Część pierwsza

1. Twoim zadaniem jest oddzielenie twierdzeń prawdziwych od fałszywych. Przy każdym zdaniu zaznacz literę „P” (prawda) lub „F” (fałsz) albo wyrazy „tak” – „nie”. (25p.)

A. Zdanie „Ten mały chłopiec cofnął się do tyłu” jest poprawne. TAK NIE
B. Autorką „Roty” jest Maria Konopnicka. TAK NIE
C. Literacką Nagrodę Nobla otrzymali: Sienkiewicz, Reymont, Miłosz, Wałęsa i Szymborska. TAK NIE
D. Archaizmy to wyrazy nowo utworzone w naszym języku. TAK NIE
E. Wyrazy: „ręczniczek”, „zaręczyny”, „podręcznik” należą do tej samej rodziny. TAK NIE
F. Sędzia, Tadeusz, Zosia, Hrabia i Papkin to bohaterowie „Pana Tadeusza”. TAK NIE
G. „Akcja” to pojęcie węższe od słowa „fabuła”. TAK NIE
H. W zdaniu: „Palący wszedł do przedziału” podmiotem jest wyraz „palący”. TAK NIE
I. Wyrazy: „eksport” i „import” to synonimy. TAK NIE
J. W zdaniu: „Drzewa i krzewy wzięły się za ręce” występuje personifikacja. TAK NIE
K. Eliza Orzeszkowa, Bolesław Prus żyli w tej samej epoce. TAK NIE
L. Utwory: „Malarze”, „Jagnię i wilcy”, „Szczur i kot” są bajkami. TAK NIE
Ł. Wyróżniamy orzeczenia gramatyczne i imienne. TAK NIE
M. Epopeja jest gatunkiem epickim. TAK NIE
N. W wyrazie: „krakowski” może wystąpić uproszczenie spółgłoskowe. TAK NIE
O. Nazwy własne zawsze piszemy małą literą. TAK NIE
P. „Kakao”, „kiwi”, „salami” to rzeczowniki odmienne. TAK NIE
R. Książka Henryka Sienkiewicza pt. „W pustyni i w puszczy” jest powieścią historyczną. TAK NIE
S. „Bestseller” to: „książka ciesząca się największą poczytnością”. TAK NIE
T. Poprawnie możemy powiedzieć: „Nie mam przyjacieli” i „Tych źrebiąt nie wypuszczono na wolność”. TAK NIE
U. Wyraz: „krzew” ma dwie sylaby i cztery głoski. TAK NIE
W. W zdaniu: „To była pierwsza ważna sprawa w moim życiu” występuje jeden liczebnik porządkowy. TAK NIE
X. Gustaw Herling-Grudziński jest autorem „Innego świata”. TAK NIE
Y. Cytat: „Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim, / Moja droga Orszulo, tym zniknieniem swoim!” pochodzi z pieśni „Serce roście” Jana Kochanowskiego. TAK NIE
Z. Fabuła to cała treść utworu, obejmująca wszystkie elementy świata przedstawionego. TAK NIE

 

Część druga

2. Narrator opowiadania może być osobą relacjonującą zdarzenia w sposób obiektywny, ale może też wprowadzać narrację subiektywną. Wtedy ujawnia własne zdanie. Przyjmij, że jesteś narratorem, który opowiada o wydarzeniu, patrząc „z różnych punktów widzenia”. Wybierz jedną z prezentowanych poniżej propozycji i zapisz co najmniej dwa różne warianty narracji (wcielając się za każdym razem w inną postać). (10p.)

A. bójka między kolegami na przerwie; możliwi narratorzy: jeden z kolegów, dziewczyna, która przypadkowo została uderzona, nauczyciel.
B. ślub Agaty i Pawła; możliwi narratorzy: Paweł, Agata, ksiądz, była dziewczyna Pawła, matka Agaty.
C. napad na sklep jubilera; możliwi narratorzy: jeden ze złodziei, jubiler, przypadkowy przechodzień, policjant, klient.

3. Wyobraź sobie, że jesteś producentem mebli. Sprzedajesz komplety do jadalni, bibliotek, pokojów gościnnych. Rozwój Twojej firmy zależy od zdobywania nowych rynków zbytu. Wymyśl atrakcyjną w treści reklamę swojego produktu, którą mógłbyś zamieścić w najbardziej poczytnej gazecie. Pamiętaj, że Twoje ogłoszenie nie może przekraczać 7 zdań. (5p.)

