Metryczka dzieła

  • Tytuł: Las Meninas, czyli Panny dworskie
  • Autor: Diego Velázquez (1599-1660)
  • Rok powstania: 1656
  • Technika wykonania: olej na płótnie
  • Wielkość: 276 x 318 cm
  • Muzeum, w którym można obejrzeć dzieło: Prado (w Madrycie)

 

Kogo widać, czyli bohaterowie dzieła

  • Autor dzieła – Diego Velázquez. Namalował siebie przy ogromnych sztalugach. A kogo maluje? Nie daj się zwieść – wcale nie ten obraz, który tu widzisz, lecz królewską parę.
  • Filip IV z żoną, a raczej ich odbicie w lustrze. Tak naprawdę stoją tu, gdzie my stoimy, patrząc na obraz, czyli pozują artyście.
  • Mała dziewczynka (około pięcioletnia) to córka autentycznej królewskiej pary władającej w Hiszpanii. Z historii wiemy, że na imię miała Margarita i że po latach wyrosła na… cesarzową.
  • Tytułowe bohaterki, czyli panny dworskie (służące). Jedna podająca dzbanuszek przyszłej królowej, druga czekająca na rozkazy.
  • Karliczka i błazen (tak, to chłopczyk, nie dziewczynka). Ich zadaniem było rozbawianie rodziny królewskiej oraz przebywających na dworze gości.
  • Urzędnik królewski (szambelan). Pełni ważną funkcję – stojąc w otwartych drzwiach, zamyka przestrzeń obrazu.
  • Ksiądz i zakonnica (w tym czasie Hiszpania była najbardziej katolickim krajem w Europie).

 

Triki kompozycyjne

  • Światło – ciemność
    Obraz dzieli się jakby na pół. Góra ciemna (na reprodukcji prawie nie widać, że kryją się tam obrazy). W połowie wpada światło, które oświetla pierwszy plan.
  • Kadrowanie
    Gdyby obraz Velázqueza był fotografią, można by autorowi postawić zarzut nieumiejętnogo kadrowania. Po co tyle sufitu nad głowami bohaterów? Nic tu nie jest przypadkowe – poddajemy się iluzji, że wnętrze to ogromna przestrzeń i że prócz bohaterów pierwszoplanowych musimy szukać jeszcze czegoś w głębi.
  • Zabieg z lustrem
    Sprytny trik malarza. Na równi z widzami stoją król i królowa pozujący do obrazu. Możemy nawet wczuć się w ich role.
  • Zabieg ze sztalugą
    Równie dobrze dzieło to mogłoby się pojawić w temacie dotyczącym artysty. Wielka sztaluga podkreśla wielkość sztuki i dostojność jej twórcy.

 

Zadania egzaminacyjne

Pytanie o kanony dzieła
Ubiory oraz wnętrze są zgodne z kanonami mody:

A. dworskiej,
B. rycerskiej,
C. plebejskiej,
D. mieszczańskiej.

Odp. A.
Oczywiście to moda dworska, co podpowiada choćby tytuł dzieła.

Pytanie o cechy XVII-wiecznej mody

Postacie na obrazie ubrane są według wzorów obowiązujących w XVII-wiecznej modzie hiszpańskiej. Modę tę cechuje:

A. prostota,
B. surowość,
C. przepych,
D. skromność.

Odp. C.
Spójrz na te stroje, ozdoby we włosach, kokardy, pierścienie, falbanki. Bogactwo i przepych.

Pytanie o kompozycję obrazu

Otwarte drzwi, przy których stoi mężczyzna na schodach:

A. zamykają przestrzeń w głębi obrazu,
B. są tylko elementem wystroju pomieszczenia na obrazie,
C. skupiają uwagę wszystkich postaci namalowanych na obrazie,
D. pogłębiają przestrzeń, ukazując także to, co jest poza pomieszczeniem.

Odp. A.
To pytanie dość trudne, choć oczywiście metodą eliminacji można wskazać właściwą odpowiedź (najpierw wykluczamy
C. – nikt nie ogląda się do tyłu, potem
D. – za drzwiami nic nie widać, a także
B. – gdyby chodziło tylko o wystrój, po co stałby przy drzwiach mężczyzna?).

Pytanie o funkcję światła

Światło w obrazie:

A. oświetla równomiernie wszystkie postacie,
B. akcentuje jednakowo wszystkie przedmioty,
C. wyróżnia niektóre postacie kobiet i mężczyzn,
D. wydobywa z tła obrazy zawieszone na ścianach.

Odp. C.
Zwróćcie uwagę, że światło wydobywa się z okna po prawej stronie.