko swój pokój!
  • życzenie
    – Oby tak się stało!

Pamiętaj, że zdania oznajmujące, rozkazujące, pytające, które mają silne zabarwienie uczuciowe – nazywamy wykrzyknikowymi.

– Dlaczego nie zamknąłeś drzwi?!
– Czemu nie chcesz pójść z nami do kina?!

Ze względu na obecność określeń

  • Zdanie nierozwinięte
    zawiera jedynie orzeczenie i podmiot lub tylko orzeczenie
    – Pada.
    – Pada deszcz.
  • zdanie rozwinięte
    oprócz orzeczenia i podmiotu zawiera także ich określenia (przydawki, dopełnienia, okoliczniki)
    – Dzisiaj od samego rana pada ulewny deszcz.
    – Ostre podejście na sam szczyt było niezwykle wyczerpujące.

 

Ze względu na liczbę orzeczeń

  • zdanie pojedyncze
    zawiera tylko jedno orzeczenie:
    – Matka prasuje koszulę.
    – Niech zostanie!
    – Nie jest ci głupio?
  • zdanie złożone
    zawiera więcej niż jedno orzeczenie (składa się z dwóch lub więcej zdań składowych):
    Dostałem od ojca trochę kasy, więc jutro pójdziemy do kina.
    – Chodzę po pokoju i myślę.
    – Zmywam naczynia, a Magda jak zwykle siedzi przed komputerem.
  • zdanie wielokrotnie złożone
    zawiera trzy lub więcej orzeczeń:
    – Za to, że wczoraj umyłem samochód ojca, dostałem od niego trochę kasy, więc jutro możemy pójść do kina na film, o którym tyle opowiadała nam Kinga.
    – W soboty zawsze sprzątam swój pokój, robię zakupy na cały tydzień oraz robię zaległe pranie.

 

Ze względu na obecność podmiotu

  • zdanie podmiotowe
    zawiera podmiot
    Magda uczy się do testów.
  • zdanie z podmiotem domyślnym
    podmiotu domyślamy się dzięki końcówce czasownika lub kontekstowi
    Magda uczy się do testów. Ma nadzieję, że napisze najlepiej z całej klasy. (kto? – Magda)
    – W zeszłym tygodniu Janek był na klasowej wycieczce. Właśnie o niej opowiada. (kto? – Janek)
    – Dzwoniłem do ciebie wczoraj, ale nikt nie odbierał telefonu. (kto dzwonił? – ja)
    Mówiła nam o tym z wielkim przejęciem. (kto? – ona)
  • zdanie bezpodmiotowe
    nie zawiera żadnego podmiotu, nawet domyślnego:
    – W tym roku zebrano najwięcej pieniędzy.
    – W nocy chwycił mróz i ulice są śliskie. Trzeba uważać, żeby nie upaść.
    – Można się do tego przyzwyczaić.

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

Wypowiedzenie

Co to jest wypowiedzenie?

Składnia. Podstawowe informacje.

Składnia TEST

Zdanie złożone