Przykłady przyjaźni w mitologii greckiej i w Biblii.
Wstęp
Przyjaźń to niezwykle ważna wartość w życiu człowieka. Nic więc dziwnego, że jej temat poruszają wybrane mity i „Pismo Święte” – dwa filary kultury europejskiej.
Rozwinięcie
W Iliadzie Homera znajdziemy wspaniały przykład przyjaźni. Jest to przyjaźń między dwoma młodymi rycerzami – Achillesem i Patroklosem. Gdy Achilles, największy grecki wojownik, wszedł w konflikt z dowódcą wojsk, Agamemnonem, odmówił dalszej walki. I wtedy szczęście odwróciło się od Greków. Zaczęli ponosić klęskę za klęską i mógł ich uratować tylko powrót Achillesa na pole bitwy. Młodzieniec nie chciał jednak o tym słyszeć. Nawet Patroklos nie umiał namówić bohatera do powrotu do walki. Achilles jednak zgodził się pożyczyć mu swoją piękną zbroję. Patroklos walczył mężnie, jednak zginął w starciu z Hektorem, najlepszym wojownikiem trojańskim. Śmierć przyjaciela załamała Achillesa, który rozpaczał, obciął piękne włosy i posypał głowę popiołem. Jego rozpacz, opisana przez Homera, naprawdę może budzić współczucie nawet u najtwardszych czytelników. Achilles nie był przecież wrażliwcem, który płakał z byle powodu! Był, mimo młodego wieku, twardy, pewny siebie i zaprawiony w boju. Śmierć przyjaciela musiała być więc dla niego przeogromną stratą.
W imię tej przyjaźni podejmuje kontrowersyjną decyzję – postanawia pomścić przyjaciela i zabić sprawcę jego śmierci. Dokonuje tego, a ciało wojownika okrutnie bezcześci. Dopiero łzy Priama skruszyły serce rozżalonego i mściwego Achillesa – oddał staremu ojcu ciało syna, aby ten mógł wyprawić mu pogrzeb.
Poza tym w literaturze antycznej nie znajdziemy wielu przykładów przyjaźni. Przynajmniej w mitach – gdybyśmy sięgnęli po poezję antycznych twórców, moglibyśmy mówić o utworach Horacego adresowanych często do przyjaciół lub o przyjaźni między Safoną a dziewczętami, jej podopiecznymi.
Przyjaźń w Biblii
Znacznie więcej na temat przyjaźni przeczytamy w Biblii. Przede wszystkim mamy tam do czynienia z przyjaźnią między Jezusem a Jego apostołami. Oczywiście, Chrystus jest ich mistrzem, nauczycielem. Zwracają się do Niego Rabbi lub Panie. A jednak można tu na pewno mówić o przyjaźni – spędzają razem czas, to z nimi Jezus chce spożyć Ostatnią Wieczerzę – czyli pożegnać się z przyjaciółmi. Poza tym, gdyby byli tylko uczniami, Jezus nie czułby takiego smutku po tym, jak Piotr trzy razy się go zaparł. Szczególną przyjacielską miłością Jezus darzył najmłodszego ucznia, zwanego w Ewangelii św. Jana uczniem, którego Chrystus miłował. To jemu powierzył opiekę nad swoją Matką. Był to na pewno dowód szczególnego zaufania.
Jezus miał jeszcze innych przyjaciół, rodzeństwo z Betanii – Martę, Marię i Łazarza. Chętnie bywał w ich domu, gdzie wszyscy starali się, by jak najlepiej go przyjąć. Marta przygotowywała wspaniały posiłek, a Maria siadała u stóp Mistrza, by z uwagą słuchać Jego słów. Jezus bardzo kochał również brata tych młodych kobiet, Łazarza.
Gdy Łazarz umarł, miała miejsce jedna z najbardziej wzruszających scen w Ewangelii – Jezus zapłakał i dokonał jednego z Jego największych cudów – po modlitwie do Ojca, przywrócił przyjaciela do życia. To były piękne przyjaźnie opisane na kartach Biblii. Ale mamy jeszcze przecież przyjaciół Hioba – czyli fałszywych przyjaciół, którzy, gdy dowiedzieli się o nieszczęściach, które spadły na Hioba, przybyli do jego domu i nie szczędzili bohaterowi długich mów, w których próbowali przekonać go, że popełnił wielki grzech i straszna choroba, która go dotknęła, jest karą boską. Za nic mieli tłumaczenia Hioba. Interesowała ich tylko własna wizja jego czynów. Z tego powodu Hiob czuł się opuszczony przez wszystkich. Żona patriarchy również nie stanęła na wysokości zadania i dziwiła się, dlaczego jej mąż nie zaczął jeszcze złorzeczyć Bogu.
Niegodnym przyjacielem okazał się również Judasz, który zdradził Jezusa. W sztuce bardzo często ukazywana jest scena, kiedy Judasz całuje Jezusa, wskazując w ten sposób żołnierzom człowieka, którego mają pojmać. Pocałunek Judasza stał się symbolem wyjątkowo paskudnej zdrady. Jezus doskonale zdawał sobie sprawę, że tym pocałunkiem przyjaciel go zdradza. Na pewno było to bolesne przeżycie, gdyż Judasz został obdarzony szczególnym zaufaniem przez apostołów i samego Chrystusa – to on był odpowiedzialny za ich finanse. Judasz nie umiał sobie poradzić z brzemieniem zdrady. Oddał srebrniki, którymi zapłacono mu za „współpracę”. Jednak na odkręcenie wszystkiego było za późno. Zrozpaczony, popełnił samobójstwo. Czy Jezus wybaczyłby mu, gdyby o to poprosił? Pewnie tak, Judasz jednak wybrał śmierć. Stał się symbolem najgorszej, perfidnej zdrady – Dante umieścił go w ostatnim kręgu piekła.
Zakończenie
Tak oto „Biblia” i mitologia grecka mówią sporo na temat przyjaźni. Pokazują jej piękne przykłady, ale i ostrzegają przed niebezpieczeństwami. Przyjaźń jest szczególnie ważną wartością w „Nowym Testamencie”, ale tam również zawarty został problem zdrady przyjaciela oraz wyparcia się go w razie zagrożenia i strachu o własne życie.
Zobacz:
Wielkie przyjaźnie w literaturze i filmie. Omów na wybranych przykładach