Mianem Kolumbów, poetów podziemia, poetów apokalipsy spełnionej określa się młodych, urodzonych około roku 1920 poetów, którzy tworzyli w czasie wojny i okupacji, i najczęściej zginęli w czasie powstania warszawskiego. Wojna odcisnęła piętno na wszystkich, którzy musieli przez nią przejść – lecz to pokolenie odebrało ją specyficznie. Wojna określiła ich młodość, odebrała im dojrzałość, przyniosła śmierć. Byli poetami czynu – wcielali w działaniu i udowadniali w życiu prawdę głoszonych przez siebie słów.

Byli to:

  • Krzysztof Kamil Baczyński – zginął w powstaniu warszawskim.
  • Tadeusz Gajcy – zginął w powstaniu warszawskim.
  • Andrzej Stroiński – zginął w powstaniu warszawskim.
  • Andrzej Trzebiński – rozstrzelany w czasie ulicznej egzekucji w 1943 r.
  • Wacław Bojarski – zmarł w 1943, ranny po akcji podziemia.
  • Tadeusz Borowski – przeszedł przez Oświęcim – przeżył.
  • Tadeusz Różewicz – walczył w oddziałach AK – przeżył.

Tak wyglądała młodość nowego pokolenia poetów i pisarzy. Kolumbami nazwał ich Roman Bratny w słynnej powieści pt. Kolumbowie. Rocznik 20, w której przedstawił tragiczne dzieje powstańców Warszawy 1944. Byli poetami-żołnierzami Polski podziemnej. Tragizm życia nadaje ich poezji specyficznego, nastrojowego, wzbudzającego szacunek blasku.

Wrzesień 1939 jako temat poezji:

  • Władysław Broniewski – Żołnierz polski, Słońce września,
  • Konstanty Ildefons Gałczyński – Pieśń o żołnierzach z Westerplatte,
  • Antoni Słonimski – Alarm, piosenki warszawskiej ulicy np. Siekiera, motyka (itp.).

To nieliczne przykłady reakcji na początek wojny.

Obraz zniszczonego kraju

  • Leopold Staff – Zniszczenie pomnika Szopena w Warszawie

Odezwa do walki – odżył mit i motyw poezji tyrtejskiej. Pisali w tym duchu różni poeci:

  • Stanisław Ryszard Dobrowolski (Rozkaz dla Warszawy),
  • Władysław Broniewski (Co mi tam troski­­),
  • Pieśń i piosenka powstańcza.

Uwaga! Za największe wydarzenie literatury czasów wojny uważa się poetycki debiut twórców urodzonych około roku 1920, zwanych Kolumbami, poetami apokalipsy spełnionej, Tyrteuszami powstania warszawskiego.
Są to:

  • Krzysztof Kamil ­Baczyński,
  • Tadeusz Gajcy, ­
  • Andrzej Trzebiński,
  • Zdzisław Stroiński,
  • Wacław Bojarski,
  • Tadeusz Borowski, jedyny z wymienionych, który przeżył wojnę.

Zobacz:

Kolumbowie – poeci apokalipsy spełnionej

Jak wyglądały losy znanych pisarzy i poetów w czasie II wojny światowej?

Co możesz powiedzieć o twórczości starszej generacji poetów po wojnie?

 

Kartkówka z poezji Kolumbów

Poezja Krzysztofa Kamila Baczyńskiego