1. Które z podanych niżej zdań są prawdziwe, a które fałszywe?
a) Cechy barokowej sztuki, zarówno kościelnej, jak i świeckiej, to między innymi niezwykła, czasem nawet przesadna dbałość o formę, zamiłowanie do efektownych rozwiązań, przepychu, bogactwa ozdób i złoceń.
b) Makaronizowanie to przesadne zamiłowanie do kultury włoskiej.
c) Barokowe psalmy zawdzięczamy między innymi Wespazjanowi Kochowskiemu i Mikołajowi Sępowi-Szarzyńskiemu.
d) „Discordia concors” i „concordia discors”, terminy używane przez Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, oznaczają „niezgodną zgodę” i „zgodną niezgodę”, które powinny charakteryzować barokowe puenty.
e) Teorię względności odkrył w XVII wieku Isaac Newton.
Odp.
prawdziwe) ……………………………………………………………………………………………………………………..
fałszywe) …………………………………………………………………………………………………………………………
2. Jakie środki stylistyczne zostały zastosowane w przytoczonych fragmentach barokowych wierszy?
a)
Nic to, choć ty masz pałac kosztem wystawiony;
Nic to, że stół zastawiasz hojnie półmiskami;
Nic to, że-ć złoto, srebro leży gromadami;
Nic to, że gładka żona i domu zacnego.
(Daniel Naborowski, Cnota grunt wszytkiemu)
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………….
b)
Leżysz zabity i jam też zabity,
ty – strzałą śmierci, ja – strzałą miłości,
ty krwie, ja w sobie nie mam rumianości,
ty jawne świecie, ja mam płomień skryty.
(Jan Andrzej Morsztyn, Do trupa)
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………….
c)
Tę różę, która mi się wśród zimy rozwiła…
(Daniel Naborowski, Róża)
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………….
d)
Ostrowidz ślepy, Argus zaślepiony,
dziad sący, dzieciuch laty obciążony,
nieuk uczony, nagi uzbrojony,
niemy wymówca, żebrak zbogacony.
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………….
e)
Słowa ust moich, myśl serca mojego
Pokorną przyjąć racz uniżonego.
Powiedałem ci nieraz, miły bracie, że to
po polsku: nie pozwalam, po łacinie: …
(Mikołaj Sęp Szarzyński, Pieśń I)
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………….
3. Jak brzmi owo stwierdzenie (polecenie 2 e.) w języku łacińskim? Z jaką typową dla polskiej szlachty zasadą je powiążesz? Wyjaśnij, na czym polegała ta zasada.
Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
4. Toczone przez Polskę w XVII w. liczne wojny wyczerpały polskie wojsko i doprowadziły do wyniszczenia kraju. Odnosiliśmy jednak również wiele zwycięstw, słynnych w całej Europie. Do podanych miejscowości, w których miały miejsce zwycięskie dla Polski bitwy, dopasuj odpowiednie daty.
a) Kircholm ……………………….,
b) Chocim………………………….,
c) Kłuszyn………………………….,
d) Wiedeń………………………….,
1. 1683
2. 1621 i 1673
3. 1605
4. 1610
5. Wybitny historyk literatury profesor Ignacy Chrzanowski tak określał dwóch barokowych twórców:
a) „Przepyszny typ Polaka – szlachcica starej daty, wyborne wcielenie sarmatyzmu, ale w dobrym, dodatnim znaczeniu tego wyrazu”.
b) „Pijak, awanturnik, zawadiaka i kłótnik […], postać licha, a (niestety!) typowa, bo skupiająca w sobie prawie wszystkie ujemne cechy ówczesnej szlachty”.
Jak nazywali się ci twórcy?
Odp.
a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
b) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
6. Tworząc Pana Cogito, będącego swoistym alter ego poety, Zbigniew Herbert nawiązał wyraźnie do znanej myśli wielkiego filozofa. Którego? Jak ta myśl brzmi w oryginale, a jak w tłumaczeniu na język polski? Podaj również tytuł jednego z dzieł tego myśliciela.
Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
7. Uzupełnij zdania:
a. Zasady klasycyzmu najpełniej wyraził mało oryginalny francuski poeta ………………………………………………..…… w swym poemacie …………………………………………………..…….
b. Siedemnastowiecznym mistrzem bajki, który za pomocą zwierzęcych masek opowiadał komedię ludzkich charakterów, jest ……………………………………………………………..….
c. Najsłynniejszy utwór Johna Miltona nosi tytuł ……………………………………….………………………………………………………………..….
d. Najbardziej znany polski teoretyk literatury XVII w., autor między innymi traktatu O puencie i dowcipie, to ………………………………………………………………………………………………
e. Rodzinnym miastem Szekspira jest ………………………………………………………………………………………..……
8. Jakich filozofów charakteryzują podane opisy?
a. Według niego najważniejszy w procesie poznania jest rozum, któremu podporządkowana powinna być nasza wola. Prawdziwe i słuszne jest tylko to, co potrafimy wyjaśnić racjonalnie.
b. Człowiek wobec potęgi nieskończonego świata jest słaby, nieustannie rozdarty między zmysłowym ciałem, które go ogranicza, a duszą, której ideałów nie jest w stanie spełnić.
Odp.
a) ……………………………………………………………………………………………………………………..
b) ……………………………………………………………………………………………………………………..
9. Najważniejszym, jak się dziś powszechnie uważa, nurtem literatury barokowej była poezja metafizyczna.
a. Kto po raz pierwszy użył określenia „poezja metafizyczna”?
b. Wymień przynajmniej dwóch angielskich poetów metafizycznych piszących w okresie baroku.
c. Podaj nazwisko przynajmniej jednego tłumacza, któremu zawdzięczamy znaczny wybór dzieł angielskich poetów metafizycznych.
Odp.
a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
b) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
c) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
10. Do przytoczonych słynnych zdań dopasuj autorów.
a) „Serce ma swoje racje, których rozum nie zna”. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
b) „A jednak się kręci”. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
c) „Człowiek nie jest nigdy tak szczęśliwy ani tak nieszczęśliwy, jak sobie wyobraża”. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
d) „Są rzeczy na ziemi i w niebie, o których nie śniło się waszym filozofom”. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
1. François de La Rochefoucauld
2. William Szekspir
3. Galileusz
4. Blaise Pascal
11. Podano niżej kilka tytułów barokowych tomików wierszy. Dopisz ich autorów:
a) Rymy duchowne ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
b) Rytmy abo wiersze polskie ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
c) Emblemata ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
d) Ogród fraszek ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
e) Psalmodia polska ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
12. Z jakich utworów i czyjego autorstwa pochodzą podane cytaty?
a.
Nie dosyć na tym, o nasz możny Panie!
Ten nasz dom – ciało, dla zbiegłych lubości,
Niebacznie zajźrząc duchowi zwierzchności,
Upaść na wieki żądać nie przestanie.
b.
Twe oczy, skąd kupido na wsze ziemskie kraje,
córo możnego króla, harde prawa daje,
nie oczy, lecz pochodnie dwie nielitościwe,
które palą na popiół serca nieszczęśliwe.
c.
Dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, głos, punkt – żywot ludzki słynie,
słońce więcej nie wschodzi to, które raz minie;
kołem niehamowanym lotny czas uchodzi,
z którego spadł niejeden, co na starość godzi.
Odp.
a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
b) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
c) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
13.
Nie co dzień, ale co minuta rad bym się pytać o zdrowiu Twoim, moja śliczna panno, bez której widzenia już ledwo żyć mogę. I lubo po łasce Bożej i Twojej serca mego miłości nie mam nic na tym świecie nad honor milszego, tedy przyznać się, moja duszo, muszę, że mi i ten z ciężkością zatrzymać przyjdzie, jeśli inszego do widzenia prędkiego najśliczniejszej Jutrzenki nie będzie sposobu.
W ten sposób pisał do swej ukochanej żony człowiek wyjątkowo zasłużony dla historii Polski. O kim mowa? Jaki tytuł nosi stworzone przez niego arcydzieło staropolskiej epistolografii?
Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………
14.
Sztuka ta narobiła wiele hałasu i narażona była na długie prześladowania. Losy jej stanowią wymowny dowód, że ludzie, których wyszydza, są we Francji o wiele potężniejsi niż wszyscy, z których autor żartował sobie dotąd.
Tak pisze o jednym ze swoich utworów francuski dramaturg, aktor i dyrektor teatru.
a) Jak się nazywał? Którego dramatu dotyczą przytoczone słowa?
b) Podaj przynajmniej trzy tytuły innych utworów tego autora.
Odp.
a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
b) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
15. Barok to czas, kiedy po raz pierwszy mamy do czynienia z syntezą muzyki i dramatu, której owocem jest opera. Jak nazywał się jeden z najwybitniejszych twórców dzieł operowych, który zapoczątkował ten gatunek muzyczny? Podaj tytuł jego najsłynniejszej opery.
Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
16.
„Literackim symbolem dziwaka jest dla wielu …………………..… z powieści ………………………..…… pod tym samym tytułem. A przecież to on miał rację, nie zaś jego giermek ……………………………, który myślał tylko o tym, jak najwygodniej urządzić się w życiu. Bez wątpienia śmieszny dla wielu ……………………………………..… wybrał prawidłową drogę; kto znajduje jakieś ideały, ma poczucie sensu własnego życia”.
Jakiego pisarza, jakiej książki i jakich bohaterów dotyczą te słowa filozofa profesor Marii Szyszkowskiej?
Odpowiedzi
1.
prawdziwe są zdania a, c i d,
fałszywe zaś b (makaronizowanie to częste wprowadzanie zwrotów, zdań i fragmentów obcojęzycznych) i e (Newton odkrył teorię powszechnego ciążenia, a teorię względności – Albert Einstein).
2.
a) anafora
b) antyteza
c) instrumentacja głoskowa
d) oksymoron
e) Inwersja
3.
Veto. Z zasadą liberum veto („wolne – nie pozwalam”). Sprzeciw (veto) nawet jednego posła uniemożliwiał uchwalenie ustawy i mógł doprowadzić do zerwania obrad sejmu.
4.
a – 3;
b – 2;
c – 4;
d – 1.
5.
a) Wacław Potocki
b) Jan Chryzostom Pasek
6.
Chodzi o Kartezjusza i słowa „Cogito ergo sum”, czyli: „Myślę, więc jestem”. Dzieła tego filozofa to m.in.: Rozprawa o metodzie, Medytacje o pierwszej filozofii, Zasady filozofii.
7.
a) Mikołaj Boileau, Sztuka poetycka (rymotwórcza)
b) Jean de La Fontaine
c) Raj utracony
d) Maciej Kazimierz Sarbiewski
e) Stratford
8.
a) Kartezjusza
b) Pascala
9.
a) Samuel Johnson
b) John Donne, George Herbert, Henry Vaughan
c) Stanisław Barańczak, Jerzy S. Sito
10.
a – 4
b – 3
c – 1
d – 2
11.
a) Sebastian Grabowiecki
b) Mikołaj Sęp-Szarzyński
c) Zbigniew Morsztyn
d) Wacław Potocki
e) Wespazjan Kochowski
12.
a) O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego
b) Na oczy królewny angielskiej Daniela Naborowskiego
c) Krótkość żywota Daniela Naborowskiego
13.
O Janie III Sobieskim, który w historii literatury zapisał się jako autor Listów do Marysieńki.
14.
a) Molier. Przedstawiał w ten sposób dzieje Świętoszka.
b) Między innymi: Skąpiec, Mizantrop, Mieszczanin szlachcicem, Don Juan, Grzegorz Dyndała.
15.
Claudio Monteverdi. Jego najsłynniejsza opera to Orfeusz.
16.
Profesor Szyszkowska pisze o powieści Miguela Cervantesa Don Kichot i dwóch głównych jej bohaterach, tytułowym oraz Sancho Pansie.
Zobacz: