Narodził się we Francji w połowie XVII wieku. Europa jeszcze nie pożegnała się z barokiem. We Włoszech powoli bladła gwiazda poety Mariniego, ale w Hiszpanii nadal triumfowały dramaty Calderona, a w Polsce pisali Jan Andrzej Morsztyn i Wacław Potocki.

  • Wtedy to właśnie na dworze Ludwika XIV, Króla Słońce, pojawili się twórcy, którzy zamiast hołdować barokowej ozdobności, zwrócili się ku antycznemu ładowi, harmonii i elegancji.
  • W filozofii bliski im był racjonalizm i krytyczny stosunek do rzeczywistości.
  • Opowiadali się za tolerancją religijną i światopoglądową, głosili wolnomyślicielstwo.
  • Literaturę obarczyli obowiązkiem dydaktyzmu.
  • Wzorów artystycznych szukali w dziełach starożytnych Greków i Rzymian: Sofoklesa, Eurypidesa, Arystotelesa, Horacego i u artystów renesansowych, którzy tak cenili antyk.
  • Efektem tej fascynacji było między innymi wskrzeszenie starożytnych gatunków. Sztuka poetycka Nicolasa Boileau z 1674 roku podaje – niczym List do Pizonów Horacego – zasady dobrego pisarstwa; w 1788 roku przełożył to dzieło na język polski, nadając mu tytuł Sztuka rymotwórcza, Franciszek Ksawery Dmochowski.

 

Sztuka poetycka Nicolasa Boileau zaleca:

  • imitację doskonałych wzorców, głównie antycznych (opieranie się na starożytnych wzorcach, stosowanie aluzji do antyku, budowanie metafor nawiązujących do mitologii) oraz naśladowanie natury (ukazywanie reguł rządzących światem);
  • w pracy twórczej kierowanie się przede wszystkim rozumem, a dopiero później uczuciami, wyobraźnią, intuicją;
  • stosowanie zasady decorum – odpowiedniości stylu do treści, dbanie o dobre obyczaje, ukazywanie sensu moralnego;
  • ukazywanie wzorców piękna, ładu i harmonii;
  • dążenie do doskonałości – stosowanie kunsztownego stylu, pięknych metafor, lecz języka zrozumiałego, prostego;
  • stosowanie ścisłego podziału na gatunki oraz rodzaje literackie i przestrzeganie ścisłych reguł rządzących każdym gatunkiem.

 

Ulubione gatunki klasycyzmu to:

  • tragedia,
  • komedia,
  • epos,
  • list poetycki,
  • poemat dydaktyczny,
  • oda,
  • satyra,
  • sielanka.

Zobacz:

Siedemnastowieczny klasycyzm francuski

Dlaczego oświecenie nazywa się epoką rozumu?

Jakie pojęcia określają charakter epoki oświecenia?

Jakie trzy nurty dominowały w literaturze oświecenia?

Co wiesz na temat klasycyzmu

Wymień główne założenia klasycyzmu.

Omów oświeceniową twórczość dramatyczną oraz cechy teatru klasycystycznego.