Veni Creator (1)
Przyjdź, Duchu Święty, (2)
zginając (albo nie zginając) trawy,
ukazując się (albo nie) nad głową,
językiem płomienia,(3)
kiedy sianokosy, albo kiedy na podorywkę wychodzi traktor
w dolinie orzechowych gajów, albo kiedy śniegi,
przywalają jodły kalekie w Sierra Nevada. (4)
Jestem człowiek tylko, więc potrzebuje widzialnych znaków,(5)
nużę się prędko budowaniem schodów abstrakcji.
Prosiłem nie raz, wiesz sam, żeby figura w kościele
podniosła na mnie rękę, raz jeden, jedyny.
Ale rozumiem, że znaki mogą być tylko ludzkie.
Zbudź więc jednego człowieka gdziekolwiek na ziemi (6)
(nie mnie, bo jednak znam, co przyzwoitość)
i pozwól, abym patrząc na niego podziwiać mógł Ciebie.
- (1) Tytuł
„Veni Creator Spiritus” oznacza Przyjdź, Duchu Stwórco. Nawiązanie do hymnów śpiewanych w Święto Zesłania Ducha Świętego. Wydarzenie biblijne: zesłanie na apostołów Ducha Świętego. Apostołowie otrzymali moc przemawiania w wielu językach.
- (2) Hymn
Otwiera go wezwanie do Ducha Świętego.
- (3) Elementy nawiązujące do Biblii
Zginanie traw, języki płomieni. Dziwne zaprzeczenia. To prośba o znak, jakikolwiek, niekoniecznie zgodny z przekazem biblijnym.
- (4) Przeniesienie w czasie i przestrzeni
To na pewno mówi człowiek współczesny (dowód: traktor!). Zwraca uwagę zarysowanie w wierszu pejzażu – codzienności, świata „ja” lirycznego.
- (5) Novum jak na hymn
Nie zbiorowość, a pojedynczy człowiek zwraca się do Boga.
Stylizacja na prostą mowę – „jestem człowiek” zamiast „jestem człowiekiem”.
- (6) Kolejna prośba o cudowny znak
Niech tym znakiem będzie prawy człowiek, w którym odbije się dobroć Boga.
- Sens wiersza
Człowiek wciąż oczekuje znaku. To głos tęsknoty za Bogiem, za dobrem. Ale też głos zwątpienia. Człowiek potrzebuje konkretów, nie umie w pełni zaufać, wierzyć bez dowodów. Nie wierzy w siebie, w wartość człowieka – w poszukiwaniu tego jednego ideału tkwi gorycz i powątpiewanie. Bóg milczy, a człowiek cierpi, czuje się samotny. Oto dramat, może absurd ludzkiej egzystencji.
Zobacz:
U wrót doliny – Zbigniew Herbert
Poezja Miłosza obszarem zagadnień uniwersalnych. Rozwiń temat, odwołując się do twórczości poety.