To podstawowe terminy filozofii Henriego Bergsona – francuskiego myśliciela – którego działalność przypada na lata największego rozkwitu modernizmu.

  • Podstawowym założeniem jego koncepcji jest istnienie tajemniczej siły życiowej élan vital – utrzymującej świat w wiecznym i niezatrzymywalnym ruchu. Ta siła różni się jednak od Schopenhauerowskiego pędu – nie jest naszym unicestwieniem i największym wrogiem, lecz raczej pozytywnym źródłem energii i motywem naszych działań. Siła ta także jest podstawową zasadą istnienia świata – przejawia się we wszystkich formach bytu – jest dynamiczna i wiecznie zmienna. Nie ma określonego w sensie fizycznym kierunku – jest jednak jakoś powiązana z czasem. Największe znaczenie mają jej zmienność, ciągłość i nieustanność – bo zdaniem Bergsona te jej cechy stanowią o całej strukturze rzeczywistości.
  • Francuski filozof twierdził także, że taka struktura rzeczywistości sprawia, iż nasze zmysły nie mogą dostarczyć nam o niej całej prawdy. Po prostu – nie są przystosowane do wychwycenia ciągłego ruchu, w jakim pozostaje świat – zamiast niego dostarczają nam tylko nieruchome obrazy. Podobnie i nasz umysł nie jest w stanie opanować pojęciowo tego ruchu – którego natura odbiega dalece, od tego, co zwykle określamy tym mianem.
    Jedyną drogą prawdziwego poznania jest zatem intuicja – pozwalająca nam wychwycić prawdziwą – nierozumową wiedzę. Ten właśnie pogląd określany jest mianem intuicjonizmu.

Bergsonizm

Ewolucja twórcza

  • intuicjonizm (intuicja najlepszym środkiem poznania),
  • élan vital – siła życia, moc, energia, siła twórcza dana człowiekowi.

Zobacz:

INTUICJONIZM

Co wiesz o filozofii Artura Schopenhauera?

Najważniejsi myśliciele modernizmu i ich poglądy

Pojęciownik epok: modernizm i Młoda Polska

Modernizm – życiorys kultury