4. Wybierz i podkreśl pojęcia charakterystyczne dla budowy rozprawki: (5p.)
dedukcja, esej, wniosek, ironia, dialog, hipoteza, argumentacja, peryfraza, teza, doświadczenie

5. Jakie formy wypowiedzi zastosowali Wasi koledzy? Domyśl się na podstawie tytułów: (4p.)
A. „Jeden dzień w Soplicowie”
B. „Wiosenna burza nad zamkiem Horeszków”
C. „Sam o sobie – jaki jestem?”
D. „Książka, której nie lubię”

6. Na podstawie rymowanki odgadnij nazwy muz i określ, jaką dziedziną zajmowała się każda z nich: (9p.)
Klio ( Me ( Ter ( Tal
Eu ( Er ( Ur ( Po ( Kal

7. Jak określisz ludzi, których wypowiedzi o sobie zamieszczamy niżej: (4p.)
A. Wciąż przeglądam się w lustrze i podziwiam swoje odbicie. Jestem piękny, silny i wspaniały. Wszyscy inni to brzydale i głupcy.
B. Lubię pomagać innym i nie oczekuję za to żadnych korzyści. Poświęcam się dla innych.
C. Nie znoszę dzielić się czymkolwiek z innymi. Wszystkie pieniądze gromadzę w skarbonce. Tak się cieszę na widok szeleszczących banknotów!
D. Pomagam artystom, ludziom sztuki, twórcom. Potrafię dostrzec prawdziwy talent i otoczyć go wszechstronną opieką.

8. Przekształć podane zdania złożone w zdania z imiesłowowym równoważnikiem: (3p.)
A. Kiedy stoimy nad jeziorem, mamy przed sobą wodę.
B. Czytaliśmy książkę, którą napisał znany alpinista.
C. Gdy wyszliśmy z lasu, odnaleźliśmy szlak.

9. Podane zdania z czasownikami w stronie czynnej zamień na stronę bierną: (3p.)
A. Jego psa otruli złodzieje.
B. Legia Warszawa pokonała Wisłę Kraków.
C. Krzysztof Kolumb odkrył Amerykę w 1492 roku.

10. Który z poniższych szeregów składa się z wyrazów, pozostających w związkach rządu? (1p.)
A. zielona piłka, gorzka tabletka, brzydka pogoda
B. idę tam, biegłem szybko, wyglądała zachwycająco
C. dom ojca, talerz zupy, córka Joli

11. Podane w nawiasach cyfry zastąp liczebnikami w odpowiednich formach gramatycznych: (5p.)

  • Na podwórku bawi się (7) dzieci.
  • (3) mężczyźni wybrali się na grzyby.
  • Tę bitwę wygraliśmy w (1523) roku.
  • Dla (35) chłopców odbyły się egzaminy.
  • Z (12) kobietami dyskutowaliśmy o podatkach.
  • Przyjechał już (2) tramwaj, potem (4) autobus, a ja wciąż na niego czekałam.
  • To była moja (1) wielka przygoda w życiu.
  • (100) ludziom zepsuły się komputery.
  • (159) uczestników zakończyło bieg.

12. Przekształć zdania z bajki „Słowik i szczygieł” Ignacego Krasickiego tak, by zamienić mowę niezależną na zależną: (2p.)
Rzekł szczygieł do słowika, który cicho siedział:
„Szkoda, że krótko śpiewasz”. Słowik odpowiedział:
„Co mi dała natura, wypełniam to wiernie.
Lepiej krótko, a dobrze, niż długo, a miernie”.

13. Uzupełnij zdania: (14p.)
G_eg_ółka usnęła, płynąc b_uchem do g_ry, lecz nagle zb_dził ją _óralny _uk fal. Wyszła z wody, po czym wsiadła na _uśtawkę, kt_ra wygięła się pod jej cię_arem tak, jakby wsiadła _orda malców. Wkr_tce, t_ęsąc się, _uśtawka zaczęła powoli wa_ać się w prawo i w lewo. G_eg_ółka nagle zauwa_yła prą_kowanego lisa ze zwi_niętą łapą, który wyłonił się zza k_aków. Wysiadła. –Tak się _ełpiłeś swoimi wyczynami – powiedziała – tymczasem tw_j _oroskop wskazuje na ry_łą orobę. – Jadłem właśnie k_rę na kempingu, kiedy p_ydybał mnie właściciel i post_elił z d_beltówki – sk_ywił się lis.
– Dobrze ci tak – ucieszyła się g_eg_ółka.

