Punktem odniesień do rozwoju powieści była powieść realistyczna. Młoda Polska przyniosła tak liczne przemiany i przekształcenia tego gatunku, że powstało coś nowego – powieść młodopolska, a jej wielkim twórcą i propagatorem pozostał w naszej literaturze Stefan Żeromski.

Innowacje kompozycyjne powieści młodopolskiej

  • Tendencja odejścia od narratora wszechwiedzącego w kierunku narracji subiektywnej, opisu świata z punktu widzenia narratora, przez pryzmat jego spojrzenia. Częste wykorzystanie w narracji mowy pozornie zależnej.
  • Styl wypowiedzi zbliża się do naturalnego sposobu wypowiedzi, np. pamiętnikarskiego lub reporterskiego.
  • Odejście od sztywnej pierwszoplanowej fabuły – prezentacja snu, wizji, wrażenia, odczucia.
  • Kompozycja luźnych scen, wielu epizodów, „wysepkowość” akcji.
  • Emocjonalny, liryczny, symboliczny styl narracji.
  • Rezygnacja z celowości – czyli podporządkowania akcji założonej z góry tezie.

 

Twórcy powieści młodopolskiej

Władysław Stanisław Reymont

Noblista.
Utwory: Komediantka, Ziemia obiecana, Chłopi.

Chłopi
Epopeja nagrodzona Noblem (1924). Dzieje rodziny Borynów i polskiej wsi Lipce. W rzeczywistości problematyka wykracza poza wiejski konkret i dotyczy kwestii ogólnoludzkich, filozoficznych:

  • ludzkich namiętności;
  • związku człowieka z naturą;
  • mentalności i systemu wartości chłopów;
  • walki o władzę;
  • rywalizacji o kobietę;
  • związku człowieka z ziemią.

Kompozycja
Chłopi mają cechy:

  • epopei (bogactwo, szczegółowość opisu, uniwersalizm czasu i miejsca akcji, mitologizacja postaci, sceny „batalistyczne”);
  • powieści realistycznej;
  • powieści naturalistycznej;
  • powieści impresjonistycznej.

 

Stefan Żeromski

Ludzie bezdomni

Dzieje społecznika doktora Judyma, który jest człowiekiem szlachetnym i wrażliwym na biedę i nędzę społeczną. Sam pochodzi z nizin i pragnie oddać się leczeniu warstw niższych. Poświęca dla tej idei całą prywatność, także możliwość założenia domu, rodziny i małżeństwa z kobietą, którą kocha. Dzieje Judyma ukazują też ówczesne polskie społeczeństwo, jego bolączki, strefy takie jak miasto i wieś, różne warstwy społeczne. Istotna jest kategoria ,,bezdomności” – jako efekt moralnego wyboru bohatera.

Kompozycja
Ludzie bezdomni to powieść modernistyczna. Cechują ją:

  • kompozycja otwarta;
  • subiektywizm narracji;
  • ,,wysepkowy” układ rozdziałów;
  • epizodyczność akcji.

 

Inni twórcy

  • Wacław Berent
    Autor powieści Fachowiec, Próchno i Ozimina.

    • W pierwszej z nich dokonuje krytycznej analizy hasła pracy organicznej.
    • Podejmując temat artysty i sztuki, analizuje środowisko moderny (Próchno), a także krytykuje polską elitę (Ozimina).
  • Władysław Orkan
    Autor powieści Komornicy, W roztokach.

    • Najwybitniejszy epik Podhala, z którego pochodził.
  • Wacław Sieroszewski
    • Autor pracy etnograficznej Dwanaście lat w kraju Jakutów oraz utworów prozatorskich Na kresach lasów, Ucieczka.
    • Pisarz, który był zesłany na Syberię i właś­nie egzotyczne kultury i krajobrazy Syberii, Kaukazu i Dalekiego Wschodu opisał w swoich utworach.

 

Inne kierunki rozwoju powieści:

  • powieść naturalistyczna,
  • powieść psychologiczna,
  • powieść obyczajowa,
  • symbolizm i naturalizm w prozie.

Jak rozpoznać naturalizm w prozie?

  • Pisarz ukazuje związek człowieka z naturą, biologiczność istoty ludzkiej, jej instynkty.
  • Ważną rolę w fabule odgrywa cykl natury.
  • Pisarz obnaża ciemne strony ludzkiej egzystencji.
  • Stosuje drobiazgowe i drastyczne opisy.

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

Czym charakteryzowała się powieść młodopolska?

Młodopolska symbolika

 

Młoda Polska – charakterystyka epoki

Młoda Polska – przegląd najważniejszych lektur

Maturalna wiedza o Młodej Polsce

Młoda Polska – zestawienie autorów i lektur

 

MŁODA POLSKA – TABELA

Młoda Polska – charakterystyka epoki