Jean Jacques Rousseau

  • Nastrojowy sentymentalista, plebejusz.
  • Urodzony w Genewie, syn zegarmistrza.
  • Stworzył sentymentalizm.
  • Za najwyższe wartości uważał uczucia i naturę.
  • Jednostka wbrew epoce – krytyk cywilizacji.
  • Stworzył podwaliny pod powieść sentymentalną.
  • Pracował nad Wielką encyklopedią francuską.
  • Pochowany w Panteonie obok Woltera.

Jego miejsca

  • Genewa – tu przyszedł na świat.
  • Turyn – tu zmienił wyznanie z protestanckiego na katolicyzm.
  • Chambery – ukochane miejsce we Francji, często pojawia się w dziełach.
  • Paryż – tu pracował i mieszkał.
  • Ermenonville – tu zmarł obłąkany.

Ważni ludzie w jego biografii

  • Pani de Warens – opiekunka, która podała mu pomocną dłoń podczas tułaczki, przygarnęła go pod swój dach jako szesnastoletniego młodzieńca i wykształciła.
  • Żona – dziewczyna niskiego stanu, oberżystka, dzieci, które urodziły się z tego związku, oddał Rousseau do przytułku.
  • Pani d’Epinay – paryska dama sprzyjająca encyklopedystom, udzieliła mu gościny w rezydencji pod Paryżem, by mógł w spokoju oddać się twórczości.
  • Zofia d’Houdelot – bratowa pani d’Epinay, kobieta, którą filozof pokochał, za co został z rezydencji wyrzucony.
  • Denis Diderot. Podobno to on podpowiedział młodemu Rousseau, który zamierzał wziąć udział w konkursie Akademii w Dijon, by nie pisał pracy podobnej do innych i na pytanie, czy rozwój cywilizacji przyniósł ludzkości szczęście – powiedział nie. Tak się stało.

Umowa społeczna – ważne dzieło teoretyczne

  • Człowiek powinien żyć w bliskości natury. Oddalenie ludzkości w stronę cywilizacji i techniki powoduje negatywne skutki.
  • Człowiek rodzi się dobry. To wychowanie kształtuje go tak, a nie inaczej.
  • Pierwotne środowisko naturalne było gwarancją ludzkiego szczęścia – teraz można je odnaleźć tylko w drodze podporządkowania się ogólnemu prawu.
  • Jednostka – odrębny czujący człowiek – ma prawo do wyrażania własnych uczuć.
  • Podstawą stosunków miedzy ludźmi powinna być według Rousseau umowa. Dobrowolna umowa społeczna, gwarantująca równość obywateli.
  • Przeciw autorytetowi rozumu wysuwa autorytet uczucia. Stanie się to podstawą myśli romantyków.

.

Julia, czyli Nowa Heloiza

Słynna powieść Jana Jakuba Rousseau była tak modna, że wypożyczano ją na godziny i za pieniądze. Opowiada o miłości młodej Julii i jej guwernera – tym samym nawiązuje do słynnego średniowiecznego romansu Heloizy i Abelarda, prezentuje jednak wersję sobie współczesną. Julia d’Etangens i Saint –Preux są zakochaną parą tej powieści. O ślubie mowy być nie może. Ją wydają dobrze za mąż, on wyjeżdża daleko i myśli nawet o samobójstwie. Dalej jednak autor prowadzi akcję nietypowo. Mąż Julii – pan Wolmar jest wzorem cnót, mieszkają z dala od zgiełku, w przyjemnym otoczeniu natury, mają dzieci – słowem żyją szczęśliwie. Niedługo jednak. Pan Wolmar zaprasza bowiem do swej posiadłości… Sain Preuxa, by uczył dzieci. Wymyślił zatem Rousseau okrutny eksperyment: czy dwoje kochających się ludzi potrafi zdusić swoje uczucie w imię lojalności wobec poczciwego Wolmara? W każdym razie bardzo się starali. Uczucie jednak, wciąż daje znać o sobie – trzeba przyznać, że sytuacja staje się nie do zniesienia. Rozwiązanie Rousseau pozostawia chyba wiele do życzenia: po prostu Julia umiera, a tym samym znika kłopot. Dziś taki finał wydaje się zbyt łatwy, jednak czytelnicy osiemnastowieczni nie byli wybredni – chłonęli losy trójkąta bohaterów. Później czytali Rousseau romantycy – zachwyceni siłą uczucia uwięzionego w okowach konwenansu, tragizmem postaci i rolą natury w życiu ludzi.

Jakie ideały propaguje Nowa Heloiza Jana Jakuba Rousseau?

Emil

Jest to utwór, w którym Rousseau zawarł swoje poglądy pedagogiczne. Uważał i dowodził, że człowiek rodzi się dobry, a cywilizacja prowadzi do zepsucia i zaniku naturalnych, pozytywnych skłonności. Pokazywał to na przykładzie Emila – chłopca, którego wychowywał świadomy swych obowiązków wychowawca, czuwający nad naturalnym rozwojem dziecka. Wyrósł zdrowy, zaradny, sam zdobył wiedzę, a nawet doszedł do wniosku o istnieniu Twórcy wszechświata. Rousseau głosił niepopularną w epoce teorię, że dziecko powinna wykarmić własna matka (nie mamka), a wychowywać – ojciec. W sytuacji, gdy oddał sam swoje dzieci do przytułku, teoria nie zjednała mu poparcia ani przyjaciół.

Rola Rousseau w epoce

  • Istotna, wpływająca nie tylko na ówczesną współczesność, ale na późniejszy rozwój literatury.
  • Myśl Rousseau stała się kanwą rozwoju sentymentalizmu, a w konsekwencji – powieści sentymentalnej.
  • Ogromny wpływ wywarła na romantyzm – idea czułego serca, uczucia przeciw rozumowi, ważna rola natury w świecie człowieka zrobi w następnym stuleciu niebywałą karierę.

Jego maksymy

  • Dzieciństwo jest snem rozumu.
  • Cnota nie daje szczęścia, ale uczy, jak z niego korzystać, gdy się je ma.
  • Ciągłe a sumienne wypełnianie obowiązków wymaga nie mniej wysiłku niż czyny bohaterskie.

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

Jan Jakub Rousseau

Filozofia sentymentalizmu Rousseau

Najważniejsze idee filozoficzne oświecenia

Oświecenie – Test 3

Filozofia sentymentalizmu Rousseau

34. Przedstaw wielkie idee myślicieli oświeceniowych (Rousseau, Wolter) i omów ich echa w wybranych dziełach literatury polskiej.

Wolter, Jan Jakub Rousseau – dwa wielkie umysły epoki oświecenia

Spotkanie z Janem Jakubem Rousseau