14. Który z podanych dwóch czasowników nadaje się jako uzupełnienie pierwszego zdania, a który drugiego? (8p.)

A. małpować, naśladować
* Trzeba … ludzi, którzy zdobyli sobie szacunek otoczenia i miłość najbliższych.
* Dlaczego najchętniej … obyczaje panujące za granicą i narażamy się na śmieszność?!

B. kobieta, paniusia
* Nawet w obecnych czasach … traktuje się gorzej niż mężczyzn.
* W sklepie jakaś … urządziła koszmarną awanturę!

C. czytać, sylabizować
* Nasz mały Jasio ledwie … poszczególne wyrazy.
* Na akademii pan Wąsacz … piękne wiersze.

D. płaczliwy, smutny
* Emilka jest … z natury.
* Niektóre … melodie zastały skomponowane przez Chopina.

15. Podane zdanie podziel na zdania składowe, określ je, a następnie wykonaj wykres graficzny: (4p.)
Wysokie domy, które przetrwały ostatnie trzęsienie ziemi, mogą być wizytówką miasta, jeżeli zostaną na czas wyremontowane.

Część trzecia

Przeczytaj uważnie poniższy tekst, bowiem niektóre pytania będą się do niego odnosiły.

Kicz. Termin wprowadzony w Monachium w 2. poł. XIX w. na oznaczenie niedbale wykonywanych, niedoskonałych produktów, dzieł. Zastępowano go określeniami: szmira, tandeta, chałtura; w odniesieniu do sztuki niskiej jakości – powielanej masowo dla mało wybrednych, bezkrytycznych odbiorców, bazującej na konwencjach i stereotypach. Z kolei Encyklopedia Brockhausa kiczem zwie sztukę nieprawdziwą, zastępującą „piękno przez gładkość, uczuciowość przez czułostkowość, wielkość przez pustą pozę lub beztreściowy patos”. Kicz wiąże się więc z naśladownictwem, pretensjonalnością, uproszczeniem, efekciarstwem, sztucznością, fałszem. Kicz literacki przenosi w krainę marzeń i korzysta z tanich, ozdobnych efektów. W tekstach popularnych masowy odbiorca otrzymuje szczęście przy minimum wysiłku. Wybrana książka to możliwość rozrywki, niezwykła fabuła, szczęśliwy finał i okazja do wzruszeń. Bohaterowie to wzorce szlachetności, czułości, męstwa i odwagi. To kolejne wcielenia mitu Kopciuszka i księcia, mitu herosa i pięknej dziewicy. Ich miłość napotyka na przeszkody, ale zawsze zwycięża. Nazwisko pisarza (Courthis-Mahlerowa – królowa kiczu), siła reklamy („harlequin – to ogrody miłości”) i masowość serii kuszą odbiorców. Piąty czy dziesiąty z rzędu kicz zabija jednak wrażliwość, ośmiesza propagowane wartości, tępi wyobraźnię. W potoku schematycznych dialogów, stereotypowych wizerunków, jednakowych gestów i zachowań gubi się i dzieło literackie, i przeżycie stanowiące jego nieodłączny atrybut. Pojawia się wtórność i banał.
„Słownik literatury popularnej”

16. Jakimi odpowiednikami słowa „kicz” posłużyli się autorzy tekstu? Zapisz trzy określenia. (3p.)

17. Termin kicz jest: (1p.)
A. nacechowany pozytywnie
B. nacechowany negatywnie
C. obojętny uczuciowo
D. zabawny, śmieszny

18. Która z poniższych informacji na temat kiczu jest nieprawdziwa? (1p.)
A. posługuje się schematami, stereotypami
B. jest sztuką przeznaczoną dla masowego odbiorcy
C. stwarza namiastkę ideałów
D. rozwija wyobraźnię i wrażliwość
E. usiłuje tanim kosztem wzbudzić wzruszenie

19. Który z poniższych wytworów nie mógłby, według Ciebie, być kiczem? (1p.)
A. galanteria jarmarczna, np. makatka z łabędziem pływającym po stawie, aniołek z gipsu
B. dewocjonalia w miejscu pielgrzymkowego kultu, np. breloczek z wizerunkiem papieża, obrazek
C. rzeźbione figurki, sprzedawane na placu targowym
D. obrazy Jana Matejki i Maksymiliana Gierymskiego

20. Jakie schematyczne wątki i stereotypy określamy mianem kiczu? Wymień co najmniej dwa. (2p.)

21. Kicz jest elementem kultury popularnej, masowej, przeznaczonej dla odbiorców przeciętnych, nawet niewykształconych. Spróbuj wymienić trzy tytuły filmów oraz trzy nazwiska twórców książek zaliczanych do tej kultury. (6p.)

