Cechy twórczości

  • Wacław Potocki jest przedstawicielem nurtu ziemiańskiego w poezji polskiego baroku.
  • Jest przedstawicielem (ale zarazem bardzo ostrym krytykiem!) kultury sarmackiej.
  • Bardzo ostro krytykował magnaterię. Idealizował za to ziemiański wzorzec życia.
  • Miał zacięcie publicystyczne – jego utwory zawierają mnóstwo postulatów, propozycji reform, satyrycznego spojrzenia na rzeczywistość.
  • Był zapalonym moralistą i dydaktykiem – większość jego utworów zawiera jakiś morał…
  • Jest autorem eposu Transakcja wojny chocimskiej…, w którym propagował rycerskie cnoty Sarmatów i ubolewał, że duch bojowy umarł we współczesnej mu szlachcie. Ukazał bohaterów spod Chocimia jako wzór dla współczesnych mu Sarmatów.
  • W swoich utworach wyśmiewał i krytykował m.in. liberum veto, nieskuteczność pospolitego ruszenia, upadek obyczajów, nadużywanie złotej wolności, nietolerancję.

Nurty, pojęcia

  • poezja ziemiańska
  • sarmatyzm
  • moralizatorstwo

Możliwe tematy

  • Sarmata w poezji polskiej.
  • Krytyka wad szlacheckich.
  • Polacy w krzywym zwierciadle.
  • Wielcy dowódcy, rycerze, wojownicy.
  • Sławne opisy bitew.
  • Historia narodu polskiego w poezji i prozie.

Co wtedy pisać?

  • Potocki był jednym z najpłodniejszych polskich pisarzy. Jego ogromna spuścizna literacka do tej pory nie została opracowana.
  • Jego utwory świetnie oddają realia życia w ówczesnej Polsce – są cennym materiałem nie tylko dla literaturoznawców, ale i dla historyków, badaczy kultury itd.
  • Jego utwory często są wnikliwe i mają charakter satyryczny. Poeta bywał jednak melancholijny – np. w trenach pisanych po śmierci syna Stefana.
  • Utwory Potockiego, pisane żywym, pełnym kolokwializmów językiem, dokumentują żywą polską mowę z II połowy XVII w. To bezcenny materiał dla historyków języka i gramatyków historycznych.

Najważniejsze wiersze

Kto mocniejszy, ten lepszy – wiersz poruszający temat nietolerancji Polaków wobec innowierców. Jest poruszony faktem, że arianom odebrano ziemię i wygnano z kraju. Wniosek jest smutny – światem rządzi prawo silniejszego. Dla słabszych, łagodnych i pokornych zabrakło w nim miejsca.

Pospolite ruszenie – ten obrazek prezentuje szlachtę polską podczas wyprawy przeciwko Kozakom. Zagrożenie kraju jest poważne, jednak szlachta zachowuje się, jakby nie była go świadoma. Polacy w obozie wojskowym długo śpią i równie długo i namiętnie piją. Dobosza, wzywającego do walki, lekceważą – mają ważniejsze sprawy na głowie: spotkania towarzyskie, odpoczynek, dogadzanie sobie. Poziom patriotyzmu wśród uczestników pospolitego ruszenia jest poniżej niż zera.

Nierządem Polska stoi – gdyby nieboszczyk wstał z grobu i spojrzał na to, co dzieje w ojczyźnie, chciałby jak najszybciej wrócić do swojej mogiły. Domyślamy się, że w Polsce dzieje się bardzo źle – nastąpił zupełny upadek obyczajów i kultury politycznej, możni bezkarnie wykorzystują najsłabszych i najbiedniejszych.

Zobacz:

Jakie morały i pouczenia zawarł Wacław Potocki w swojej twórczości?

Wacław Potocki – praca domowa

Wacław Potocki na maturze

Wacław Potocki – Nierząd Polski

Wiersze Wacława Potockiego – poetyckie oblicze sarmatyzmu

Sarmatyzm w utworach Jana Chryzostoma Paska i Wacława Potockiego.