„Antygona” Sofoklesa jako przykład tragedii klasycznej.
Zacznij
Antygona jest doskonałym przykładem tragedii klasycznej, ponieważ spełnia wszystkie wymogi stawiane temu gatunkowi. Możemy ją uznać za wzorzec tragedii klasycznej. Źródłem fabuły dramatu jest mitologia, a dokładnie fragment historii rodu Labdakidów.
Przejdź do konkretów
Tragedia respektuje zasadę trzech jedności:
- Jedność akcji – jeden wątek – dzieje Antygony i Kreona, brak scen epizodycznych.
- Jedność miejsca – całość akcji rozgrywa się przed pałacem królewskim w Tebach.
- Jedność czasu – brak luk czasowych, czas fabuły dramatu powinien być taki sam jak czas trwania samego widowiska teatralnego. A przynajmniej by akcja dramatu zamykała się w obrębie jednej doby.
Budowa dramatu
- Budowa tekstu – to szereg epeisodiów, czyli dialogów prowadzonych przez postacie, które przeplatane są pieśniami chóru – stasimonami.
- Akcja zbudowana jest z ciągu wydarzeń połączonych ze sobą związkami przyczynowo-skutkowymi, które składają się na poszczególne fazy, części dramatu: wprowadzenie, czyli prologos, zawiązanie akcji – epeisodion I, rozwinięcie akcji – kolejne epeisodiony II, III, IV, perypetia – epeisodion V, w którym wydaje się, że wszystko dobrze się kończy, katastrofa i rozwiązanie – exodos.
- Tragedia klasyczna jest gatunkiem zaliczanym do stylu wysokiego, w związku z tym cechuje ją jedność świata przedstawionego – brak jakichkolwiek scen fantastycznych, jedność stylu – wszystkie występujące na scenie postaci mówią uroczystym, retorycznym – wysokim stylem. Jedność nastroju – tylko powaga, wzniosłość – nastrój podniosły.
Uwaga! Na scenie nie występuje nigdy więcej niż trzech aktorów, oczywiście nie licząc chóru, który jest na scenie stale.
Nie zapomnij o wyjątkowej roli chóru
Jego rolą jest informowanie o wcześniejszych wydarzeniach – na przykład w parodosie opowiada o losie braci, którzy zginęli, walcząc ze sobą, o decyzji króla i postanowieniu Antygony. Chór także wyjaśnia i komentuje to, co dzieje się na scenie. Na przykład w stasimonie I śpiewa pieśń, która jest pochwałą państwa – najwyższego przejawu ludzkiej twórczości cywilizacyjnej i wyraża opinię, że złamania prawa mógł się dopuścić jedynie wróg ojczyzny. Czasem ocenia postępowanie bohaterów, w stasimonie II wyraża swoje współczucie dla Antygony i stwierdza, że choć jest winna, to… trudno ją obwiniać, a jej cierpienie jest związane z Fatum ciążącym nad rodem Labdakidów.
Kilka słów o bohaterach
Tragedia klasyczna jest gatunkiem wysokim, więc postacie w niej występujące powinny pochodzić z wysokich rodów, mieć szczególną pozycję społeczną. Tak jest w przypadku bohaterów Antygony. Antygona, jej siostra Ismena, Kreon, jego syn Hajmon, żona Kreona – Eurydyka należą do rodziny królewskiej. Bohaterów, jak przystało na szlachetnie urodzonych, cechują również wyjątkowe zalety: na przykład Kreon jest sprawiedliwy, szlachetny, myśli przede wszystkim o interesie państwa; Antygona ma wielką odwagę i z determinacją walczy o wartości, które są dla niej najważniejsze. Ale ich wyjątkowość nie powoduje, że są pozbawieni typowo ludzkich wad. Zachowują się jak zwykli ludzie, Antygonie żal umierać, jest okrutna wobec siostry, Kreon w swoim zaślepieniu nie chce wziąć pod uwagę zdania innych, posądza ich, że są przekupni.
Koniecznie wspomnij o tragizmie
Najważniejszą cechą tragedii klasycznej jest konflikt tragiczny.
Bohater dramatu zostaje postawiony w sytuacji bez wyjścia, dokonanie jakiegokolwiek wyboru musi skończyć się tragicznie. Tak też się dzieje z Antygoną. Reprezentowane przez Kreona prawo państwowe, ludzkie przeciwstawia się reprezentowanemu przez Antygonę prawu boskiemu. Obie racje i króla, i Antygony, choć wykluczają się wzajemnie, są uzasadnione – zdrajca powinien być ukarany, ale to właśnie na najbliższej rodzinie spoczywa święty obowiązek pogrzebania zmarłego – jeśli tego nie zrobi, dusza zmarłego będzie się błąkała i nie trafi do Tartaru.
Fatum – to siła, która sprawia, że Antygona dokonuje czynu zakazanego przez władcę, czym ściąga na siebie winę tragiczną. Chociaż narusza zakaz królewski nie dlatego, że chce działać na szkodę państwa, ale dlatego, że pragnie uszanować wolę bogów. Winą tragiczną obarczony jest również Kreon, wszystko, cokolwiek robi, czyni w przekonaniu, że działa zgodnie z wolą bogów. Ale to przecież ironia tragiczna, która przejawia się w tym, że działania władcy przynoszą skutki sprzeczne z jego zamiarami. Wszystko, cokolwiek robi, działa na jego niekorzyść i prowadzi ku nieuchronnej katastrofie – doprowadza do śmierci syna i żony.
Zakończ
Myślę, że podane przeze mnie argumenty świadczą o tym, że Antygonę Sofoklesa możemy uznać za wzorcowy przykład tragedii klasycznej, ponieważ spełnia ona wszelkie wymagania gatunkowe, zarówno pod względem formy, jak i treści.
Zobacz:
Racje serca i racje rozumu – rozpatrz konflikt między Antygoną a Kreonem
Tragizm bohatera antycznego. Powołaj się na losy Antygony, Kreon, Edypa