Wrzesień 1939 – maj 1945

Kilka lat – czy to oddzielna epoka?
Na pewno szczególny czas, lata II wojny światowej – niepodobne ani do entuzjastycznego międzywojnia ani do późniejszych lat wieku XX. A jednak w tym czasie powstawała literatura – przede wszystkim poezja. Trzeba odróżnić ją od literatury dotyczącej wojny – ale powstałej później. Trudno powiedzieć, że to oddzielna epoka literacka. Niektórzy badacze dołączają ją do dwudziestolecia międzywojennego, inni – do tzw. literatury współczesnej. W powtórce ujmijmy to jako lata wojny i okupacji.

 

Co się działo z twórcami w czasie wojny?

Zginęli na samym początku wojny:

  • Witkacy – popełnił samobójstwo 17 września 1939 r.
  • Józef Czechowicz – zginął podczas bombardowania Lublina w 1939 r.
  • Mieczysław Braun – zmarł w getcie warszawskim w roku 1942.
  • Bruno Schulz – rozstrzelany w 1942 r. na ulicy Drohobycza przez gestapowca Güntera.
  • Janusz Korczak – w 1942 r. zagazowany w Treblince wraz z dziećmi z sierocińca, którymi do końca się opiekował.
  • Tadeusz Boy-Żeleński – rozstrzelany wraz z profesorami Uniwersytetu Lwowskiego w 1941 r.
  • Karol Irzykowski – zmarł na skutek ran odniesionych w powstaniu warszawskim.
  • Julian Kaden-Bandrowski – zginął w powstaniu warszawskim.

Wielu przetrwało wojnę na emigracji:

  • Władysław Broniewski, Julian Tuwim, Antoni Słonimski, Maria Kuncewiczowa, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Arkady Fiedler, Jan Lechoń, Kazimierz Wierzyński, Witold Gombrowicz, Melchior Wańkowicz.

Część pisarzy przeżyła okupację w kraju.

Byli to:

  • Leopold Staff,
  • Zofia Nałkowska,
  • Jarosław Iwaszkiewicz,
  • Maria Dąbrowska,
  • Jerzy Szaniawski,
  • Julian Przyboś,
  • Mieczysław Jastrun

Część przeszła przez niemieckie obozy koncentracyjne i sowieckie łagry:

  • Pola Gojawiczyńska, Zofia Kossak-Szczucka, Gustaw Morcinek – obozy hitlerowskie.
  • Gustaw Herling-Grudziński – przeżył łagry sowieckie.
  • Bruno Jasieński – zamordowany przez NKWD w obozie koncentracyjnym pod Władywostokiem w 1939 r.
  • Tadeusz Peiper – aresztowany, jak wyjaśniono – na podstawie fałszywych oskarżeń, we Lwowie w 1940 r.
  • Aleksander Wat – 1940–1941 aresztowany we Lwowie, do 1946 przebywał w Kazachstanie.
  • Lech Piwowar i Władysław Sebyła – polscy poeci, oficerowie wrześ­nia 1939 – zamordowani w Katyniu.

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

Temat wojny w literaturze II połowy XX w.