Przedstaw wielkie idee myślicieli oświeceniowych (Rousseau, Wolter) i omów ich echa w wybranych dziełach literatury polskiej.
Zacznij:
Twórczość i myśli obu filozofów spotkały się w Polsce z dużym oddźwiękiem. Klasycyści cenili zwłaszcza Woltera – podziwiano jego polemiczny temperament, umiejętność krytycznego myślenia, prosty, żywy i jasny styl. Rousseau ceniony był przez sentymentalistów, którzy głosili hasło powrotu do natury i pierwotnych, autentycznych uczuć.
Rozwiń:
- Ignacy Krasicki (pisząc powieść o dziejach Mikołaja Doświadczyńskiego) przejął z Kandyda Woltera pewne cechy bohatera, elementy fabuły i sławne zakończenie, w którym narrator nakazuje Kandydowi uprawiać swój ogródek. Podziwiał także jego styl i ostrość krytyki – satyry Krasickiego są także bardzo ostre, mają charakter szyderczy. Wolter słynął też z antyklerykalizmu i niechętnego stosunku do Kościoła jako ogłupiającej instytucji (choć sam był wychowankiem kolegium jezuickiego).
- Stanisław Trembecki, libertyn i wielbiciel Woltera, z prawdziwą radością przyjął wieść o zniesieniu zakonu jezuitów (Oda na ruinę zakonu jezuitów). Zarzucał Kościołowi szerzenie fanatyzmu i ignorancji. Był wrogiem religii, która nie da się pogodzić z zasadami rozumu (Oda nie do druku). Krytykowano także życie w zakonach jako sprzeczne z naturą ludzką i zakłamane – np. Zakonnica Denisa Diderota i Monachomachia Krasickiego.
Zakończ:
Franciszek Karpiński na swój sposób realizował hasła Rousseau. Ten twórca nazywany był „poetą czułego serca”. To sielankowe opisy przyrody i rozterek uczuciowych. Przeniósł się z miasta na wieś (Powrót z Warszawy na wieś).
Najważniejsze teksty:
- Monachomachia i Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki Ignacego Krasickiego
- Oda na ruinę zakonu jezuitów Stanisława Trembeckiego
- Do Justyny. Tęskność na wiosnę i Laura i Filon Franciszka Karpińskiego
Zobacz: