Działalność w obu związkach jest charakterystycznym rysem studenckich czasów Adama Mickiewicza.
- 1817 rok – to data założenia tajnego związku filomatów. Filomata oznacza „miłośnik wiedzy”, tak więc filomaci stawiali sobie cele samokształcenia i szerzenia nauki, wkrótce jednak także dołączyli do swojego programu cele polityczne, wolnościowe. Należeli doń oprócz Mickiewicza m.in. Tomasz Zan, Jan Czeczot, Józef Jeżowski. Filomaci krzewili tradycję jeszcze oświeceniową, pierwsze pisane przez nich utwory były utrzymane w konwencji klasycznej.
Związek filaretów został powołany przez Zana w miejsce rozwiązanego (z uwagi na wysuwane hasła wyzwoleńcze) oficjalnego Koła Promienistych. Filareta znaczy „miłośnik cnoty”. Filareci byli bardziej niż filomaci radykalni, odrzucili też reguły klasyczne zwracając się ku świeżemu duchowi romantyzmu. Część filomatów (w tym Mickiewicz) przeszła do grupy filaretów.
- Rok 1823 przyniósł falę aresztowań, proces, zesłania członków obu związków, a tym samym kres ich istnienia. Tym niemniej był to ważny epizod w życiu Adama Mickiewicza – odnajdujemy go w wielu wątkach twórczości poety, m.in. w Dziadach części III.
Czy wiesz, że…
- Filomaci głosili ideały, które śmiało możemy uznać, za jeszcze oświeceniowe. Cnotą główną była wszak wiedza, a autorytetem Wolter.
- Z poetów polskich uznawano Trembeckiego i Karpińskiego.
- Do filomatów należało początkowo tylko 6 osób – młodzieńcy spotykali się, by odczytywać swoje utwory poetyckie i dyskutować. Ubierali się w czarne fraki, głosili patriotyzm i ideał pracy.
Zobacz: