Imiona epoki
Żadna epoka w dziejach literatury nie miała aż tylu nazw. Do dziś trwają spory o to, która z nich jest najodpowiedniejsza. Każda znaczy co innego, więc spór o nazwę jest sporem o istotę tamtych czasów o to, co było w nich najważniejsze. Nowy prąd w poglądach, literaturze i sztuce zaistniał pod wieloma nazwami. U nas nazywamy ten etap Młodą Polską, a w innych krajach nosił nazwę: Młode Niemcy, Młode Włochy, Młoda Francja czy Młoda Skandynawia.
Żadna epoka w dziejach kultury nie miała tylu nazw! Oto najważniejsze z nich.
- Secesja
Nazwa ruchu artystycznego rozwijającego się w latach 1895-1905, głównie w architekturze wnętrz i sztuce użytkowej, charakteryzującego się giętką, płynną linią, bogatą ornamentyką, motywami kwiatowymi. Ruch ten zrywał – secessio znaczy właśnie: odłączenie się, zerwanie – z panującym wcześniej historyzmem.
- Fin de siècle
Po polsku dosłownie: koniec wieku. W tej nazwie kładzie się nacisk na problem zmierzchu, schyłku XIX stulecia i związane z nim nastroje, znajdujące wyraz w życiu społecznym, obyczajowości, literaturze i sztuce tego okresu.
Ludzie „końca wieku” głosili, iż stara kultura przeżywa kryzys i musi upaść. Wprowadzili także nowy sposób pojmowania sztuki – nie jako dziedziny pouczającej, przynoszącej korzyści, lecz idei samej w sobie i dla siebie istniejącej. Stąd określiło epokę artystów hasło: sztuka dla sztuki! Młode pokolenie pragnęło odrzucić konwenanse, w hołdzie sztuce tworzyło cyganerię artystyczną, poszukiwało nowych form dla wyrażenia swych uczuć.
- Neoromantyzm
Nazwa związana z ponowną popularnością wielu motywów romantycznych: fantastycznych, miłosnych, orientalnych.
- Modernizm
Ta nazwa pochodzi od francuskiego słowa modernisme – nowoczesny. Określa nowoczesne kierunki w literaturze i sztuce na przełomie wieku XIX i XX, przeciwstawiające się realizmowi i naturalizmowi, wyrażające protest wobec panujących norm społecznych, w twórczości kładące nacisk na indywidualizm, symbolizm, estetyzm.
- Dekadentyzm
Francuskie słowo decadence oznacza schyłek. Nazwa związana z powszechnym wśród artystów poczuciem kryzysu i upadku kultury, zniechęceniem do życia i pracy twórczej. Pochodzi od Décadent – tytułu pisma formułującego po raz pierwszy program nowego kierunku w literaturze francuskiej.
Najważniejsze procesy historyczne epoki
- Kształtowanie się społeczeństwa masowego – rozluźnienie barier społecznych, wzrost możliwości awansu społecznego i mobilności.
- Rozwój prasy – początek wszechwładzy mediów i kształtowania się masowych środków przekazu.
- Wykształcenie się nowego rynku towarów konsumpcyjnych – obniżenie kosztów i zwiększenie dostępności produktów.
- Rozwój życia politycznego – powstawanie nowych ideologii i nowych partii.
- Koncentrowanie się mocarstw w dwa wrogo nastawione do siebie bloki: trójprzymierze (sojusz Niemiec, Austro-Węgier i Włoch) oraz ententę (sojusz Francji, Rosji i Wielkiej Brytanii).
Uwaga!
Symbolizm, impresjonizm, ekspresjonizm, naturalizm — to funkcjonujące już wówczas nazwy prądów i technik artystycznych epoki.
Zobacz:
Omów charakter, styl i założenia epoki modernizmu w Europie.
https://aleklasa.pl/liceum/c335-wiedza-w-tabelach/oswiecenie-tabela-4
https://aleklasa.pl/liceum/c155-powtorka-z-epok-literackich/c165-modernizm/wyobraznia-i-poetyka-modernizmu-manifesty