22. Dlaczego kicz wypiera obecnie kulturę elitarną, wysoką? Napisz kilka zdań na ten temat. (5p.)

23. Hasła „kicz” należy szukać najpewniej w: (1p.)
A. „Leksykonie lektur szkolnych”
B. „Słowniku literatury popularnej”
C. „Słowniku Frazeologicznym Języka Polskiego”
D. „Szkolnym Słowniku Trudności Języka Polskiego”

 

Odpowiedzi:

Część pierwsza

1. Test 25 zdań:
A. Fałsz (nie możemy cofnąć się do przodu, więc wystarczy powiedzieć cofnął się albo zrobił krok do tyłu).
B. Prawda.
C. Fałsz (Lech Wałęsa nie otrzymał Literackiej Nagrody Nobla, lecz Pokojową).
D. Fałsz (archaizmy to wyrazy stare, wychodzące z obiegu, natomiast wyrazy nowo powstałe w języku nazywamy neologizmami).
E. Prawda (wszystkie mają wspólny rdzeń: „ręcz”, pochodzący od słowa „ręka” – „ręk”, a w rdzeniu zachodzi oboczność: k:cz).
F. Fałsz (Papkin jest jednym z bohaterów „Zemsty” Aleksandra Fredry).
G. Prawda.
H. Prawda.
I. Fałsz (synonimy to wyrazy bliskoznaczne, natomiast „eksport” i „import” oznaczają „wywóz” i „przywóz” – są więc antonimami, czyli słowami przeciwstawnymi).
J. Prawda (personifikacja, czyli uosobienie, polega na przypisywaniu martwym przedmiotom i przyrodzie cech ludzkich, nie mylić z ożywieniem, które po prostu ożywia przedmioty).
K. Prawda (pozytywizm).
L. Prawda (napisał je Ignacy Krasicki).
Ł. Fałsz (orzeczenie może być czasownikowe i imienne, gramatyczny może być podmiot).
M. Prawda (przypomnijcie sobie „Pana Tadeusza”).
N. Prawda (w zbitce spółgłosek „-wsk-” jedna może być w trakcie niedokładnej wymowy opuszczana i czytamy: „krakoski”).
O. Fałsz (nazwy własne piszemy zawsze wielkimi literami).
P. Fałsz! (to rzeczowniki, które nie odmieniają się przez przypadki!).
R. Fałsz (czytamy o przygodach Stasia i Nel, więc utwór można określać jako przygodowy, podróżniczy).
S. Prawda.
T. Fałsz (powiemy: „Nie mam przyjaciół”).
U. Fałsz (ma jedną sylabę i cztery głoski).
W. Prawda („pierwsza”).
X. Prawda.
Y. Fałsz (cytat pochodzi oczywiście z „Trenów” Jana Kochanowskiego).
Z. Prawda (najwęższym pojęciem jest „zdarzenie”, potem w kolejności: „wątek”, „akcja” i „fabuła”).

