Wizja końca świata w Biblii i innych tekstach kultury. Czy któreś ze znanych Ci dzieł poruszyło Cię szczególnie?
Podpowiedź:
Skonstruuj wypowiedź na podstawie Apokalipsy świętego Jana, wierszy Czesława Miłosza – Piosenka o końcu świata i Zbigniewa Herberta – U wrót doliny, i na przykład obrazu Hieronima Boscha Sąd Ostateczny.
Co pisać?
- Apokalipsa świętego Jana to najważniejsze proroctwo biblijne, opisujące koniec świata. Zamyka całość świętej księgi, jest pełne niejasnych symboli i zagadkowych obrazów. Zapowiada walkę dobra ze złem, niesie wizje powstających zmarłych, łamania się lądów, spadających gwiazd, znikającego nieba, głosu trąb anielskich. Mimo tak przerażającej wizji przepowiednia jest optymistyczna – zapowiada zwycięstwo dobra i panowanie Chrystusa na ziemi, stworzenie nowego Jeruzalem. Do tej wizji końca świata przez wieki nawiązywało wielu twórców.
Szczególnie poruszające, zwłaszcza że odmienne, są dwa utwory współczesnych wieszczów polskiej poezji – Czesława Miłosza i Zbigniewa Herberta.
- Noblista napisał utwór pod tytułem Piosenka o końcu świata. Poetycki reportaż ze słonecznego dnia, który jest ostatnim dniem globu ziemskiego… Wszyscy życzylibyśmy sobie, żeby to właśnie tak wyglądało: spokojny, śliczny dzień, niezauważalny koniec, bezbolesny, nienaruszający istniejącej harmonii. Poeta stwarza taką wizję, jakby odwoływał się do słynnej maksymy – żyj tak, jakby to miał być ostatni dzień Twojego życia, ale też chwytaj dzień, wypełnij go sensownie…
- Inaczej jest w wierszu Zbigniewa Herberta U wrót doliny. Jego wizja końca świata przypomina obóz koncentracyjny, aniołowie – katów, a ludzkość – ofiary. U Miłosza nie zmieniało się nic, u Herberta – następuje koszmar rozstań, krzyk matek, od których odłącza się dzieci, rozpacz zakochanych. Aniołowie Stróże są bezwzględni – pisze poeta. To tragiczna wizja, zbrodnicza, niezgodna z naturą.
- Podobnie dzieje się na obrazie Hieronima Boscha Sąd Ostateczny – choć realia są zupełnie inne, można powiedzieć fantastyczne, jak z koszmarnego snu. Malarz wymyślnie przedstawia męki piekielne, rysuje postacie demonów, organizuje atmosferę chaosu, niesamowitości, ekspresji. Krzyk potępieńców, wymyślne narzędzia tortur, dziwaczne postacie wypełniają świat na płótnie, ale przez swoją niesamowitość i groteskowość nie jest to wizja przerażająca.
Z tych trzech ujęć najbardziej pesymistyczny jest obraz Herbertowski. Najprzyjemniejszy – Miłosza. Najoryginalniejszy – Boscha. A który porusza najbardziej? Chyba ten Herberta, bo budzi największe przerażenie i bezradność. On też najbardziej ukazuje przywiązanie człowieka do jego ziemskiego życia i poczucie krzywdy, że koniec musi nastąpić.
Zacytuj, wskazując fragmenty utworów, te wyraźnie nawiązujące do Apokalipsy św. Jana:
Herbert:
Po deszczu gwiazd
Na łące popiołów
Zebrali się wszyscy pod strażą aniołów
Miłosz:
A którzy czekali błyskawic i gromów
Są zawiedzeni
A którzy czekali anielskich trąb
Nie wierzą że staje się już
Użyj sformułowań:
• Utwór jest okrzykiem egzystencjalnego buntu…
• Wiersz jest wyrazem ufności w Boską harmonię…
• Malowidło Boscha to sugestywna przestroga przed drogą grzechu…
Podnieś poziom wypowiedzi:
Jeśli znasz – nawiąż:
- Do filmu lub książki Imię róży. Powieść Umberta Eco w ciekawy sposób odwołuje się do motywów apokalipsy – według jej symboliki w pewnym klasztorze średniowiecznym następuje fala morderstw…
- Do poezji Krzysztofa Kamila Baczyńskiego: wiersze poetów powstania 1944 opisują wojnę – nazywaną apokalipsą spełnioną. Wizja wojny przybiera znamiona końca świata – łamią się lądy, płoną pożary, płyną rzeki krwi…
Zobacz:
https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/praca-domowa-jezyk-polski/na-podstawie-wiersza-czeslawa-milosza-piosenka-o-koncu-swiata-oraz-apokalipsy-wedlug-sw-jana-porownaj-przedstawione-wizje-konca-swiata
Wyjaśnij, na czym polega wizyjność i uniwersalny sens Apokalipsy św. Jana.