Dramat romantyczny

To specjalny, bardzo ważny gatunek epoki romantyzmu.

  • Nawiązuje do budowy dramatu szekspirowskiego.
  • Zupełnie różni się od klasycznej tragedii i łamie jej reguły.
    Nie jest tu przestrzegana

    • ani jedność miejsca (dramat romantyczny ogarnia wielkie przestrzenie),
    • ani jedność czasu (niekiedy zdarzenia oddzielają od siebie miesiące i lata),
    • ani jedność akcji (splątanych jest tu wiele wątków).

Cechy dramatu romantycznego:

  • kompozycja otwarta;
  • symbolizm;
  • obecność bohatera romantycznego;
  • obecność scen i osób fantastycznych;
  • niesceniczność.

Dramat romantyczny

Dziady Adama Mickiewicza

Problematyka

  • Wymiar moralny:
    • kodeks etyczny,
    • obraz walki dobra ze złem w postaci kontrastów:
      • anioły – diabły,
      • patrioci – zdrajcy,
      • Polacy – zaborcy.
  • Wymiar metafizyczny:
    • problematyka zagadnień nadprzyrodzonych,
    • profetyzm, objawienie,
    • istnienie zdarzeń niepojętych rozumem, jak choćby status Gustawa-Konrada,
    • dyskusje o wiedzy, o uczuciu.
  • Wymiar polityczny i patriotyczny:
    • walka Polaków z zaborcą,
    • losy młodzieży,
    • Polska Mesjaszem narodów,
    • przepowiednia nadejścia wyzwoliciela.
  • Wielka miłość romantyczna
    – jedna z płaszczyzn biografii bohatera, temat części IV.

Bohaterowie

  • Główny, łączący wszystkie części bohater romantyczny: Gustaw-Konrad.
  • Bohaterowie zbiorowi: lud, młodzież polska, Rosjanie.
  • Kapłani:
    • Guślarz w części II,
    • Ksiądz w części IV,
    • ksiądz Piotr w części III.

Z treści

  • Część II:
    inscenizacja obrzędu dziadów (moralność ludu).
  • Część IV:
    dom Księdza, wizyta pustelnika – Gustawa, trzy godziny: miłości, przestrogi, rozpaczy, „nieskuteczne” samobójstwo (studium miłości).
  • Część III:
    scena więzienna (represje rosyjskie, patriotyzm młodych), Wielka Improwizacja (monolog Konrada wadzącego się z Bogiem), Widzenie księdza Piotra (wizja Polski jako Zbawiciela narodów), obraz dworu senatora, historia Rollisona, Salon warszawski: obraz środowiska patriotów i arystokracji.

 

Kordian Juliusza Słowackiego

Problematyka

  • Dyskusja: ocena powstania listopadowego i jego przywódców.
  • Polemika z Mickiewiczem.
  • Temat dojrzewania i poznawania świata przez młodego człowieka.
  • Mesjanizm narodowy (przenośnia: Polska Winkelriedem narodów).
  • Ocena społeczeństwa polskiego.
  • Temat poezji i jej roli w życiu narodu.
  • Psychologiczny portret Polaka, w tym dylemat moralny (próba królobójstwa), hamletyzm (niemoc czynu), miłość i rozczarowanie światem.
  • Wątki szekspirowskie: konstrukcja bohatera, Przygotowanie.

Bohaterowie

  • Bohater romantyczny: Kordian, który łączy wątki i różne miejsca dramatu (motyw podróży).
  • Przywódcy powstania – portrety i ocena.
  • Postaci historyczne: car, wielki książę, papież.
  • Bohater zbiorowy: tłum warszawski, obłąkani w szpitalu wariatów, anonimowi spiskowcy.

Z treści

  • Przygotowanie: scena fantastyczna, metaforyczna wypowiedź o powstaniu listopadowym, ocena kolejnych przywódców, których „wywołuje” z szatańskiego kotła szatan.
  • Prolog: trzy Osoby Prologu przedstawiają trzy koncepcje poezji. Najbliższa autorowi jest koncepcja „narodowej urny” (Osoba Trzecia).
  • Akt I: młodzieńcza, nieszczęśliwa miłość, werteryzm i próba samobójcza Kordiana.
  • Akt II: motyw wędrówki po Europie (poznawanie świata, dojrzewanie, monolog na Mont Blanc).
  • Akt III: koronacja cara, spisek, nieudana próba zabicia cara, uwięzienie Kordiana, wizyta w szpitalu wariatów, niedopełniona scena egzekucji.

 

Nie-Boska komedia Zygmunta Krasińskiego

Problematyka

  • Wymiar etyczny: problem walki dobra ze złem, dyskusja o moralnych powinnościach poety, konsekwencjach czynów niemoralnych – buntu, niesprawiedliwości, zdrady małżeńskiej.
  • Temat poezji i misji poety: dzieje rodziny hrabiego Henryka.
  • Dramat rodzinny: rozdźwięk pomiędzy prozą życia a powołaniem poety.
  • Dramat o rewolucji: próba analizy zjawiska, próba definicji i wytłumaczenia dziejów za pomocą prowidencjalizmu – poglądu, zgodnie z którym o losie jednostek, społeczeństw i świata decydują wyroki Boskie, Opatrzność.

Bohaterowie

  • Bohater romantyczny: Mąż – hrabia Henryk.
  • Bohaterowie zbiorowi: arystokracja i rewolucjoniści.
  • Inni:
    • Pankracy – wódz rewolucjonistów;
    • Galilejczyk (Chrystus) – jako Boska siła w finale dramatu;
    • rodzina hrabiego Henryka – Maria, Orcio.

Z treści

Dwa ciągi wydarzeń

  • rodzinny: przekleństwo Złych Duchów, ślub z Marią, fantastyczny lot za Dziewicą, chrzciny Orcia, choroba i klątwa Marii, śmierć Marii.
  • historiograficzny: obraz abstrakcyjnej rewolucji, skontrastowanie silnych przywódców – hrabiego Henryka i Pankracego; dantejska wędrówka Henryka przez obóz rewolucjonistów; spotkanie wodzów i zderzenie ich racji; klęska arystokratów, śmierć hrabiego i Orcia; objawienie Chrystusa, który zwycięża Pankracego (akt prowidencjalizmu).

 

Modyfikacje bohatera romantycznego

  • Kordian
    Pomiędzy próbą samobójstwa a przeistoczeniem w spiskowca przechodzi etap wędrówki po Europie – poznaje i ocenia świat i jego wartości.
  • Hrabia Henryk
    Nietypowy etap pierwszy, prywatny, jego biografii: ślub, dziecko, rodzina – życie domowe, które jednak nie daje szczęścia; walczy o sprawę swojej klasy, nie kraju, i w końcu „bezdyskusyjnie” umiera.
  • Jacek Soplica
    Działa w realnej sferze jako emisariusz; nie próbuje popełnić samobójstwa; czynu nieetycznego, zabójstwa Stolnika, dokonuje w prywatnej sprawie; żeni się; następuje też jego rehabilitacja; biografię bohatera zamyka śmierć.

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

Charakterystyczne cechy dramatu romantycznego

Dziady Adama Mickiewicza – przegląd części

Omów cechy dramatu romantycznego na przykładzie Kordiana Słowackiego

Nie-Boska komedia – Zygmunt Krasiński

Literacki bohater romantyczny

Przegląd lektur romantycznych

46. Wymień cechy dramatu romantycznego