W sposób krańcowo różny. Przede wszystkim gdzie indziej poszukiwali tych wartości.

  • Romantyk penetrował sferę ducha, pozytywista – sferę materii.
  • Romantyk doznawał olśnienia drogą objawienia, pozytywista – dzięki doświadczeniu
  • Romantyk chciał walczyć, pozytywista – pracować.
  • I wreszcie: romantyk tworzył poezję natchnioną, strofy płynęły z głębi jego wrażliwej duszy, a pozytywista skrobał swoją mozolną prozę, tak by spełniała użyteczne cele.

Znajdują się na różnych biegunach, choć w gruncie rzeczy chodzi im o to samo: o prawdę, poszukiwanie pojęć najcenniejszych.

Popatrzmy na konkretne osoby, biorąc pod uwagę wartości żywotne w wieku XIX.

 

Walka o wolność

Romantycy

Każdy z nich samotnie, jednostkowo podejmował trud straceńczej walki. Dwa powstania – listopadowe i styczniowe – to historyczny symbol romantyzmu.

Pozytywiści

  • Benedykt Korczyński i Bohatyrowiczowie z Nad Niemnem w pracy,
  • Stanisław Wokulski w swojej społecznej działalności,
  • Ochocki w swojej namiętności do wiedzy.

W tym widzieli dzieło patriotyzmu i pracę w służbie ojczyzny.Przede wszystkim ziemia – dbałość o nią, reformy to była w ich mniemaniu walka o przetrwanie narodu. Zaraz potem szły działania w handlu i przemyśle, oświecanie i nauczanie społeczeństwa.

 

Miłość

Romantycy

  • Gustaw (IV część Dziadów) zaprezentował wizję romantycznej miłości – nieszczęśliwej, wszechogarniającej, niszczącej. Tragiczna miłość prowadziła romantyków do samobójstwa, a potem do metamorfozy: z kochanka w bojownika o wolność.
  • Kordian także strzelał do siebie.
  • Miłość małżeńska – to już nie miłość romantyczna, doświadczył tego Hrabia Henryk z Nie-Boskiej komedii, który popełnił ów krok – ożenił się z Marią i skutki były tragiczne.

Pozytywiści

  • Przede wszystkim realistycznie podeszli do zagadnienia i miłość szczęśliwa – to miłość spełniona, uwieńczona ślubem. To uczucie dwojga ludzi oparte o wspólne poglądy i ideały.
  • Wystarczy przywołać Justynę Orzelską i Jana Bohatyrowicza – ich związek to obraz pozytywistycznej koncepcji miłości.
  • Wprawdzie inny bohater pozytywistyczny – Stanisław Wokulski stał się ofiarą miłości, lecz to akurat było uczucie romantyczne, ocalałe z poprzedniej epoki, można powiedzieć antyprzykład miłości realistów, zgubne oblicze uczucia.

 

Poszukiwanie prawdy o świecie i człowieku

Romantycy

  • Karusia z Romantyczności Mickiewicza rozmawiała z duchem zmarłego kochanka. „Są rzeczy na niebie i ziemi, o których nie śniło się filozofom” – to była dewiza romantyków, którzy nie ufali wiedzy.
  • Gustaw – wbija sobie w serce sztylet, lecz żyje dalej. Prawda o przyszłości objawia się księdzu Piotrowi w Widzeniu (Dziady).
  • Prawda o psychice człowieka przybiera w Kordianie postacie Strachu i Imaginacji.
  • Hrabia Henryk ugania się w przestworzach za Dziewicą – formą fałszywej poezji.

Pozytywiści

  • Nie tolerowali podobnych badań i twierdzeń o świecie. Agnostycy radzili trzymać się rzeczy poznawalnych i tylko tych dostępnych rozumem.
  • Dlatego „metal lżejszy od powietrza” z Lalki powstaje w laboratoriach uczonego Geista.
  • Dlatego Witold, syn Benedykta Korczyńskiego, wraca ze szkół i głosi realne, nowoczesne reformy.
  • Trudno spotkać w pozytywizmie ducha – bo i po co, w zaświatach pozytywiści prawdy o świecie nie szukali.

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

Romantyzm czy pozytywizm? Która epoka jest ci bliższa i dlaczego?

https://aleklasa.pl/liceum/c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/realizm-pozytywizm/c423-pozytywizm-w-polsce-2/bohater-romantyczny-a-bohater-pozytywistyczny-proba-porownania

https://aleklasa.pl/liceum/c334-testy-w-liceum/test-z-romantyzmu-z-komentarzem-cz-2

https://aleklasa.pl/liceum/c155-powtorka-z-epok-literackich/c163-romantzym/bohater-romantyczny-i-jego-modyfikacje-w-polskiej-literaturze

https://aleklasa.pl/bez-kategorii/bohaterowie-prozy-pozytywistycznej-a-romantyzm-2

https://aleklasa.pl/liceum/praca-domowa-w-liceum/wypracowania-az-pozytywizmu/bohaterowie-literaccy-pozytywizmu-potrafia-kochac-odpowiedz-odwolujac-sie-dziejow-kilku-wybranych-postaci