Preromantyzm to nazwa określająca zbiór tendencji, jakie pojawiały się w literaturze i sztuce końca XVIII i początku XIX wieku, zapowiadając nadejście romantyzmu. To okres zwiastujący schyłek oświeceniowego światopoglądu i klasycystycznej koncepcji sztuki. Wtedy to pojawi się wiele teoretycznych rozpraw i dzieł literackich odrzucających sztywne reguły klasycystyczne i uznających za główną wartość dzieła jego oryginalność. Rośnie zainteresowanie kulturą ludową, średniowieczem i dziełami Szekspira.

Preromantyzm w literaturze oznacza:

  • zwrócenie uwagi na specyfikę języka literackiego,
  • wydobycie jego subiektywno-intuicyjnego charakteru,
  • pojawienie się pojęć wyobraźni, geniuszu, oryginalności,
  • podkreślanie dowolności procesu twórczego,
  • opisy stanów psychicznych,
  • malowniczość i nastrojowość.

Literatura preromantyczna wprowadza bohatera wyobcowanego ze świata, niezgadzającego się na rzeczywistość i podejmującego daremną walkę ze światem. Ten typ bohatera nosi miano typu werterycznego, od nazwis­ka Wertera, bohatera Cierpień młodego Wertera Johanna Wolfganga Goethego.

Tendencje preromantyczne ujawniły się najwyraźniej wśród pisarzy niemieckich okresu Sturm und Drang (burzy i naporu). Do najwybitniejszych utworów należą Cierpienia młodego Wertera (1774) Johanna Wolfganga Goethego oraz Zbójcy (1781) i Intryga i miłość (1784) – dramaty Fryderyka Schillera.

Literatura preromantyczna dała początek literaturze romantycznej. Te właś­nie książki jako „książki zbójeckie” przeklina Gustaw w IV części Dziadów, uznając je za przyczynę swojego nieszczęścia. W nich odnaleźli romantycy odpowiadające ich wrażliwości widzenie świata. Urzekły ich: heroizm samotnej walki przeciw wrogiemu światu, gwałtowne namiętnoś­ci, potęga uczuć. Dzieła Goethego, Schillera i Byrona stały się wizytówką młodego pokolenia zbuntowanego przeciw skostniałemu światu swoich rodziców i nauczycieli, doceniły takie cechy, jak oryginalność, indywidualizm, wrażliwość, uczuciowość.

Zapamiętaj!
Literatura preromantyczna to:

  • wyniesienie sfery ludzkich emocji i nastrojów
  • melancholia i pesymizm
  • wykorzystanie scenerii dzikiej i niedostępnej przyrody
  • osadzanie zdarzeń wśród ruin, grobów, cmentarzy

 

Zobacz:

Preromantyzm – scharakteryzuj to zjawisko

Co oznacza określenie preromantyzm?

Maturalna wiedza o romantyzmie