Metryczka dzieła

  • Tytuł: Powrót z cyklu Kamienie krzyczą
  • Autor: Bronisław Wojciech Linke (1906-1962); sygnował dzieła B W Linke
  • Narodowość: Polak
  • Rok powstania: 1946
  • Tematyka: historyczna z elementami fantastyki
  • Technika wykonania: rysunek tuszem
  • Wymiary: 20,5 x 24,5 cm
  • Muzeum, w którym można obejrzeć dzieło: własność prywatna

II wojna światowa była ogromną tragedią dla Polski i świata, a potem również inspiracją dla wielu artystów.

  • Wbrew tytułowi całego cyklu Kamienie krzyczą tutaj gruzy zniszczonej Warszawy nie wołają o pomstę do nieba za doznane krzywdy II wojny światowej. Nie śmierć, nie cierpienie wysuwa się tu na plan pierwszy, lecz ogromna nostalgia i przywiązanie, jakim darzą się ludzie i ich domy.
  • Mimo fantastycznego ujęcia domu widać też realizm dzieła – niemal kompletnie zburzone miasto, kikuty ocalałych ścian oraz autentyczne napisy na murach: „PAWIAK POMŚCIMY” i symbole walki z okupantem: charakterystyczna kotwica (Polska walcząca).
  • Kamienica jest spersonifikowana – przyjęła nie tylko ludzkie zachowanie, ale i wygląd. Twarz o rysach umęczonego człowieka. Włosy stworzone z żelaznych prętów, „potarganych” w nie-ładzie. Ramiona długie, poranione. Reszta „ciała” też świadczy o odniesionych ranach i ubóstwie.
  • Głównym bohaterem jest zrujnowany dom, który z matczyną czułością wita powracającego mieszkańca. Wyciąga ramiona, aby zamknąć człowieka w serdecznym uścisku. Warszawiak natomiast klęczy, płacząc ze szczęścia, gdyż prawdopodobnie nie przypuszczał, że uda mu się przetrwać wojnę i powrócić do domu.

 

Triki kompozycyjne

Czarno-biała ekspresja
Silne emocje najlepiej przedstawiać w sposób jasny i wyraźny. Dlatego autor posłużył się czarno-białym rysunkiem, jakby dokumentalną fotografią. Te surowe barwy najlepiej oddają przeżycia, które są udziałem nie tylko bohaterów, ale i samego artysty, gdy powracał po wojnie do zrujnowanej Warszawy. To dzieło jest symbolicznym wizerunkiem zniszczeń, ale i przetrwania stolicy.

Zadania egzaminacyjne

1. Pytanie o dom
Co i jak wita powracającego człowieka?

Sugerowana odp.:
Rodzinny dom z ogromną czułością wita ocalałego mieszkańca. Widać tu ogromne emocje: wzruszenie, płacz i miłość, które udzielają się bohaterom rysunku.

2. Jak przedstawiono dom?
Nazwij środek wyrazu, którym posłużyli się autor Tekstu III oraz autor obrazu Powrót w prezentacji domów.
Fragment Tekstu III (Ziele na kraterze Melchiora Wańkowicza):

„W czasie wojny Domeczek walczył zażarcie o życie. Wykurowany z ciężkich ran 1939 roku, w powstaniu swoim murem dał podstawę barykadzie na Dziennikarskiej, był jej częścią. Potrzaskany pociskami, bombami samolotowymi – trwał.”

Sugerowana odp.
Obaj autorzy, przedstawiając domy, posłużyli się uosobieniem (personifikacją, antropomorfizacją), czyli w przenośni nadali budynkom właściwości i cechy ludzkie (dom nazwany wielką literą Domeczkiem walczył, kurował się, trwał).