Idee romantyzmu dotarły do Polski z opóźnieniem, jego umowny początek to 1822 rok – wydanie Ballad i romansów Adama Mickiewicza – ale w niedługim czasie zdominowały literaturę polską, a wybitne osiągnięcia polskich twórców wzbogaciły dorobek romantyzmu europejskiego.

Romantyzm polski przypadł na szczególny okres w historii narodu.

  • W Polsce kryzys wartości oświeceniowych zbiegł się z utratą niepodległości.
  • Klęska Napoleona, którego uznawano za ostatnią szansę odzyskania wolności, pogrzebała nadzieje Polaków na niepodległość.
  • Dawni żołnierze Kościuszki i Napoleona, uznając swoją bezradność, starali się funkcjonować w Królestwie Kongresowym.
  • Młode pokolenie zareagowało na taką postawę buntem, który przemienił się w bunt światopoglądowy.
  • Literatura była początkowo wyrazem tego buntu. Rozpoczął się spór o kategorie estetyczne i poznawcze.
  • Po upadku powstania listopadowego nastąpiło upolitycznienie romantycznego światopoglądu, poezja przejęła rząd dusz, a poeta został uznany za narodowego przywódcę.
  • W wielkich dramatach romantycznych (Dziady cz. III, Kordian) pojawiły się koncepcje mesjanizmu i winkelriedyzmu uzasadniające szczególną rolę Polski w dziejach świata.

 

Jak romantyzm europejski wpłynął na rozwój romantyzmu polskiego?

Polscy romantycy czytali obce dzieła najczęściej w oryginale. Spośród twórców europejskich największy wpływ na literaturę polską miała twórczość romantyków niemieckich – Goethego i Schillera, oraz angielskiego George’a Byrona.

Przejawiało się to w:

  • podejmowaniu podobnych tematów i gatunków literackich;
  • licznych przekładach dzieł tych twórców, których dokonywali polscy poeci m.in. Adam Mickiewicz;
  • zachwycie poezją swoich zagranicznych kolegów, jaki wyrażali polscy poeci m.in. w listach.

 

Wielcy twórcy polskiego romantyzmu

W romantyzmie poeta był nie tylko autorem wierszy, ale natchnionym wyrazicielem wyższych prawd i tylko on oprócz prostego ludu zdolny był odkryć tajemnicę natury. Poezja kreowała to, co niewyrażalne. Zadaniem poety było objawienie prawd żywych; jako jednostka wybrana odgrywał rolę przywódcy narodu.

Trzech romantycznych poetów – Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki i Zygmunt Krasiński – zyskało miano narodowych wieszczów, późniejsze pokolenia odkryły, niezrozumiałą przez współczesnych autorowi, genialną poezję Cypriana Norwida. Odsłanianie pomników, sprowadzanie do kraju prochów romantycznych poetów przemieniało się w narodowe demonstracje.

Literatura i życie splatały się ze sobą, biografie twórców przypominają w wielu przypadkach losy literackich bohaterów, niestety, przede wszystkim przez swój tragizm urodzonych w niewoli i umierających na obczyźnie.

 

Romantycy polscy – zestawienie

  • Młodzi – pierwsi romantycy:
    • Kazimierz Brodziński (szermierz w walce z klasykami)
    • Maurycy Mochnacki – wybitny krytyk literacki i teoretyk romantyzmu
  • Poeci „ukraińscy”:
    • Antoni Malczewski – autor powieści poetyckiej Maria
    • Seweryn Goszczyński – autor Zamku kaniowskiego
    • Józef Zaleski – autor ballad, dumek i poematu Duch od stepu
  • Trzech wieszczów:
    • Adam Mickiewicz (1798-1855)
    • Juliusz Słowacki (1809-1845)
    • Zygmunt Krasiński (1812-1859)
  • „Romantyk spóźniony”:
    • Cyprian Kamil Norwid (1821-1883)
  • Romantyczny komediopisarz:
    • Aleksander Fredro (1793-1876)
  • „Romantycy krajowi”:
    • Wincenty Pol
    • Ryszard Berwiński
    • Lucjan Siemieński
    • Kornel Ujejski
    • Mieczysław Romanowski
    • Władysław Syrokomla
    • Teofil Lenartowicz
  • Powieściopisarze:
    • Józef Kraszewski
    • Henryk Rzewuski
    • Zygmunt Kaczkowski
    • Narcyza Żmichowska
    • Władysław Łoziński

Najważniejsze tematy polskiego romantyzmu

  • Walka o wolność ojczyzny;
  • Mesjanizm narodowy;
  • Poezja i poeta;
  • Miłość romantyczna.

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

https://aleklasa.pl/gimnazjum/c214-lekcje-z-epok-literackich/c221-romantyzm/romantyzm-w-polsce-2

Zarysuj tło społeczno-polityczne kształtujące specyfikę polskiego romantyzmu.

Jakie były ramy czasowe i wewnętrzny podział polskiego romantyzmu?

Charakterystyka polskiego romantyzmu

ROMANTYZM – TABELA

Pojęciownik epok: romantyzm