Wymień znane Ci nawiązania do eposu homeryckiego w późniejszych epokach.

Wymień znane Ci nawiązania do eposu homeryckiego w późniejszych epokach.

Wstęp

Co to jest epos homerycki?
Epos, nazywany też epopeją albo poematem heroicznym, był aż do czasów powstania powieści podstawowym i dominującym gatunkiem epickim. Najstarszymi eposami są dzieła literatury starożytnego Wschodu: babiloński Gilgamesz z III wieku p.n.e., indyjskie Mahabharata z IV wieku p.n.e. i Ramajana z II wieku p.n.e. Najbardziej znanymi eposami są natomiast utwory powstałe w starożytnej Grecji – napisane przez Homera w VIII wieku p.n.e. Iliada i Odyseja, a także rzymska Eneida.

Eposy były to zwykle rozbudowane, wierszowane utwory ukazujące dzieje bohaterów legendarnych lub historycznych na tle wydarzeń przełomowych dla danej społeczności. Cechami charakterystycznymi eposu są także: jednoczesność dwóch fabuł – jednej toczącej się w świecie ludzi i drugiej, toczącej się w świecie bogów, mającej wpływ na pierwszą. W eposie występuje obiektywny i wszechwiedzący narrator. Opisy cechuje realizm i szczegółowość. Bardzo bogate tło obyczajowe.

Rozwiń

Nawiązania do eposu homeryckiego:

Średniowiecze

Wśród literatury średniowiecznej możemy odnaleźć wiele eposów powstałych pod wpływem lokalnych podań różnych narodów. Wymienić należy:

• angielski epicki cykl Opowieści o królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu,
• francuskie chansons de geste – pieś­ni o czynach, w tym słynną Pieśń o Rolandzie,
• niemiecką Pieśń o Nibelungach,
• ruskie Słowo o wyprawie Igora,
• a także włoski epos narodowy – Boską Komedię Dantego Alighieri.

Renesans

Właśnie w tej epoce najwyraźniej odrodził się powstały w antyku gatunek. Dla eposu renesansowego było charakterystyczne ograniczenie roli świata pozaziemskiego (w starożytności stanowili go bogowie) i korzystanie z fantastyki, cudowności i awanturniczości czerpanej z romansu.
Epos ukształtowany w tej epoce nazywamy eposem rycersko-fantastycznym. Czym różnił się od starożytnego? Przede wszystkim gatunek ten ograniczał liczbę występujących w utworze postaci i wydarzeń mitologicznych. Wprowadzał także elementy fantastyki, cudowności, awanturniczości. Najwybitniejszymi utworami tego typu są:

• Orland szalony Ludovica Ariosta – prawdopodobnie najczęściej czytane dzieło renesansu włoskiego, opis wojen rycerskich z czasów karolińskich, ubarwiony wątkiem miłosnym – wielką, wręcz chorobliwą, nieodwzajemnioną miłością głównego bohatera do pięknej Angeliki.
• Jerozolima wyzwolona Torquata Tassa. Tasso chciał napisać, wzorując się na Homerze, chrześcijański epos opowiadający o pierwszej wyprawie ­krzyżowej.

Barok

Choć gatunek ten ukształtował się w dobie renesansu, największe dzieła powstały w baroku.

• Należy zwrócić uwagę na oparty na motywach biblijnych epos religijno-filozoficzny Johna Miltona Raj utracony.
• W Polsce w tym czasie powstał epos heroiczny, nazywany eposem barokowym Transakcja wojny chocimskiej Wacława Potockiego. Jest to opis zwycięskiej wojny toczonej przez wojska polskie z armią turecką.

Oświecenie

Epos heroikomiczny – czyli trawestację, parodię eposu heroicznego napisał Ignacy Krasicki. Pierwszym eposem heroikomicznym była starożytna (V wiek p.n.e.) Batrachomyomachia – poemat grecki opiewający wojnę żab z myszami, będący parodią Iliady Homera. Myszeida, Monachomachia i Antymonachomachia to eposy heroikomiczne, w których błaha treść – na przykład wojna myszy ze szczurami i kotami – została ubrana w podniosłą formę eposu homeryckiego. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest komizm, osiągany najczęściej poprzez kontrast między rangą bohaterów a sposobem ich działań. A także naruszenie zasady decorum – czyli zgodności formy i treści, pisanie stylem wysokim, podniosłym o sprawach błahych i śmiesznych.

Romantyzm

Pan Tadeusz Adama Mickiewicza jest jedynym dziełem powstałym w wieku XIX zachowującym podstawowe, istotne właściwości eposu homeryckiego.

Nasza epopeja narodowa ukazuje bohaterskie czyny wybitnych postaci na tle wydarzeń przełomowych dla narodu polskiego. Dzieje te opisuje wszechwiedzący, zachowujący dystans wobec świata przedstawionego i ujawniający swą obecność w inwokacji i bezpośrednich wypowiedziach do odbiorcy narrator. W Panu Tadeuszu możemy dostrzec zarówno idealizację – patetyczny styl i porównania homeryckie, realizm i drobiazgowość opisu przedmiotów, ludzi, sytuacji, wyglądów, jak i fantastykę – nadawanie zjawiskom przyrody, roślinom, zwierzętom cech ludzkich.

Uwaga! Wśród gatunków uprawianych w romantyzmie, a zawierających cechy charakterystyczne dla eposu homeryckiego wspomnieć należy poemat dygresyjny (Beniowski Juliusza Słowackiego).