Część druga

2. A
Możemy spojrzeć na wydarzenie oczami jednego z uczestników, Olka: Od dawna nie dostałem takiego lania. Marcin podszedł do mnie na przerwie i popchnął znienacka. Gdy spytałem, o co chodzi, popatrzył drwiąco: „Dobrze wiesz, fajtłapo. Przez ciebie drużyna nie weszła do finału”. Był zły. Wiedziałem, że zaraz uderzy. I stało się. Cios okazał się tak silny, że świat zawirował mi przed oczami. Upadłbym, gdyby nie przechodząca obok dziewczyna, na którą spadłem całą siłą uderzenia. Szczęście, że się tam znalazła, bo inaczej rozbiłbym głowę o kaloryfer albo podłogę…
A gdybyście oglądali zdarzenie z punktu widzenia dziewczyny? Posłuchajmy: Pokłóciłam się z Aśką. Co ona sobie wyobraża! Mówiła, że z Piotrkiem nie ma sensu chodzić, że tylko ośmieszę się przed klasą. I co? Idę korytarzem i widzę parę przytulonych do siebie gołąbków. Oczywiście Aśka i Piotr. Nogi się pode mną ugięły. Chciałam przejść niezauważona, cicho, jak myszka. Nie udało się. Nagle poczułam, że wpada na mnie jakieś wielkie cielsko i przewraca na parkiet. Straciłam równowagę, ale na szczęście zdążyłam chwycić się kaloryfera, więc tylko rzuciło mnie na kolana. Uff! To był Olek. Oczywiście! Ten mały fajtłapa! W dodatku stał nad nim nasz klasowy osiłek, Marcin z zadowoloną miną. Najgorsze, że Aśka z Piotrkiem odwrócili jak na komendę głowy w naszą stronę.
B.
Popatrzmy na uroczystość oczami byłej dziewczyny Pawła: Tego dnia nie zapomnę do końca życia. Zawsze, gdy myślałam o ślubie, widziałam siebie w długiej, białej sukni, kroczącą przez kościół. Przy moim boku szedł oczywiście Paweł w czarnym smokingu. Teraz, na jawie, miałam przed sobą podobną scenę. Tylko obok mojego ukochanego Pawła szedł w białej sukni ktoś inny. Agata. Moja najlepsza przyjaciółka. Była przyjaciółka, która pękała pewnie z dumy na myśl, że udało jej się odebrać mi kogoś, kogo naprawdę kochałam. Nie mogłam patrzeć na ten ślub, a jednak patrzyłam i słuchałam słów małżeńskiej przysięgi. O tym, że będzie jej wierny i nie opuści aż do śmierci… Teraz niech narratorem będzie Agata: Stoimy z Pawłem w przedsionku kościoła, ale z przejęcia nawet nie czuję chłodu. Dookoła kręci się mnóstwo osób, których w ogóle nie znam. Podbiega jakaś pani z kwiatami i całuje mnie serdecznie. To pewnie ciocia Zosia, daleka kuzynka mamy Pawła. Mój najdroższy Pawełek też jest niespokojny, ale co chwilę chwyta mnie za rękę i mocno ściska. Nasza miłość wyrosła nagle, zupełnie niespodziewanie. Paweł był chłopakiem mojej najlepszej przyjaciółki, Marzeny, ale, pewnego dnia, Marzena poznała nas ze sobą. Zresztą Paweł nigdy by się z nią nie ożenił. Myślę, że dopiero teraz czuje się naprawdę szczęśliwy. Ruszamy do ołtarza, organista gra weselnego marsza.
C.
Narratorem jest tu policjant: Kończyłem obchód terenu, gdy z oddali dobiegły mnie jakieś krzyki. Pobiegłem w tamtym kierunku. Za rogiem, przed sklepem jubilera zauważyłem dwóch wysokich ludzi w czarnych kominiarkach na głowach. Właśnie wybiegali ze sklepu z dużymi torbami w rękach. Od razu pomyślałem, że to napad, więc odbezpieczyłem pistolet i ruszyłem za nimi. Niestety okazali się szybsi. Rozbiegli się w przeciwne strony, a po chwili zza zakrętu wyjechał samochód. Jechał z dużą szybkością, więc pewnie siedzieli w nim bandyci.
A teraz opowiada jubiler: Dochodziła godzina 19, więc zamierzałem już zamknąć sklep, kiedy nagle wpadło do środka dwóch zamaskowanych mężczyzn. Wymachiwali groźnie pistoletami i krzyczeli, że to napad. Kazali wyciągnąć pieniądze z kasy. A potem uciekli. Przez okno widziałem, że jakiś przypadkowy policjant próbował ich gonić…
Spojrzenie z różnych punktów widzenia wzbogaca pracę, dlatego przed pisaniem zawsze warto zastanowić się nad tym, z jakiego punktu widzenia poprowadzimy narrację, co w danym przypadku będą przeżywać bohaterowie, jakie środki zastosować (np. duża ilość czasowników w opisie sytuacji, a przymiotników w opisie krajobrazu).
3.
WYTWÓRNIA MEBLI „CZTERY KĄTY I PIEC PIĄTY”

  • Z naszymi meblami każdy wieczór prawdziwym relaksem!
  • Geometryczne kształty, pluszowe obicia, tanie i wygodne.
  • Przestaniesz siedzieć jak na szpilkach, założysz różowe okulary i NA KANAPIE zaczniesz marzyć o niebieskich migdałach.
  • Jerzy Kowalik 20–637 Ostępkowo, ul. Słoneczna 5, tel. 274 – 935

4. dedukcja, wniosek, hipoteza, argumentacja, teza
Jak piszemy rozprawkę?
Najpierw trzeba postawić tezę (albo hipotezę), potem udowodnić ją odpowiednio dobranymi argumentami, na końcu – przedstawić wnioski z naszego rozumowania. Jednak nawet najlepsza teoria nie zastąpi praktyki, warto więc rozprawkę poćwiczyć, np. spróbujcie uzasadnić argumentami, że: „Czterolistna koniczynka nie przynosi szczęścia”, „Czarny kot, który przejdzie nam drogę – to nieszczęście murowane!”, a „Bez kominiarza – szczęście się nie zdarza”.
5.
A. opowiadanie,
B. opis burzy,
C. autocharakterystyka,
D. recenzja.
Każdy temat wymaga innej formy. Nie można więc tworzyć samych opowiadań. Pamiętajcie też, że nawet w jednym wypracowaniu mieszczą się elementy różnych form wypowiedzi. Opis może przeplatać się z opowiadaniem. W recenzji opis, streszczenie i charakterystyka mogą spotkać się z elementami rozprawki (argumentowanie i ocena). Rzadko zdarza się forma idealnie czysta, z niczym nie pomieszana.

6. Oto poszczególne muzy:

  • Klio – muza historii,
  • Melpomena – muza tragedii, przedstawiana z maską tragiczną,
  • Terpsychora – muza tańca,
  • Talia – muza komedii,
  • Euterpe – muza pieśni lirycznej,
  • Erato – muza miłosnej poezji i muzyki,
  • Urania – muza astronomii,
  • Polihymnia – muza sakralnej pieśni chóralnej,
  • Kaliope – muza poezji epickiej.

Greckie muzy stały się natchnieniem dla wielu pisarzy i poetów. Im i Apollinowi poświęcony był Parnas – siedziba poezji i muzyki (choć muzy kojarzono też z Helikonem). U jego stóp Apollo założył przybytek swojej wyroczni – Delfy. A z muzami można połączyć też muzeum, czyli miejsce poświęcone sztuce lub nauce.
7.
A. narcyz
B. altruista
C. skąpiec (chciwiec)
D. mecenas
Gdy słyszę słowo „skąpiec”, od razu przypominam sobie bohatera komedii Moliera, „Skąpiec”, Harpagona, który swoje złoto przechowywał pieczołowicie w szkatułce. Od czasu premiery sztuki to on stał się symbolem skąpstwa i obłudy. Zachowywał się okropnie, ale bywał zabawny i momentami rozbrajający. Z kolei dzięki mecenasom biedni artyści mogli całkiem dobrze egzystować. Wspaniałych altruistów przedstawia nam Stefan Żeromski. Przypomnijcie sobie działalność Stasi Bozowskiej. Piękny przykład bezinteresownego poświęcenia poznacie też, czytając powieść „Ludzie bezdomni”.

8.
A. Stojąc nad jeziorem, mamy przed sobą wodę.
B. Czytaliśmy książkę, napisaną przez znanego alpinistę.
C. Wyszedłszy z lasu, odnaleźliśmy szlak.
Przekształcając zdania, używamy imiesłowów przymiotnikowych lub przysłówkowych. Imiesłowy przysłówkowe uprzednie, zakończone są na -łszy (piszemy zawsze po spółgłoskach, np. wyszedłszy) oraz na -wszy, (piszemy po samogłoskach, np. powiedziawszy).

9.
A. Jego pies został otruty przez złodziei.
B. Wisła Kraków została pokonana przez Legię Warszawa.
C. Ameryka została odkryta przez Krzysztofa Kolumba w 1492 roku.
Dla odmiany strony czasownika, a są trzy: czynna, bierna i zwrotna. W stronie czynnej podmiot działa sam: mówi, śpiewa, czesze, truje, pokonuje itd. W stronie biernej podmiot ulega wykonywanej czynności, czyli jest czesany, jest bity, jest pokonywany (zawsze występują dwa wyrazy: czasownik „być” lub „zostać” w formie osobowej + przeważnie imiesłów). W stronie zwrotnej mamy zaimek zwrotny „się”, np. czesze się.

10. C
Związki rządu, zgody i przynależności trzeba powtarzać aż do skutku, to znaczy do pełnego zapamiętania reguł i przykładów. Nie jest to trudne, warto jednak dobrze poćwiczyć.

11.

  • Na podwórku bawi się siedmioro dzieci.
  • Trzej mężczyźni wybrali się na grzyby.
  • Tę bitwę wygraliśmy w tysiąc pięćset dwudziestym trzecim roku.
  • Dla trzydziestu pięciu chłopców odbyły się egzaminy.
  • Z dwunastoma kobietami dyskutowaliśmy o podatkach.
  • Przyjechał już drugi tramwaj, potem czwarty autobus, a ja wciąż na niego czekałam.
  • To była moja pierwsza wielka przygoda w życiu.
  • Stu ludziom zepsuły się komputery.
  • Stu pięćdziesięciu dziewięciu uczestników zakończyło bieg.

Łatwiej z liczebnikami porządkowymi, mówimy: pierwszy, drugi, dziesiąty. Tam, gdzie występują „wielkie”, czterocyfrowe liczby – najłatwiej odmieniać tylko dziesiątki i jednostki. Resztę (setki, tysiące zostawiamy bez zmian).
12.
Szczygieł zauważył słowika i z żalem stwierdził, że nie potrafi on długo śpiewać (można inaczej: „Szczygłowi zrobiło się żal słowika, który zbyt krótko śpiewał.” albo: „Szczygieł powiedział słowikowi, że śpiewa zbyt krótko”). Słowik odparł, że wypełnia wiernie to, co dała mu natura. Stwierdził, że lepiej jest śpiewać krótko, ale dobrze, niż długo, a miernie.
Ubolewania szczygła nad pięknym słowiczym śpiewem były z pewnością złośliwe! Tak to bywa, gdy ktoś komuś zazdrości. Dosłowne przytoczenia wypowiedzi (cytaty), noszące nazwę mowy niezależnej spotykamy często w utworach literackich. Zamiana ich na mowę zależną (omówienie w formie sprawozdawczej, relacjonującej) odbywa się na zasadzie budowania zdań podrzędnych ze spójnikami „że”, „żeby”. Taką mowę cechuje raczej sztywność, ponieważ nie oddaje ona charakterystycznych cech stylu, języka danej osoby. Przeważnie opuszczamy w niej wyrazy nadające wypowiedzi ton emocjonalny, wykrzykniki, pomijamy cechy gwarowe.
13.
Gżegżółka usnęła, płynąc brzuchem do góry, lecz nagle zbudził ją chóralny huk fal. Wyszła z wody, po czym wsiadła na huśtawkę, która wygięła się pod jej ciężarem tak, jakby wsiadła horda malców. Wkrótce, trzęsąc się, huśtawka zaczęła powoli wahać się w prawo i w lewo. Gżegżółka nagle zauważyła prążkowanego lisa ze zwichniętą łapą, który wyłonił się zza krzaków. Wysiadła. – Tak się chełpiłeś swoimi wyczynami – powiedziała – tymczasem twój horoskop wskazuje na rychłą chorobę. – Jadłem właśnie kurę na kempingu, kiedy przydybał mnie właściciel i postrzelił z dubeltówki – skrzywił się lis. – Dobrze ci tak – ucieszyła się gżegżółka.
Tym z Was, którym ortografia umyka z głowy, proponuję przyjrzenie się następującym pozycjom książkowym: Anna i Józef Częścikowie „Ortografia co do głowy trafia” i Marianna Irena Kwiecień „Uczę się ortografii”.
14.
A. Trzeba naśladować ludzi, którzy zdobyli sobie szacunek otoczenia i miłość najbliższych. Dlaczego najchętniej małpujemy obyczaje panujące za granicą i narażamy się na śmieszność?!
B. Nawet w obecnych czasach kobiety traktuje się gorzej niż mężczyzn. W sklepie jakaś paniusia urządziła koszmarną awanturę!
C. Nasz mały Jasio ledwie sylabizuje poszczególne wyrazy. Na akademii pan Wąsacz czyta piękne wiersze.
D. Emilka jest płaczliwa z natury. Niektóre smutne melodie zostały skomponowane przez Chopina.
W języku jest wiele par wyrazów mających to samo znaczenie, a różniących się tylko tym, że jeden z nich jest neutralny, a drugi wyraża konkretny (pozytywny lub negatywny) stosunek do rzeczywistości. „Powolny” to nie „ślamazarny”, „mówi” – to nie to samo co „gada”, „grupa” jest czymś innym niż „klika”. Trudność może nam sprawić tylko zastosowanie tej wiedzy, a trzeba tu zdać się nie na reguły, lecz na wyczucie językowe.

15. Wysokie domy (1a), które przetrwały ostatnie trzęsienie ziemi (2), mogą być wizytówką miasta (1b), jeżeli zostaną na czas wyremontowane (3). Zdanie 1(a – b) jest zdaniem głównym, nadrzędnym w stosunku do pozostałych, zdanie 2 – jest zdaniem podrzędnym przydawkowym (pytanie: jakie? które?), natomiast zdanie 3 – podrzędnym okolicznikowym warunku (pytanie: pod jakim warunkiem?). Przypatrzmy się wykresowi:

—1a—— ——1b——
: : :
—2—— —3——
Jak widać – podmiot zdania 1 oddzielono od orzeczenia zdaniem wtrąconym (przydawkowym). Na egzaminach właśnie taki typ zdania możecie spotkać, jak również wszelkie inne typy „haczyków”, np. zdanie z imiesłowowym równoważnikiem. Tu nie ma reguł, więc każde zdanie należy dokładnie analizować, stawiać pytania, szukać podmiotu i orzeczenia. Wykres rysujemy dopiero na końcu.

