Giaur to opowieść o miłości, zdradzie i zbrodni. Jej bohater żyje w świecie pełnym zła, sam jest tego zła sprawcą i ofiarą. Ta sprzeczność stanowi o romantycznej istocie utworu. Giaur jest samotnym, tajemniczym młodzieńcem, który znalazł się w Grecji opanowanej przez Turków. Nikt nie zna jego imienia ani przeszłości. Giaur – tym mianem określają Turcy każdego innowiercę.

Akcja utworu pełna jest dramatycznych wydarzeń.

Zachowując kolejność wypadków, można przedstawić ją następująco.

Giaur z wzajemnością pokochał Leilę – niewolnicę z haremu tureckiego baszy Hassana. Leila nie była jednak zwykłą branką – Hassan wyróżniał ją, można powiedzieć, że była tam pierwszą żoną pośród niewolnic. Gdy Hassan dopatrzył się zdrady, ukarał niewierną żonę zgodnie z tureckim zwyczajem – pod osłoną nocy, została związana w worku, wrzucona do morza i utopiona. Giaur szalał, poszukiwał wszędzie ukochanej. Wreszcie dowiedział się, co się stało. Zebrał gromadę zbójników, zaczaił się i napadł na Hassana, który właśnie wyprawiał się po nową żonę. Giaur i Hassan walczyli w pojedynku i Giaur dopełnił zemsty, lecz nie przyniosła mu ulgi. Zamknął się w klasztorze, w którym przeżył w milczeniu sześć przepełnionych bólem lat. Wyznał wszystko dopiero na ostatniej spowiedzi, nie mógł bowiem żyć dłużej w takim cierpieniu. Nadal kochał Leilę, zabicie Hassana nie wróciło jej życia, a myśl o jej męce w chwili śmierci wciąż go prześladowała. Mówił do nieżyjącej już ukochanej: „Ty byłaś, ty jesteś najbardziej umiłowanym szaleństwem mego życia”.

To skrót wydarzeń opisanych przez Byrona. W pełni odpowiadają one konwencji romantyzmu.

Zapamiętaj!

  • Rzecz dzieje się w orientalnej scenerii podbitej przez Turków Grecji, atmosferę egzotyki podkreśla słownictwo: bajram, ramazan, basza, dziryt, emir, derwisz, odaliska.
  • Wydarzenia rozgrywają się w tajemniczej atmosferze – wiele rzeczy jest tu niejasnych. Nie tylko imię i pochodzenie głównego bohatera, także liczne luki w jego życiu są niewiadomą, zabicie Leili odbywa się w dziwnych okolicznościach, wiele scen rozgrywa się nocą, wielu też musimy się domyślać.
  • Inną cechą jest indywidualizm Giaura, jego wyobcowanie i samotność podkreśla fakt, że przebywa wśród muzułmanów, ludzi obcych mu pod względem wyznania i kultury.
  • Możemy także mówić o mistycyzmie – jeśli pod uwagę weźmiemy „ujrzenie” Leili, które przeżył Giaur już w klasztorze, długo po jej śmierci.
  • Romantyczny jest także temat: nieszczęśliwej miłości, buntu Giaura przeciw światu, jego cierpień duchowych, a także moralna problematyka utworu.

Zauważ!

  • Orientalizm utworu Byrona: wschodnią scenerię akcji, słownictwo typowe dla kultury Orientu, wschodnich bohaterów i ich obyczaje. To wyraz romantycznej fascynacji egzotyką Wschodu.
  • Wśród romantycznych tematów Giaura wymienić należy umiłowanie wolności, nieszczęśliwą, tragiczną miłość, bunt i wyobcowanie bohatera oraz problem etyczny – Giaur mści się, popełniając zbrodnię, ale zemsta nie przynosi mu ulgi.
  • Tajemniczość akcji wiąże się z ukształtowaniem głównego bohatera. Jego prawdziwego nazwiska, narodowości ani pełnej biografii (wiele w niej luk) czytelnik nie poznaje do końca.

 

Powieść poetycka – to nowy, romantyczny gatunek literacki.

Do jej cech należą:

  • połączenie epiki z liryką (opisów, akcji z poetyckim wyrazem uczuć itp.). Przemieszanie elementów różnych rodzajów literackich zwie się też synkretyzmem
  • niechronologiczna akcja
  • tajemniczość fabuły (brak wyjaśnień, powiązań przyczyny i skutku, luki w akcji)
  • zdarzenia dramatyczne, tragiczne
  • często egzotyczna sceneria.

Przykłady:

  • Giaur Byrona
  • Konrad Wallenrod Mickiewicza
  • Grażyna Mickiewicza
  • Arab Słowackiego

 

Zobacz:

Giaur George’a Byrona

Giaur – praca domowa

Scharakteryzuj sylwetkę Georga Byrona. Co rozumiesz przez pojęcie bajronizm?

O czym jest Giaur Byrona, co świadczy o romantyzmie tego utworu?

Udowodnij, że Giaur Byrona jest powieścią poetycką