Iliada została stworzona na kanwie mitu o jabłku niezgody i dotyczy wydarzeń związanych z wojną trojańską. Eris – bogini niezgody, rzuciła na stół jabłko z napisem „Dla najpiękniejszej”. Trzy boginie: Hera, Atena i Afrodyta, poprosiły Parysa o rozstrzygnięcie sporu, której z nich należy to jabłko przyznać. Parys wybrał Afrodytę, gdyż bogini obiecała mu miłość najpiękniejszej na ziemi kobiety – Heleny. W konsekwencji Afrodyta pomogła Parysowi porwać Helenę do Troi (Parys był synem króla Troi – Priama), a Achajowie pod wodzą Menelaosa, męża Heleny, zaatakowali Troję. Tak rozpoczęła się słynna wojna trojańska, która jest tematem Iliady – czyli księgi o Ilionie (tzn. o Troi). Wojna trwała 10 lat, a Iliada opisuje 49 dni ostatniego roku.

Tytuł epopei Homera jest nieco mylący. Sugeruje, że utwór odtwarza przebieg wojny trojańskiej, która trwała 10 lat. Tymczasem mamy tu do czynienia z fabułą dotyczącą jedynie epizodu z ostatniego roku tej wojny. Iliada jest opowieścią o gniewie Achillesa (gniew, bogini opiewaj Achilla – tak rozpoczyna się utwór), o wielkiej, niszczącej sile zemsty, o pasji, wściekłości. Gniew ten ustał dopiero na widok rozpaczy starego Priama. Bardziej pasowałby tutaj tytuł Achilleida, bo Achilles jest centralną postacią eposu.

Ostatniego roku wojny w obozie Achajów miał miejsce następujący incydent: Agamemnon, wódz grecki, odebrał Achillesowi brankę – piękną Bryzeidę. Achilles, wpadł w gniew i zabrał swoje wojska z pola bitwy. Troja zaczęła zwyciężać. Zginął Patroklos, najbliższy przyjaciel Achillesa, co tak rozsierdziło wodza, że powrócił i w pojedynku zabił Hektora – syna króla Troi (brata Parysa). Zwłoki Hektora zostały zbezczeszczone, ale na prośbę zbolałego ojca – króla Priama – Achilles je oddał.

Całość dzieła zamyka opis pogrzebu Hektora, ale ponieważ epos opowiada znane dzieje, wiemy, że Grecy zdobędą Troję dzięki podstępowi Odyseusza z koniem trojańskim. Z płonącego miasta ucieknie tylko Eneasz – to stanie się przyczynkiem do Wergiliuszowej Eneidy. Natomiast powrót Odysa do domu, do Itaki, wykorzysta jeszcze sam Homer, pisząc Odyseję. Treść Iliady jest zatem pełna tematów wojennych i bohaterskich.

Główne wydarzenia to:

  • spór Achillesa z Agamemnonem o brankę Bryzeidę,
  • powrót Achillesa na pole walki po śmierci przyjaciela Patroklosa, którego zabił Hektor,
  • pojedynek Achillesa z Hektorem (drugim synem Priama).

W wojnie biorą udział także bogowie.

  • Na prośbę Tetydy Zeus pomaga Troi, kolejność sukcesów zmienia się w zależności od przychylności bogów.
  • Atena pomaga Achillesowi, który zwycięża Hektora i znieważa jego zwłoki.
  • Całość dzieła zamyka opis pogrzebu Hektora, ale ponieważ epos opowiada znaną historię, wiemy, że Grecy zdobędą Troję dzięki podstępowi Odyseusza z koniem trojańskim.
  • Z płonącego miasta ucieknie tylko Eneasz – to stanie się przyczynkiem do Wergiliuszowej Eneidy.
  • Natomiast powrót Odysa do domu, do Itaki, wykorzysta jeszcze sam Homer, pisząc Odyseję.

Kulisy wydarzeń trojańskich

  • Achilles – zginął ugodzony strzałą Parysa w jedyne swoje słabe miejsce – piętę.
  • Zginął również od strzały Parys, gdy wybrał się na wypad poza miasto.
  • Król Priam zginął podczas tej strasznej nocy, gdy oddział Achajów wydarł się z wnętrza konia, by zniszczyć miasto.
  • Jego żonę Hekubę przyznano Odysowi, lecz okazała się tak nieznośna, że kazano ją zgładzić.

Co zaś stało się z Heleną?

Złośliwe języki mówią, że piękna kobieta zawsze sobie poradzi, a legenda głosi, że nie było piękniejszej i bardziej wzbudzającej męskie pożądania kobiety od Heleny. Zresztą – różnie przedstawiają ją wersje, a najmniej prawdopodobny wydaje się tu wizerunek wiernej żony Menelaosa, porwanej i zhańbionej przez Parysa. Realniejsza wersja głosi, że kochanków związało wielkie uczucie i pożądanie, razem uciekli z dworu Menelaosa (Helena pozostawiła tam czwórkę dzieci), w Troi wzięli ślub i w ciągu lat dziewięciu powiła Parysowi następną czwórkę. Po śmierci królewicza zaczęła ponoć spiskować (mówią, że Eneasz – jedyny, który przeżył i Antenor – wzór patriotyzmu według Kochanowskiego – byli uczestnikami spisku i konszachtów z wrogiem). W każdym razie – przywitała w Troi swojego męża Menelaosa czule, a ów nie oparł się wdziękom upragnionej kobiety. Zabrał żonę do Sparty, rozgłosili wieść o jej wierności, a nawet ucieczce ze szponów Parysa, wróciła zatem do roli królowej, intrygowała i uwodziła mężczyzn. Przez to zginęła – już jako wdowa po Menelaosie. Zesłana na wyspę Rodos, próbowała uwieść gospodarza domu, co skończyło się przykro: gospodyni powiesiła piękną niegdyś, dziś starą Helenę na pierwszym drzewie. Smutny był więc koniec kobiety, którą oskarżono o wywołanie strasznej wojny i upadek Troi. Czy tak było? Czy była tylko pretekstem?

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

Mit

Iliada Homera

Iliada – pytania i odpowiedzi

Iliada na egzaminie

Czy Iliada jest dziełem przebrzmiałym? W czym poszukiwać jej wartości?

Iliada – praca domowa

Przykłady rycerza starożytnego na podstawie Iliady Homera

Jaki wzorzec rycerza proponuje Iliada Homera? Odwołaj się do przykładów postaci z eposu.

Iliada do prac pisemnych

Porównaj wzorzec rycerza średniowiecznego i antycznego