Literatura dwudziestolecia

Nowe tendencje w powieści

  • Podróż w głąb psychiki ludzkiej – bodziec do wszelkich eksperymentów prozatorskich, których efektem będą narodziny powieści strumienia świadomości.
  • Wielka proza Tomasza Manna – niemieckiego noblisty, autora dzieł takich jak Czarodziejska góra, Buddenbrookowie, Doktor Faustus (symbol, intelektualizm, uniwersalizm).
  • Nurt sag rodzinnych popularnych w ówczesnej literaturze:
    • Buddenbrookowie Tomasa Manna,
    • Saga rodu Forsythe’ów Johna Galsworthy’ego,
    • Rodzina Thibault Rogera Martin du Garda i inne.

Szczegóły:

  • W poszukiwaniu straconego czasu Marcela Prousta – to powieść, która wywołała rewolucję w dziedzinie nowoczesnej prozy.
    • Oto narracja prowadzona według toku własnych wspomnień i skojarzeń, w głąb własnej psychiki.
    • Czytelnik poznaje świat przetworzony przez psychikę narratora, drobny szczegół może stać się przyczyną refleksji, komentarzy, całego studium o człowieku.
    • Czas, chronologia zdarzeń nie odgrywają już wiążącej roli – jedynie bieg myśli. Powstaje w efekcie czas subiektywny, psychologiczny.
  • Powieść strumienia świadomości – to podróż ,,w poprzek czasu”.
    Powieść parabola Franza Kafki – Proces, Zamek. Dzieje bohatera są ilustracją głębszej myśli – obrazem losu człowieka, dyskusją o sensie życia ludzkiego. Główny bohater – everyman – to reprezentant każdego człowieka, bez indywidualnych, jednostkowych cech. Świat przedstawiony w powieści naszkicowany jest przy użyciu poetyki oniryzmu – naśladowania atmosfery snu.
    Przykład: Ulisses Jamesa Joyce’a.
    Tu osią wiodącą narracji jest wewnętrzny monolog człowieka z całym jego nieuporządkowaniem, przeskokami, alogicznością.
  • Technika symultaniczna w prozie – to metoda przedstawiania kilku miejsc jednocześnie, równoczesne prowadzenie wielu wątków w różnych miejscach. Stosuje symultanizm Dos Passos w swojej trylogii amerykańskiej, także James Joyce w Ulissesie – pokazując bieg myśli kilku osób w tym samym czasie. Dobitnie obrazuje symultanizm filmowy obraz „przekrojonego wieżowca”, w którym obserwujemy wydarzenia z setek mieszkań w tym samym czasie.

 

Nowe nurty w poezji

Dadaizm

  • Tristan Tzara
    • rewolucja przeciw sztuce
    • totalna wolność tworzenia
    • utwory: bezładna kompozycja dobranych na chybił trafił sylab (bełkot dadaistyczny)
  • dada – nurt nazwano od pierwszych słów niemowlęcia
  • pozostałość: collage w malarstwie.

Awangarda francuska

  • Guillaume Apollinaire
    • „nowa poezja”– akt twórczy wolnej wyobraźni
    • liryzm wizualny: wiersze-rysunki, również swoją grafiką wyrażające zamysł autora.

Neoklasycyzm

  • Paul Valéry,
  • Thomas Eliot
    • ideał „czystej poezji” – niezależnej od życiowych treści
    • erudycja, filozoficzne i kulturowe aluzje w materii utworu

Surrealizm (nadrealizm)

  • André Breton,
  • Louis Aragon,
  • Paul Eluard,
    • wyzwolenie obrazów tkwiących w podświadomości człowieka – ze snu, halucynacji, wizji
    • pisanie automatyczne, próba pisania bez kontroli intelektualnej swojej czynności
  • w sztuce: dzieła Salvadora Dalego.

Futuryzm

  • Filippo Marinetti,
  • Włodzimierz Majakowski
    • bunt przeciw tradycji i dziedzictwu przeszłości
    • kult przemocy i wojny
    • nowy język poetycki
    • odrzucenie ortografii i interpunkcji
    • Hasło: Ryczący automobil jest piękniejszy niż Nike z Samotraki.

Pablo Picasso – Panny z Awinionu

Nowe kierunki w sztuce

Hasła epoki

  • Zobaczyć świat inaczej!
  • Odrzucić naśladownictwo, odtwarzanie – tworzyć świat od nowa, po swojemu układać i komponować jego elementy!
  • Niech atelier artysty będzie swoistym laboratorium, a twórca kreatorem!
  • Nie ma jednego wzorca piękna – dzieła obłąkanych, prymitywnych plemion czy dzieci to też sztuka, bo to ich widzenie świata.

Kierunki

  • Abstrakcjonizm – sztuki plastyczne, w których kształty i plamy barwne wcale nie odpowiadają rzeczywistości (odbiegają, abstrahują od rzeczywistych przedmiotów).
  • Kubizm – (od kub – kostka, sześcian). Kierunek artystyczny, w którym kształty sprowadzane są do form geometrycznych. Cel – wyjść poza obserwację modelu, ująć w inne formy, stworzyć od nowa. Za pierwszy obraz kubizmu uważa się Panny z Awinionu Pabla Picassa.
  • Surrealizm – w sztukach plastycznych i w literaturze, kierunek ten dąży do zwolnienia wyobraźni artysty od logiki czy norm estetycznych lub moralnych, do wydobycia sfer nieświadomych – stąd poetyka snu, zjawisk sennych w tym nurcie.

 

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

Dwudziestolecie międzywojenne – charakterystyka epoki

Nowe tendencje w poezji dwudziestolecia międzywojennego

Wymień i krótko scharakteryzuj tendencje w filozofii Europy XX-lecia międzywojennego.

Jakie nowe cele sztuki XX wieku możesz zaprezentować?

Tabela lektur dwudziestolecia międzywojennego

Międzywojnie – lata dwudzieste

Dwudziestolecie międzywojenne – TABELA

Dwudziestolecie międzywojenne – charakterystyka epoki

Dwudziestolecie międzywojenne – TEST 1

Test z dwudziestolecia międzywojennego cz. 1.

TEST z dwudziestolecia międzywojennego cz. 2.