Przedmowa utworu dotyczy dziejów Litwy i narodu litewskiego w czasach średniowiecza, a zwłaszcza w wiekach XIII i XIV. Służy ona nadaniu aktualnym problemom „rysu historycznego” dla zmylenia carskiej cenzury. Wstęp – zawiera zarys wojny, która lada chwila wybuchnie między Teutonami (Krzyżakami) a Litwinami. Niemen staje się granicą między dwoma wrogimi państwami.

Część I Obiór – do Marienburga (Malborka) przybywają komturowie krzyżaccy, aby wybrać wielkiego mistrza. Tutaj masz charakterystykę Konrada – zasłużonego, ale ponurego rycerza, którego jedynym towarzyszem jest Halban.

Część II zawiera Hymn do Ducha Świętego o pomoc we właściwym wyborze mistrza. Bracia zakonni przechodząc obok wieży, w której żyje tajemnicza pustelnica, słyszą proroctwo, mówiące, że Konrad powinien zostać mistrzem. Wybór Wallenroda jest już przesądzony. Halban śpiewa piosenkę o Wilii, litewskiej rzece, jest ona aluzją do nieszczęśliwej miłości Waltera Alfa i Aldony.

Część III – Konrad jako wielki mistrz zwleka z ogłoszeniem wojny przeciw Litwie, na którą czekają wszyscy rycerze zakonni. Konrad tymczasem rozmawia z pustelnicą Aldoną, która opowiada historię ich wielkiej i tragicznej miłości. Konrad wie, że zniszczył szczęście swoje i żony, ale jedynym celem jego życia jest zemsta na Krzyżakach.

Część IV Uczta opowiada o wielkiej uczcie wydanej przez Wallenroda dla gości, między innymi zdrajcy Witolda, brata Jagiełły, który paktuje z Krzyżakami. Halban śpiewa Pieśń wajdeloty, która jest pochwałą narodowej poezji. Następnie snuje Powieść wajdeloty, która ujawnia nam przeszłość Alfa, czyli Konrada: Litwin porwany i wychowany przez Krzyżaków wraca do księcia Kiejstuta i żeni się z jego córką, Aldoną, ale nie jest szczęśliwy, bo szczęścia nie znalazł w ojczyźnie. Dlatego wyjeżdża, aby zrealizować straszliwy plan pokonania zakonu, a wierna Aldona zamyka się w pustelniczej wieży. W tej scenie sam Konrad, nieco pijany winem, śpiewa balladę Alpuhara o zemście wodza Maurów Almanzora na Hiszpanach.

Część V Wojna. Książę Witold zerwał przymierze z zakonem i zaczął napadać na ich zamki. Konrad wyruszył z rycerzami zakonnymi przeciw Litwie, ale doprowadził do klęski Krzyżaków. Zimą wracają tylko niedobitki ich wojsk. Zbiera się sąd kapturowy, który uznaje Wallenroda za zdrajcę, odsłania też fakty z przeszłości bohatera – domniemane zabójstwo w Palestynie krzyżackiego rycerza Wallenroda i podszywanie się pod jego miano. Na Konrada zapada wyrok śmierci.

Część VI Pożegnanie. Konrad błaga Aldonę, aby razem wrócili na Litwę, skoro dokonał już dzieła zemsty. Oboje jednak wiedzą, że nie potrafią już wskrzesić dawnej miłości i żyć normalnie. Do Konrada zbliżają się sędziowie. Konrad, chcąc ocalić honor, wypija truciznę, a Halban postanawia przeżyć, aby głosić na Litwie chwałę czynu Konrada. Widząc gasnącą lampę w komnacie męża, Aldona także umiera.

 

Zobacz:

Konrad Wallenrod – Adam Mickiewicz

Rola poezji w życiu narodu według Konrada Wallenroda.

Charakterystyka Konrada Wallenroda

Konrad Wallenrod do matury

Przedstaw dzieje Konrada Wallenroda

Udowodnij, że Konrad Wallenrod jest powieścią poetycką

Konrad Wallenrod Adama Mickiewicza

Konrad Wallenrod – praca domowa

Konrad Wallenrod – narodowy bohater czy zdrajca? Twoja ocena postaci.

Czy bohatera wallenrodycznego można utożsamiać z bohaterem bajronicznym?