Romantyzm

  • dominacja poezji i dramatu w literaturze
  • serce, uczucie, wiara
  • dusza
  • fantastyka
  • idea: „mierz siły na zamiary”
  • idea walki
  • ekspresja i wyobraźnia w sztuce
  • poeta – mistrz, wódz, indywidualna jednostka
  • profetyzm, mistycyzm
  • natura – wielkim tematem literatury

Pozytywizm

  • dominacja prozy (powieść, nowela, opowiadanie)
  • wiedza, scjentyzm
  • rozum
  • realizm
  • praktycyzm, utylitaryzm
  • idea pracy
  • twórca – w służbie idei społecznych reform i potrzebnych ideałów
  • agnostycyzm
  • miasto, cywilizacja jako nowe tematy literatury

Co pozytywiści przejęli od romantyków?

  • Ideał patriotyzmu – choć inaczej realizowany. Odrzucając metodę walki zbrojnej, składali hołd powstaniom i ich bohaterom (Prus, Orzeszkowa, Sienkiewicz).
  • Umiłowanie piękna natury, litewskiego i polskiego pejzażu, motyw polskiego dworku szlacheckiego.
  • Sentymentalne spojrzenie na romantyzm (Henryk Sienkiewicz).
  • Szacunek dla romantycznych wieszczów, zwłaszcza dla Adama Mickiewicza.

Mistycyzm pozytywizmu

Nie sam realizm rządził literaturą tej epoki. Dominował, to fakt, ale przecież cudowności i fantazje też istniały. Oto dowody:

  • Robert Louis Stevenson – pisze opowiadanie Doktor Jekyll i pan Hyde. Rozdwojenie jaźni doktora Jekylla – potwora i kulturalnego lekarza godne jest współczesnego horroru (1886).
  • Juliusz Verne – pisze swoje fantastyczne powieści. Większość wymyślonych przez niego cudów uważamy dziś za rzeczy normalne. Wówczas jednak łódź podwodna i podróż na księżyc mogły istnieć tylko w sferze fantastyki.
  • Tworzy pierwszy naprawdę znany pisarz amerykański Edgar Allan Poe. A tworzy opowieści niesamowite. Statek widmo, sny, wizje, przywidzenia, zjawiska wymykające się naukowym wyjaśnieniom – oto krąg jego tematów. Praojciec Archiwum X? Być może. Na pewno ojciec noweli detektywistycznej i jeden z prekursorów literatury s.f.

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

Realizm a romantyzm – porównaj epoki

Realizm a romantyzm – porównaj epoki

Bohaterowie prozy pozytywistycznej a romantyzm

Jaki był stosunek pozytywistów do romantyzmu?

Późniejsze epoki wobec romantyzmu

Czy pozytywiści byli antyromantyczni? Rozważ problem, odwołując się do utworów polskiego pozytywizmu.

POZYTYWIŚCI wobec epoki romantyzmu

Pozytywiści a romantyzm

Charakterystyka epoki realizmu w Europie

Kolejne epoki wobec dorobku romantyzmu