Na podstawie przytoczonego fragmentu i znajomoś­ci całej lektury napisz, czy można scharakteryzować Stanisława Wokulskiego jako typowego przedstawiciela epoki.

Bolesław Prus, Lalka (fragment)

Wokulski przypatrywał się jej cały czas.
Zrobiła na nim szczególne wrażenie. Zdawało mu się, że już kiedyś ją widział i że ją dobrze zna. Wpatrywał się lepiej w jej rozmarzone oczy i nie wiadomo skąd przypomniał sobie nieznany spokój syberyjskich pustyń, gdzie bywa niekiedy tak cicho, że prawie słychać szelest duchów, wracających ku zachodowi. Dopiero później przyszło mu na myśl, że on nigdy i nigdzie jej nie widział, ale – że jest tak coś – jakby na nią od dawna czekał.
„Tyżeś to czy nie ty?…” – pytał się w duchu, nie mogąc od niej oczu oderwać.
Odtąd mało pamiętał o sklepie i o swoich książkach, lecz ciągle szukał okazji do widzenia panny Izabeli w teatrze, na koncercie lub na odczycie. Uczuć swoich nie nazwałby miłością i w ogóle nie był pewny, czy dla oznaczenia ich istnieje w ludzkim języku ­odpowiedni wyraz. Czy tylko, że stała się ona jakimś mistycznym punktem, w którym zbiegają się wszystkie jego wspomnienia, pragnienia i nadzieje, ogniskiem, bez którego życie nie miałoby stylu, a nawet sensu. Służba w sklepie kolonialnym, uniwersytet, Syberia, ożenienie się z wdową po Minclu, a w końcu mimowolne pójście do teatru, gdy wcale nie miał chęci – wszystko to były ścieżki i etapy, którymi los prowadził go do zobaczenia panny Izabeli.
Od tej pory czas miał dla niego dwie fazy. Kiedy patrzył na pannę Izabelę, czuł się absolutnie spokojnym i jakby większym; nie widząc – myślał o niej i tęsk­nił. Niekiedy zdawało mu się, że w jego uczuciach jest jakaś omyłka i że panna Izabela nie jest żadnym środkiem jego duszy, ale zwykłą, a może nawet pospolitą panną na wydaniu.

Przypomnij sobie dzieje Stanisława Wokulskiego (to właśnie bohater Lalki), zastanów się, co wiązało go z epoką (pozytywizm), a w czym przypominał romantyków. Aby praca była rzetelna, powinieneś także odwołać się do utworów romantycznych, których bohaterowie mają rysy typowych kochanków swojej epoki (Giaur Byrona, Cierpienia młodego Wertera Goethego, IV część Dziadów Mickiewicza) i dopiero na tle ich sylwetek analizować romantyczne zachowania Wokulskiego.

Konspekt

Wstęp

  • Zwrócenie uwagi na fakt, że w każdej epoce, niezależnie od dominującego w niej światopoglądu, zdarzają się osoby, które popularnie nazywa się romantykami. Z epoką romantyzmu – w historycznoliterackim rozumieniu tego słowa – łączy je kult serca i uczucia, które w ich życiu odgrywa priorytetową rolę. Ludzie ci są wrażliwi, mają skłonność do analizowania przeżywanych przez siebie uczuć i stanów. Takie podejście do życia nie jest zaplanowane. Te osoby po prostu takie są. Chociażby starały się żyć według innych zasad i słuchać tego, co podpowiada chłodny rozum, emocje i serce wezmą nad nimi górę.
  • Zauważenie, że kolejne epoki historycznoliterackie przy okazji formułowania swojej filozofii, zasad moralnych i obyczajowych kreślą charakterys­tyczny dla siebie ideał człowieka. W jego osobowości odbija się wszystko to, co w danym czasie uważa się za wartościowe i ważne. Te wzorce często przenikają do literatury i są widoczne w sylwetkach typowych dla swoich czasów książkowych bohaterów.

Rozwinięcie

  • Skoncentrowanie się na wydobyciu z przytoczonego fragmentu jak największej liczby cech Wokulskiego – romantyka. Przywołaj sytuację, w której Wokulski pierwszy raz zobaczył pannę Izabelę.
  • Charakterystyka Wokulskiego – pozytywisty: docenia on znaczenie pracy, sam od wczesnej młodości ciężko pracuje, ­dorabia się dużego majątku, ale nie jest kapitalistą wyzyskiwaczem, nie żyje tylko dla siebie. Myśli utylitarnie, widzi konieczność pracy u podstaw i pracy organicznej. Jest energicznym, obrotnym przedsiębiorcą swoich czasów. Oprócz wymienionych zalet ma również słabości: zakochuje się w przypadkowo spotkanej pannie Łęckiej i niczym romantyk snuje na jej temat marzenia i fantazje, które nie mają pokrycia w rzeczywistoś­ci. Pozwala, by uczucie zawładnęło nim całkowicie, jak romantyczny kochanek chce wzbudzić podziw ukochanej. To dla niej pomnaża swoją fortunę. Czyn ten może wyglądać na typowo nowoczesny i w stu procentach pozytywistyczny, ale jego intencje są w pełni romantyczne, podobnie jak reszta jego zachowań – wykupienie sreber Łęckich, ich kamienicy, rulony imperiałów rzucane podczas kwesty.
  • Zauważenie, że w Wokulskim współistnieją dwie osoby: praktyczny kupiec galanteryjny i wrażliwy kochanek na miarę Wertera czy Gustawa z IV częś­ci Dziadów.

Zakończenie

  • Postawienie tezy, że w każdej epoce istnieją romantycy i poparcie jej przykładami romantycznych poczynań pozytywisty.
  • Niejednolita, skomplikowana psychika Wokulskiego sprawia, że jest bohaterem autentycznym. Żyje jak pozytywista, kocha jak romantyk – w życiu często spotykamy się z taką dwubiegunowością. Można różnie oceniać jego poszczególne decyzje, ale trudno pozostać wobec nich obojętnym. Ta postać wzbudza emocje i jest całkowicie odmienna od bezbarwnych bohaterów.

Zobacz:

Stanisław Wokulski – bohater Lalki

Jak kształtowała się osobowość Stanisława Wokulskiego?

Przedstaw dzieje Stanisława Wokulskiego – głównego bohatera Lalki

Wokulski – romantyk czy pozytywista? Spróbuj odpowiedzieć na to pytanie, wykorzystując formę rozprawki.

Czy rzeczywiście Wokulskiego można uznać za bohatera współczesnego? A może dla Ciebie jest to postać całkowicie odległa?

Wokulski – romantyk czy pozytywista? Wykaż złożoność kreacji bohatera, odwołując się do podanego fragmentu Lalki.

Stanisław Wokulski – bohater pozytywistyczny czy romantyczny?