16. szmira, tandeta, chałtura
Wystarczy uważnie czytać tekst, by wiedzieć, jakimi epitetami autorzy określają kicz. Zawsze można też powiedzieć bardziej elegancko: „sztuka nie najwyższych lotów”, „kultura masowa”. Pojęcie obejmuje nie tylko architekturę, malarstwo, rzeźbę, ale też sztukę użytkową i, co najgorsze, teksty literackie oraz filmy.

17. B
Tak! Niektórzy uczeni, twórcy, publicyści są bardzo wrogo nastawieni do kiczu, ponieważ jego funkcja sprowadza się tylko do rozrywki i sprzyjania tandetnym gustom przeciętnych odbiorców.

18. D
Wnioskowaliście na podstawie tekstu? Doskonale! Kolejny oglądany przez nas kicz zabija wrażliwość, ale warto pamiętać, że obok kiczu płytkiego i prymitywnego istnieje kicz świadomy – zamierzony przez twórców. Prowokacja artystyczna na pograniczu dobrego i złego smaku staje się również domeną kultury wysokiej.

19. D
Łatwe, prawda? Polecenie wymaga od Was zastanowienia się nad tym, w jaki sposób ocenić, co należy do kultury wysokiej, a co do popularnej, kiczowatej. Z pewnością tym wyróżnikiem będą wartości: estetyczne, moralne, poznawcze, patriotyczne, światopoglądowe. Jeśli dzieło nas tylko bawi lub wzrusza, zapewne stanowi element kultury masowej.

20.
Niech będzie wątek miłosny. Dziewczynka typu „brzydkie kaczątko” albo „Kopciuszek” (jak kto woli) spotyka królewicza z bajki. Ich uczucie napotyka na przeszkody (zła macocha, różnice społeczne), ale zawsze dobro zwycięża (happy end). Drugi – to schemat typu „zabili go i uciekł”, w którym dzielny wzór szlachetności i męstwa pokonuje wszystkie przeszkody i osiąga cel (przypomnijcie sobie „Terminatora” lub „Batmana”).
Podobnych schematów jest wiele. Ich osią centralną może być przygoda – wojenna, historyczna, kryminalna, a bohaterem może być np. uroczy przestępca w stylu Arsena Lupina. Bohaterami romansów bywają też mężczyźni typu „rekin finansjery” – niezwykle bogaci i przystojni, którzy potrafią dostrzec piękną, aczkolwiek ubogą kobietę. Dla niej zrezygnują ze wszystkiego (jak to w powieściach „Harlequina” bywa).

21.
„Działa Nawarony”, „Pretty Woman”, „Francuski pocałunek”, ale mogą być też seriale typu „Dynastia”, „Święty”, „Szansa na sukces”, „Życie na gorąco”. Twórcy: Raymond Chandler, Agata Christie, Barbara Cartland, Robert Ludlum, Fryderyk Forsythe.
Gatunki preferowane przez tego rodzaju kulturę to powieść kryminalna, sensacyjna, romanse, komiksy, a w filmie telenowele, w Polsce głównie wenezuelskie, argentyńskie czy brazylijskie.

22.
Kicz jest prosty w odbiorze, dostępny dla każdego przeciętnego człowieka. Przekazuje treści lekkie, łatwe i przyjemne, a my, zmęczeni codzienną szarzyzną, chętnie sięgamy po kulturę rozrywkową. Potrzebujemy czegoś, co oderwie nas od problemów, stresów zawodowych i osobistych. Uciekamy w kolorowy świat fantastycznych marzeń o prawdziwej miłości, pragniemy obejrzeć coś, co kończy się szczęśliwie.
Dodać możecie, że niektórzy nie są przygotowani do odbioru arcydzieł, wytworów kultury wysokiej. Dlaczego? Wymaga ona pewnego poziomu intelektualnego, zaangażowania, trudniej ją przyswoić.

23. B
Wystarczy tylko pomyśleć! Słowo: „kicz” jest elementem kultury popularnej, więc najpewniej wyjaśnienie znajdziemy w „Słowniku Literatury Popularnej”.

A teraz obliczamy:

122 – 120 celująca
119 – 106 bardzo dobra
105 – 91 dobra
90 – 68 dostateczna
67 – 46 dopuszczająca
45 – 0 niedostateczna

 

Zobacz: