Bohaterowie i ich nazwiska:

  • księżna Irina Wsiewołodowna Zbereźnicka-Podberezka (zwróć uwagę na drugą część nazwiska),
  • prokurator Robert Scurvy,
  • Gnębon Puczymorda, lokaj księżnej Fierdusieńko wyglądający jak marionetka.

Sytuacje:

śmieszą, ale są jednocześnie przepełnione grozą, wzbudzają u czytelnika (widza) niepokój:

  • księżna całuje szewców i zwraca się do Sajetana słowami:
    „Takim was kocham, śmierdzącego wszarza […]. Ja chyba będę waszą kiedyś – dla samej formy, dla fasonu, dla szyku […];
  • szewcy w więzieniu skazani na „przymusową bezrobotność”;
  • kara dla księżnej – ma pracować, czyli szyć buty;
  • szewcy sprawują władzę w piżamach;
  • prokurator Scurvy ubrany w zwierzęcą skórę, przywiązany do pnia, skamlący i ujadający jak pies;
  • stary Kmieć, młody Kmiotek i Dziwka bosa niosą chochoła z Wesela Wyspiańskiego (parodia);
  • Hiper-Robociarz rzuca bombę, która nie wybucha, bo jak tłumaczy, jest ona tylko termosem na herbatę;
  • zastrzelony przez Hiper-Robociarza Sajetan nagle zaczyna mówić;
  • księżna stojąca na czerwonym piedestale w przebraniu ptaka (ze skrzydłami nietoperza) – po chwili zamknięta w papuziej klatce.

Język:

  • łączenie patosu i wulgarności;
  • mnóstwo neologizmów: terminów pseudonaukowych:
    Materializm biologiczny autora tej sztuki mówi inaczej: jest to synteza poprawionego psychologizmu Corneliusa i poprawionej monadologii Leibniza;
  • sporo zabawnych przekleństw:
    sflądrysyn, skurczyflak, brzuchacze zacygarzone;
  • zestawienie nazw naukowych z prowincjonalizmami, z wyrażeniami potocznymi i gwarowymi:
    Ja bym chciał ich dziwki deflorować, dewergondować […] w ich pierzynach spać, ichnie żarcie żreć aż do twardego rzygu […] („deflorować” obok „żreć”, „rzyg”, „ichnie”, dalej: „ino”) – chwilami wymieszanie do tego stopnia, że język staje się niezrozumiałym bełkotem;
  • przyśpiewki szewców, piosenka księżnej skierowana do Scurvy’ego-psa;
  • nawet w didaskaliach język groteskowy (połączenie opisów z zabawnymi komentarzami autorskimi):
    „Z daleka dochodzi huk samochodów czy czort wie czego zresztą i ryki syren fabrycznych”. Albo: „Jak to uwidocznić na scenie? a?”.

 

Zobacz:

Szewcy – Stanisław Ignacy Witkiewicz

Wyjaśnij konstrukcję i problematykę Szewców Stanisława Ignacego Witkiewicza.

Groteska w prozie

Szewcy Witkacego – praca domowa